بررسی‌ها نشان می‌دهد با وقوع شوک ارزی، تمایل به نقد شوندگی بالا رفته و در نتیجه سهم سپرده های کوتاه مدت افزایش یافته بود. پرداخت سود روزشمار به سپرده های کوتاه مدت موقعیتی خاص را برای سپرده گذاران فراهم می کرد. دسترسی سریع به نقدینگی برای تغییر و تبدیل و سرمایه گذاری از یک سو و پرداخت سود از طرف بانک ها از سوی دیگر، امکان مدیریت پولی را برای سیاست گذار فراهم نمی کرد.

حالا اما شرایط تغییر کرده است. بر اساس آخرین تصمیم شورای پول و اعتبار و بانک مرکزی، بانک ها از بهمن ها مکلف هستند تا سود ماه شمار را جایگزین سودهای روز شمار کنند؛ بخشنامه ای که موجب واکنش های فراوان در میان مردم به عنوان سپرده گذاران، مسوولان بانک ها و همچنین اقتصاددانان شد.

بر اساس بخشنامه‌ بانک مرکزی، بانک‌ها موظفند سود بانکی را بر اساس حداقل مانده در ماه محاسبه و به مشتریان خود پرداخت کنند و به نوعی نرخ سود روزشمار سپرده های بانکی به ماه شمار تبدیل شود.

به اعتقاد برخی از کارشناسان بازار پولی و مالی و  اقتصاددانان تغییر شیوه پرداخت سود بانکی دارای مزایایی است که عمده ترین آن  از بین رفتن امکان فعالیت متخلفان و سوء استفاده کنندگان (دلالان و رانت خواران) در این پروسه می شود.

نگاهی به وضعیت اقتصاد و همچنین شبکه بانکی نشان می دهد که به دلیل پرداخت سود روزشمار، دارندگان پول و سرمایه های بالا ترجیح می دادند، در چنین حساب هایی سرمایه گذاری کرده و پول خود را برای دریافت سود بیشتر به اجبار ماه های طولانی نزد بانک به امانت نگذارند و به این صورت علاوه بر برخورداری از دریافت سود حساب های روز شمار و کوتاه مدت، مانع گردش مالی فراوان در حساب های بلند با سود منطقی می شدند که این مساله پرداخت تسیهلات به بخش تولید و صنعت را سخت تر می کرد.

هرچند به گفته اقتصاددانان شیوه پردخت سودهای روزشمار در بانکداری استاندارد جهانی از جایگاهی برخوردار نیست و سپرده گذاران فقط می توانند از سودهای جاری و بلند مدت بابت سرمایه گذاری خود بهره ببرند.

اقدام اخیر بانک مرکزی و شورای پول و اعتبار را می توان اقدام موثری در جهت گام برداشتن در مسیر رسیدن به شیوه استاندارد بانکداری جهانی به شمار آورد زیرا به حتم موجب محدود شدن دایره اختیار دلالان و رانت خواران و سوء‌استفاده کنندگان از امکان رسیدن به سود در کوتاه ترین زمان ممکن خواهد شد.

در ماه های گذشته نوسانات نرخ ارز و طلا و بالارفتن لحظه ای قیمت آنها سبب شده بود تا برخی از دارندگان پول های کلان در حساب های روزشمار پول خود را برای چند روز و یا حتی چند ساعت از بانک خارج کرده و پس از داد و ستد در بازار طلا و ارز و کسب سود، دوباره آن را علاوه بر سود بدست آمده به حساب خود بازگردانند و همچنان مشمول دریافت سود روزشمار باشند.

این اقدام و الزام بانک ها به ارایه سود ماه شمار این بار مانع جدی بر سر راه متخلفان است که به حتم علاوه بر سیاست های بانک مرکزی درحیطه کنترل نرخ ارز می تواند راهکاری برای ممانعت از ایجاد نوسان از سوی دلالان و … باشد.

