چهاردهم تیرماه سال ۱۳۹۵ بود که رئیس جمهوری، لایحه ایجاد هفت منطقه آزاد تجاری - صنعتی و ۱۲ منطقه ویژه اقتصادی را طی تشریفات قانونی به مجلس شورای اسلامی تبدیل کرد. پس از آن نیز دولت یک لایحه جدید در خصوص ایجاد منطقه آزاد قصر شیرین را به مجلس شورای اسلامی برد تا ایجاد این هشت منطقه آزاد جدید در دستور کار مجلس شورای اسلامی قرار گیرد.

براساس این لایحه به دولت اجازه داده می‌شد که در استان‌های گلستان (اینچه برون)، ایلام (مهران)، اردبیل (اردبیل)، سیستان و بلوچستان (سیستان)، کردستان (بانه، مریوان)، هرمزگان (جاسک)، بوشهر (بوشهر)، منطقه آزاد تجاری، صنعتی را در محدوده‌هایی که به تصویب هیئت وزیران می‌رسد ایجاد کند.

نوع نگاه در خصوص مناطق آزاد و فعالیت آن ها همواره دوگانه بوده، برخی معتقدند این مناطق فرصت و پنجره ای جدید برای رونق اقتصاد کشور است و به منزله موتور محرک اقتصادی به شمار می آید، اما در عین حال نیز برخی بر این باورند که مناطق آزاد عاملی برای افزایش میزان قاچاق بوده و به دلیل عدم نظارت لازم و کافی و با توجه به سودجویی های صورت گرفته به حیات خلوتی برای بهره برداری های مالی تبدیل شده است.

در نهایت اما لایحه یک فوریتی ایجاد هشت منطقه آزاد تجاری صنعتی و ۱۲ منطقه ویژه اقتصادی پس از کش و قوص های فراوان در دستور کار جلسه علنی صبح امروز (چهارشنبه) مجلس شورای اسلامی قرار گرفت که نمایندگان با کلیات لایحه آن موافقت کردند. کلیات این لایحه پیش از این در کمیسیون اقتصادی مجلس مورد بررسی و تصویب قرار گرفته بود و در نهایت امروز به رای گذاشته شد که نمایندگان با ۱۲۷ رای موافق، ۵۱ رای مخالف و ۱۰ رای ممتنع از مجموع ۱۹۶ نماینده حاضر با آن موافقت کردند.

مناطق آزاد جدید و کارکردهای محوری

برای دستیابی به اهداف آمایشی عمران و آبادانی مناطق مرزی و کمک به پایداری امنیت در مرزهای کشور و تکمیل حلقه‌های تعامل نظام مند اقتصادی با کشورهای همسایه و بهره‌گیری حداکثری از بازارهای این کشورها و تسریع در تقویت و توسعه زیرساخت‌های مطلوب زمینه‌ساز و ضروری برای نیل به اهداف کشور در سند چشم انداز متناسب با قابلیت ها، موقعیت ژئواکونومیک و ظرفیت‌های بالقوه، ایجاد هشت منطقه آزاد دیگر به مجلس شورای اسلامی پیشنهاد شده تا پس از تصویب بتوان از مجموع مناطق آزاد کشور به عنوان راهبرد موفق تجربه شده برای تقویت و شکوفایی در اقتصادهای در حال گذار و افزایش رقابت پذیری اقتصادهای پیشرفته بتوان نظام توسعه ملی را تحرکی مضاعف بخشید.

منطقه آزاد بانه - مریوان در استان کردستان

با هدف بهره گیری از بازار در حال توسعه اقلیم کردستان عراق و تقویت مبادلات تجاری و اقتصادی و جلب و جذب سرمایه گذاران آن اقلیم برای ایجاد صنایع و کسب و کارهای مزیت گیرنده از ظرفیت های منطقه و تسریع در رونق اقتصادی و ایجاد اشتغال برای نیروی کار منطقه پیشنهاد شده است.

منطقه آزاد مهران در استان ایلام

با استفاده از مزیت‌ها و مشوق‌های نهادی حاکم بر نظام مناطق آزاد، تقویت تعاملات موثر اقتصادی با بخش مرکزی عراق و جلب و جذب صنایع و کسب و کارهای برخوردار از بازار در این بخش از عراق، تسریع در تکمیل و توسعه زیرساخت‌های لازم برای توسعه و عمران منطقه‌ای و ارتقای سطح زندگی ساکنان استان ایلام از طریق سرمایه‌گذاری‌ها و کسب و کارها و رونق اقتصادی در این قطعه از جغرافیایی ارزشمند میهن اسلامی را در دستور کار خواهد داشت.

منطقه آزاد جاسک

با هدف احیای ایده ایجاد پایانه دوم صادرات و انبارش نفت خام کشور پس از خارک که در زمان جنگ تحمیلی در قالب پروژه خط لوله محرم اجرا می‌شد و پس از رسیدن خط مذکور به بندر لنگه و انتقال تاسیسات اجرایی به وزارت نیرو برای پروژه های آب رسانی متوقف شده بود، انتقال نفت خام از تکا به جاسک با ماموریت ترانزیت نفت خام کشورهای حاشیه دریای خزر، خط انتقال گاز طبیعی سرخس با ماموریت ترانزیت گاز طبیعی کشور ترکمنستان، انتقال گاز طبیعی با انشعاب گیری از خط لوله هفتم به کشورهای عمان و امارات و ایجاد کارخانجات پتروشیمی، قطب های جدید دیگری را برای کشور به وجود خواهد آورد که یقینا جلب و جذب سرمایه گذاری عظیم مورد نیاز و ایجاد صنایع پایین دست مرتبط، نیازمند فراهم آوردن زیرساخت های بالای شامل مشوق‌ها و مزیت‌های مالی و مالیاتی و تسهیل فضای کسب و کار لازم از  طریق اعمال قانون مناطق آزاد خواهد بود.

