د. محمد عباس ناجى در مرکز مطالعات الاهرام نوشت: نکته قابل توجه در این میان آن است که با پایان یافتن مهلت آمریکا، مهلت تازه ای شروع شد، که این بار توسط ایران تعیین شده است تا پیش از اعلام تصمیم نهایی اش در مورد توافق هسته ای، زمان بیشتری برای اشراف بر میزان قدرت و توانایی خود برای ادامه عمل به توافق با دولتهای اروپایی، روسیه و چین داشته باشد و امکان دست یابی خود به عواید اقتصادی از این توافق را بسنجد، که البته با وجود تحریمهای شدید واشنگتن، حفظ توافق با دشواریهای زیادی مواجه است.

در هر صورت، می توان اسبابی که موجب رسیدن توافق هسته ای به این مرحله شده است را به این ترتیب ذکر کرد:

۱-مشکلات توافق کنونی

توافق فعلی بسیاری از مسائلی که محل اختلافی گسترده بین ایران و قدرتهای منطقه ای و بین المللی است را در نظر ندارد. درست است که این توافق بر جوانب فنی برنامه های هسته ای ایران متمرکز است، اما طرفهایی که به این توافق دست یافته اند، به نقاط ضعف آن توجهی نکرده و این نکته را در نظر نداشته اند که موضوع مورد اختلاف بین ایران و دیگر دولتهای منطقه و جهان، علاوه بر مساله هسته ای، نفوذ منطقه ای ایران است.

۲-میراث اوباما

از زمان روی کار آمدن ترامپ، مشخص بود که وی تلاش می کند سیاستی کاملا مغایر با سیاست اوباما در دو سطح داخلی و خارجی، در پیش بگیرد و توافق هسته ای با ایران از مهمترین پرونده هایی محسوب می شد که ترامپ آن را به باد انتقاد گرفته بود و از ابتدا واضح بود که وی با ادامه توافق به این شکل موافقت نمی کند.

۳- سیاستهای ایران

با اینکه طبق گزارشهای آژانس بین المللی انرژی اتمی، ایران به بندهای توافق پایبند بوده است، اما این مساله نافی نقش های دیگری که ایران در منطقه ایفا می کند، نیست؛ آنچه که به طرفهای مخالف توافق این فرصت را داد تا بر این مساله تاکید کنند که ایران به دنبال بر هم زدن استقرار در منطقه خاورمیانه است و این توافق نیز نتوانسته است فرصتهای تحقق امنیت و آرامش در منطقه را محقق کند. به این ترتیب، با استفاده از تعبیر« روح توافق» مدعی شدند که ایران از حدود آن تجاوز کرده است، به این اعتبار که توافق هسته ای یک چارچوب بین المللی برای حل بحران هسته ای ایران ترسیم نکرده و پس از امضای توافق هسته ای، دخالتهای ایران در بحرانهای منطقه ای از سوریه و لبنان گرفته تا فلسطین و یمن، به اوج خود رسیده است.

۴-نقش اسرائیل

تل آویو و واشنگتن در این مورد اتفاق نظر دارند که توافق هسته ای مانع از دست یافتن ایران به ظرفیتهای لازم برای ساخت سلاح اتمی نمی شود. در همین رابطه، اسرائیل از ارشیو اطلاعات هسته ای ایران استفاده کرد تا جامعه بین الملل را متوجه خطرات ادامه عمل به توافق هسته ای کند.

۵-تاثیرات دیگر بحرانها

نمی توانیم سرانجام توافق هسته ای ایران را از تحولات مربوط به پرونده کره شمالی، جدا کنیم. به این دلیل که دولت ترامپ، تغییراتی که در مواضع کره شمالی ایجاد شده را نتیجه موفقیت سیاست اعمال فشار و رسیدن به نتایج مطلوب می داند و امیدوار است در رابطه با ایران نیز به نتایج مورد نظر خود برسد.

این متغیرها در نهایت اشاره به این مهم دارد که خروج واشنگتن از توافق هسته ای به معنای پایان کار نیست، بلکه این اتفاق، آغاز بحران تازه ای است که پیامدهای مستقیمی بر پرونده های مختلف در منطقه دارد، منطقه ای که به نظر می رسد در معرض تحولات استراتژیک سختی در مرحله آینده است.

 

بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.