در صورت اجرای بخشنامه جدید بانک مرکزی، این افراد دیگر به راحتی نمی توانند پول های خود را حتی برای چند ساعت از بانک خارج کنند زیرا پرداخت سود ماه شمار متعلق به آنها با مشکلاتی مواجه خواهد شد.کارشناسان بر این باورند که با این روش می تواند بخشی از گردش نقدینگی را کنترل کرد و در مسیر کاهش قرار داد.

تاثیر تغییر شیوه پرداخت سود بر بازار 

بررسی‌ها نشان می دهد تغییر شیوه پرداخت به شکلی غیر مستقیم بر بازار تاثیر می‌گذارد .

بسیاری از کارشناسان معتقدند کسانی که درآمدشان از محل دریافت سود بانکی است با این تغییر ترجیح می دهند نسبت به افتتاح سپرده های بلند مدت اقدام کنند که در این صورت بازارهای موازی کانند بازار طلا و سکه با هجوم کمتر سرمایه ها روبرو می شوند . در عین حال سپرده های کوتاه مدت نیز به سپرده هایی احتصاص پیدا می کند که افراد به طور روزانه با آن سر و کار دارند، به عنوان مثال حساب هایی که حقوق کارمندان، کارگران و ... بدان واریز می شود . 

 تقوی ، استاد دانشگاه علامه می‌گوید: این تصمیم در ذات خود تصمیم خوبی است و اگر همراه با ثبات اقتصادی و اطمینان بخشی نسبت به آینده اجرا شود می‌توان امیدوار بود که بازارهای موازی تاثیر نگیرند اما اجرای این سیاست با نااطمینانی نسبت به آینده بازار و نوسان‌های چشمگیر قیمت، نگهداری پول را غیر اقتصادی کرده و زمینه را برای هجوم نقدینگی به بازارهایی چون ارز و سکه و طلا فراهم می‌کند از این رو ضرورت دارد بانک مرکزی همزمان با اجرای این سیاست مولفه های جانبی را مد نظر قرار دهد . به گفته وی موفقیت این طرح در گرو شرایط اقتصادی خواهد بود . 

 

موافقان چه می گویند؟

احمد حاتمی یزد، کارشناس بانکی می گوید: در هیچ کشوری بانک‌ها سود روزشمار به سپرده‌گذاران سپرده‌های کوتاه‌مدت نمی‌دهند.

وی افزود: بخشنامه بانک مرکزی برای منع پرداخت سود روزشمار، اقدامی بسیار مناسب است چرا که مردم نباید انتظار داشته باشند پولی را در بانک بگذارند و فقط برای یک روز آن سود بگیرند.وی گفت: پیش از این سپرده‌ها سود روزشمار از بانک‌ها می‌گرفتند اما با تصمیم جدید چه ابتدای ماه پولی را از حسابشان برداشت کنند و چه انتهای ماه دیگر سودی دریافت نخواهند کرد و تنها مانده حساب است که سود می‌گیرد، در این حالت بار عظیمی از دوش بانک‌ها برداشته خواهد شد.

سیدبهاءالدین حسینی هاشمی، دیگر کارشناس حوزه بانکی نیز معتقد است:  این اقدام دو تاثیر در بازار مبادلات به ویژه بازار ارز دارد زیرا افرادی که با سپرده‌های خود در بازار دخالت کرده و به نوعی نوسان گیری می‌کردند، با مشکل مواجه خواهند شد.

وی افزوده است: این افراد با اقدامات خاصی، با خروج سپرده خود در اول صبح و در ارزان‌ترین نرخ آن را به بازار ارز وارد کرده و عصر در گران‌ترین قیمت نرخ را بسته و پس از فروش ارزهای خود، دوباره سپرده را به بانک واریز می‌کردند. با این اقدام هم از فعالیت در بازار ارز سود دریافت می‌کردند و هم از سود روزشمار حساب خود در بانک بهره‌مند می‌شدند.

