اندیشکده واشنگتن در تحلیلی به قلم مایکل آیزنشتات نوشت: به احتمال زیاد در واکنش با خروج واشنگتن از توافق هسته ای و بازگشت تحریمها، ایران براساس مبادی و اصولی رفتار می کند که طی بحرانهای هسته ای سابق طبق انها عمل می کرد؛ بدین معنا که محدودیتهای هسته ای که با امضای برجام اعمال شده است را می آزماید و به فشارهای آمریکا در زمینه های دیگر پاسخ می دهد، به دنبال ابزارهایی جایگزین در مرحله آینده و پاسخی قاطع برخواهد آمد و تلاش می کند تاثیر تحریمها را با متشنج کردن رابطه ین ایالات متحده و جامعه بین الملل، تخفیف دهد.

در ادامه این تحلیل آمده است: تهران همچنین در جهت افزایش اقدامات منطقه ای قدم بر می دارد و در صورتی که تحریمهای آمریکا منجر به کاهش چشم گیر درآمد نفتی ایران شود یا تهران نتیجه بگیرد که واشنگتن قصد دارد نظام ایران را تغییر دهد، به تحرکاتی در خلیج فارس روی می آورد و حتی ممکن است از چارچوب هسته ای نیز فراتر رود.

اقدامات ترامپ در طول ماههای اینده، مسیری که تهران برای مقابله انتخاب می کند را مشخص می کند.

گزینه های ایران

اگر ایران بتواند امور خود را با وجود تحریمها تدبیر کند، به پایبندی اش به بندهای برجام ادامه داده و تلاشهای خود در مورد مقاومت هسته ای را از اقدامات غیر هسته ای و منطقه ای اش جدا می کند. و در صورتی که تاثیر تحریمهای آمریکا زیاد باشد، ایران از برجام خارج نمی شود تا تحریمهای بیشتری علیه آن اعمال شود و به فعالیتهای خود در زمینه های دیگر ادامه می دهد. در بدترین حالت، ایران در همه جبهه ها به آمریکا پاسخ می دهد؛ با اینکه این سناریو در زمان حاضر بعید به نظر می رسد. به طور کلی تهران گزینه های زیادی برای برقراری توازن طبق شرایط، پیش رو دارد.

سیاست لبه پرتگاه هسته ای

ایران به این مساله اشاره کرده است که عقب نشینی آمریکا از توافق هسته ای موجب می شود تهران به افزایش تعداد دستگاههای سانتریفیوژ روی بیاورد، آنچه که خلاف بندهای برجام نیست اما نگرانی هایی را در مورد احتمال تجاوز تهران از این بندها را فراهم می آورد. علاوه بر این، ممکن است نظام روند فعالیتهای موشکهای خود را سرعت بخشیده و برد انها را به ۲۰۰۰کیلومتر برساند.

اگر تحریمهای آمریکایی برای بار دوم به شکل قاطع اجرا شود، تهرن در نهایت به اشکال خطرناکی از سیاست لبه پرتگاه هسته ای روی می اورد، برای مثال، ممکن است از سقفی که برجام برای غنی سازی اورانیوم تعیین کرده است، فراتر رود، یا اینکه اجرای پروتوکل الحاقی یا توقف همکاری با اژانس بین المللی انرژی اتمی را در دستور کار خود قرار دهد، آنچه که موجب خروج آهسته و تدریجی ایران از برجام می شود و در ادامه، تلاشهای ایالات متحده برای فشار بر ایران، پیچیده می شود؛ بویژه در صورتی که نظام اعلام کند به محض پیوستن دوباره ایالات متحده به برجام، به این بندها احترام خواهد گذاشت.

در شرایطی که ایران نتواند به صورت تدریجی از فشار تحریمها بکاهد، جوانب مخفی برنامه های هسته ای اش در مورد ساخت سلاح اتمی را فاش می کند تا مذاکرات را این بار از موضع قدرت از سر گیرد و بتواند در مقابل کاهش فعالیتهای هسته ای، تحریمها را برطرف کند. هر یک از این اقدامات ایران می تواند منجر به تحریک آمریکا یا اسرائیل برای اعمال گزینه های نظامی شود.

مقاومت هسته ای منطقه ای

ز اوایل دهه هشتاد قرن گذشته، ایران اعلام کرد در صورتی که نتواند نفت خود را صادر کند، هیچ یک از دولتهای همسایه هم قادر به صادرات نفت نخواهند بود. بنابراین، در ادامه، تحریمهای آمریکا که تا حد زیادی عایدان نفت ایران را به چالش می کشد، نظام این کشور را بر آن می دارد در تولید نفت و صادرات آن توسط کشورهای عربی خلل وارد کند؛ خواه از طریق حملات الکترونیکی و یا تحرکات نظامی. آنچه که موجب هدف قرار گرفتن تنگه هرمز می شود و به همین دلیل احتمال اینکه ایران گامهایی بردارد که منجر به تهدید توانایی آن در مورد به کار گرفتن این تنگه باشد، بعید به نظر می رسد.

علاوه بر این، اگر فشارهای آمریکا،بر هم زدن استقرار نظام جمهوری اسلامی را هدف بگیرد، تهران تلاشهای جداگانه ای را برای دور کردن فشارها از برنامه های هسته ای خود و تهدید منافع آمریکا در سوریه، عراق و افغانستان، اتخاذ می کند. برای تحقق این هدف، ایران و نیروهای نیابتی آن به سمت از سر گیری حملات بر عناصر آمریکایی در این دولتها روی می آوردند.

به شکل جایگزین، ایران می تواند ایالات متحده را از طریق افزایش فعالیتهای خود علیه اسرائیل یا عربستان سعودی مجازات و تنبیه کند، چه از طریق انجام عملیات مستقیم یا با استفاده از نیروهای نیابتی خود. و در سایه بازگشت نیروهای طرفدار اسد به جنوب سوریه ، تهران تلاش می کند استقرار اردن را برای تسهیل انتقال سلاح به فلسطینی های کرانه باختری، بر هم زند.

در پاسخ به تهدید رو به افزایش ایران برای اسرائیل، اسرائیلیها بیش از ۱۰۰ حمله را در داخل سوریه از اوایل سال ۲۰۱۳ تا کنون ترتیب داده اند تا نیروهای حزب الله را هدف قرار دهند. علاوه بر اینکه اسرائیل در سال ۲۰۱۷ تاسیسات نظامی ایران در سوریه را نیز هدف گرفته است.

اگر تعامل درستی با این شرایط صورت نگیرد، درگیری های مستمر می تواند بحران هسته ای ایران را پیچیده تر کرده و موجب بروز جنگی شود که حداقل در زمان حاضر کسی خواهان آن نیست.

 

بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.