منطقه آزاد بوشهر

همراه با مناطق آزاد موجود در خط ساحلی خلیج فارس یعنی اروند، کیش و قشم، می‌تواند  پلی برای انتقال گاز صادراتی ایران به کشورهای پایین دست از  جمله کویت، امارات، بحرین و عمان به حساب آید.

تبدیل گاز پالایش شده طبیعی به نیروی برق و انتقال آن به این کشورها از  طریق مناطق آزاد جنوبی ایران نیز امکان پذیر است. گفتنی است که در حال‌ حاضر توان صادراتی گاز ایران برابر ۲۰۰ میلیون متر مکعب در روز بوده که به سادگی قادر به تامین نیاز هند به میزان ۵۰ میلیون متر مکعب در روز، پاکستان به میزان ۲۰ میلیون متر مکعب در روز، عراق به میزان ۸۰ میلیون متر مکعب در روز و امارات، عمان و کویت ۵۰ میلیون مترمکعب است. تامین بخشی از این مصارف به علاوه مصارف مورد نیاز کشورهای پایین دست خلیج فارس و کشورهای عمان و افغانستان از گذرگاه‌های مناطق آزاد با توجه به تاسیسات لجستیکی این مناطق و از طریق خطوط لوله به خوبی امکان پذیر است.

منطقه آزاد قصر شیرین در استان کرمانشاه

با توجه به نزدیکی دو مرز رسمی کشور و با هدف بهره گیری همزمان از بازار در حال‌ توسعه اقلیم کردستان عراق (مرز پرویز خان و بخش مرکزی مرز خسروی) و تقویت مبادلات تجاری و اقتصادی و جلب و جذب سرمایه گذاران اقلیم و بخش مرکزی برای ایجاد صنایع و کسب و کارهای مزیت گیرنده از ظرفیت‌های منطقه و تسریع در رونق اقتصادی و ایجاد اشتغال برای نیروی کار منطقه پیشنهاد شده است.

بی تردید جمهوری اسلامی ایران با داشتن طولانی‌ترین خط مرزی با عراق و پیوستگی های تاریخی و فرهنگی و مذهبی با این کشور، می‌تواند از طریق مناطق آزاد جدید و منطقه آزاد اروند از ظرفیت‌های فراوان این کشور در دوران سازندگی و توسعه اقتصادی بهره‌گیری کند.

منطقه آزاد اینچه‌برون در استان گلستان

منطقه آزاد پیشنهادی اینچه‌برون در استان گلستان با بهره‌مندی از خط ریلی شرق دریای خزر که در دولت یازدهم بین سه کشور جمهوری اسلامی ایران، ترکمنستان و قزاقستان افتتاح شد، با ایجاد صنایع بالادست و پایین دست متالوژی با استفاده از منابع کانی‌ غنی فلزی کشور قزاقستان که به دلیل کثرت از آن به جدول مندلیف یاد می شود و با استفاده از مولفه‌های موثر تولیدی دارای مزیت از کشورمان نظیر گاز و آب مورد نیاز و نیروی انسانی متخصص و همچنین ایجاد هاب تجارت غلات، ظرفیت قابل ملاحظه‌ای را در توسعه روابط اقتصادی و صنعتی با کشورهای سمت شرقی دریای خزر ایجاد خواهد کرد که راه آهن جدید التأسیس قزاقستان - ترکمنستان - ایران که در منطقه آزاد اینچه‌برون وارد کشور می‌شود، ستون فقرات این تبادلات کالانی به شمار می‌رود.

ضمنا تقویت تعاملات تجاری و بازرگانی و نیز احداث صنایع با محوریت تولید بازار ترکمنستان و نیز مزیت گیرنده از مواد اولیه ارزان‌تر این کشور خود می‌تواند موجبات ارزش‌آفرینی این منطقه جدید را فراهم کند.

منطقه آزاد سیستان در زابل و نقطه مرزی میلک (مرز ایران و افغانستان)

علاوه بر توسعه روابط تجاری با کشور افغانستان، از پشتوانه عظیم نزدیکی به معادن سنگ آهن حاجی گک برخوردار است که می‌تواند  ماده اولیه مورد نیاز طرح های سرمایه‌گذاری در حوزه فولاد در سمت ایران را در این منطقه پاسخگو باشد که کل معادن سنگ آهن ایران معادل سه میلیارد تن است، در حالی که معدن حاجی گک به تنهایی بیش از دو میلیارد تن ذخیره معدنی با عیار بالا را در خود جای داده است.

از رهگذر این منطقه انتظار می‌رود توسعه روابط تجاری با کشور افغانستان و انتقال بخشی از سرمایه‌گذاران افغانستان از خلیج فارس به این منطقه و توسعه روابط و ایجاد پل‌های جدید اقتصادی بین بخش‌های خصوصی ایران و پاکستان را شاهد باشیم.

منطقه آزاد اردبیل

با برخورداری از قابلیت‌ها و ظرفیت‌های مناسب آب و خاک، زیر ساخت‌های ارتباطی و زیربنایی، دسترسی مستقیم به جمهوری آذربایجان و سایر جمهوری‌های آسیای میانه و قفقاز به دنبال جذب سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی از کشورهای مذکور و سایر بازارهای سرمایه فرصت و تبدیل به مرکز تولید، ‌پردازش و صادرات کالاها و محصولات مورد نیاز منطقه است.

 

بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.