این کارشناس پولی و بانکی بیان کرده است: این اقدام بانک‌ مرکزی گامی در جهت کاهش سفته‌بازی و فعالیت دلالان در بازارهای مختلف به ویژه بازار ارز خواهد بود.در عین حال نایب رییس کمیسیون اقتصادی مجلس بر این باور است: پرداخت نکردن سود روزشمار به سپرده‌های کوتاه مدت بساط سفته بازی را جمع می‌کند.

به گفته سیدحسن حسینی شاهرودی؛ با این تصمیم بانک ها راحت تر می توانند سپرده های مردم را که به طور ماهانه یا سالانه در بانک ها ثبت و ضبط می شود به سمت حوزه تولید و خدمات ببرند و تصمیم گیری به این منظور راحت تر می شود.

همچنین برخی از اقتصاددانان اعتقاد دارند؛ حذف پرداخت سود به سپرده‌های روزشمار می تواند سرعت گردش نقدینگی را کنترل کرده و مانع نوسانات بازارهای موازی مانند بازار ارز شود.

آلبرت بغزیان، کارشناس اقتصادی بر این باور است:‌ بانک‌ها تاکنون از برخی از بخشنامه‌های بانک مرکزی تمکین نکرده‌اند. به همین دلیل رقابتی ناسالم میان برخی از بانک‌ها در پرداخت سود سپرده‌ها و پرداخت سود روزشمار به بانک‌ها وجود داشته است؛ اقداماتی که بانک مرکزی در تلاش است با تدابیری جدید آن را کنترل کند.

محمدرضا تابش، عضو کمیسیون برنامه، بودجه ومحاسبات مجلس نیز اعتقاد دارد: با تغییر رویه در سپرده های کوتاه مدت می توان رشد نقدینگی را مهار و سرمایه ها را به سمت تولید هدایت کرد.

وی تاکید کرده است:‌سیاست دولت، بانک مرکزی و شورای پول و اعتبار این است که به هر ترتیبی نقدینگی در کشور مهار شود و سرمایه ها به سمت تولید سوق پیدا کند.

وی بر این باور است :‌با تغییر در رویه سپرده های کوتاه مدت، رشد نقدینگی مهار می‌شود و می توان سرمایه‌ها را به سمت سپرده های بلند مدت که برنامه ریزی برای آن وجود دارد برد و هدایت آنها به سمت تولید را رقم زد.

مخالفان چه می گویند؟

محمود بهمنی، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس اعتقاد دارد: براساس بانکداری بدون ربا باید در پایان سال میزان سود واقعی محاسبه شود بنابراین اگر براساس روزشمار یا ماه شمار سود سپرده های بانکی مشخص شود ایراد ربوی بودن خود را نشان می دهد.

وی معتقد است: پرداخت سود سپرده ها به صورت روزشمار و یا ماه شمار به مصلحت نیست و با قانون عملیات بانکی بدون ربا مطابقت ندارد چراکه قانون بانکداری بدون ربا تاکید می کند که باید سود علی الحساب پرداخت شود.عزت الله یوسفیان ملا، عضو کمیسیون برنامه، بودجه ومحاسبات مجلس بر این باور است: با تصمیم شورای پول و اعتبار برای تغییر رویه سپرده گذاری کوتاه مدت در واقع مردم را از سپرده گذاری دور می کنند و این به ضرر اقتصاد کشور خواهد بود.

وی خاطر نشان کرده است:‌ مسئولان پیش ازآنکه تصمیمی برای کاهش سود سپرده های بانکی بگیرند باید بازار دیگری در راستای درآمدزایی مناسب برای سپرده گذاران در نظر گرفته شود.

به گفته وی؛ به اندازه همین تصمیمی که برای سپرده‌های کوتاه مدت گرفته شد، نقدینگی از بانک ها خارج می شود و به سمت و سوی سودآوری برای دارندگان نقدینگی می‌شود، در حال حاضر خرید و فروش ارز و سکه بازار سود آورد است.

 

بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.