کابینه جدید لبنان و چالش‌ های تازه

ایرنا : با پایان یافتن تعطیلات عید فطر در لبنان، نگاه ها به «سعد الحریری» نخست وزیر مامور تشکیل کابینه معطوف شده است. آیا او خواهد توانست سهم خواهی های احزاب را که مهمترین چالش در روند تشکیل دولت جدید است، مدیریت کند و به نتیجه برسد؟

روز سوم خرداد «میشل عون» رئیس جمهوری لبنان پس از مشاوره با نمایندگان و فراکسیون های پارلمان جدید، بار دیگر الحریری را مامور تشکیل کابینه این کشور کرد.

چهار روز بعد از آن الحریری در ساختمان پارلمان در میدان «نجمه» بیروت، با نمایندگان و فراکسیون های مجلس به گفت و گو نشست و نظرات آنان را پیرامون تشکیل کابینه جویا شد.

هر نماینده و فراکسیونی به نوع خود توصیه ای کرد و سهمی طلبید. برخی مانند «حزب الله» یا برخی نمایندگان مستقل، برای بهبود و رفع مشکلات کشور به ویژه در زمینه اقتصادی و مبارزه با فساد نظراتی دادند و با تاکید بر آمادگی مشارکت فعال در دولت، زیاده طلبی را کنار گذاشتند.

برخی نیز مانند فراکسیون های «جمهوری قدرتمند» وابسته به حزب «نیروهای لبنانی» (القوات البنانیه)، فراکسیون «لبنان قدرتمند» وابسته به حزب «جریان ملی آزاد» (التیار الوطنی الحر) و فراکسیون «گردهمایی دمکراتیک» برآمده از حزب «سوسیالیست ترقی خواه» (التقدمی الاشتراکی) برای نخست وزیر تعیین تکلیف کردند و سهم خواهی کردند.

 نگاهی به مدت تشکیل کابینه های لبنان در یک دهه گذشته

در ده سال گذشته یعنی از توافق سال 2008 در دوحه قطر، 5 کابینه در لبنان تشکیل شده است. ابتدا «فؤاد السنیوره» کابینه خود را تشکیل داد، سپس سعد الحریری و پس از آن «نجیب میقاتی» و «تمام سلام» کابینه این کشور را با تاخیر به مجلس معرفی کردند که همه اینها در دوره ریاست جمهوری «میشل سلیمان» بود.

پس از نشستن میشل عون بر کرسی ریاست جمهوری لبنان و معرفی دوباره الحریری به عنوان نخست وزیر مامور به تشکیل کابینه، وی پس از ۷۶ روز دولتش را تشکیل داد.

جمع همه این روزها که لبنان با دولت موقت اداره می شد، ۷۱۰ روز یعنی برابر با ۲ سال و ۲۰ روز از عمر یک دوره ریاست جمهوری بوده است. کمترین زمان در ۴۴ روز متعلق به السنیوره بود و بیشترین زمان نیز یک سال و ۹ ماه و ۶ روز از آن تمام سلام.

از روز مامور شدن الحریری برای تشکیل سومین دولت خود تا امروز (سه شنبه) ۲۶ روز می گذرد. بنابر این در یک مقایسه می شود گفت که هنوز لبنان با تاخیر در تشکیل دولت روبرو نیست. در این روزها همه نشست و برخاست ها و اظهارات سیاستمداران و نمایندگان لبنانی حاکی از آن بود که بزودی شاهد تولد «دولت وفاق ملی» در این کشور خواهیم بود، اما آنگونه که مشخص است، سهم خواهی های نیروهای سیاسی و بنابر قول هایی دخالت برخی کشورهای خارجی، مانعی بر سر این راه شده است.

 تعطیلات عید، سفر الحریری و توئیت های جنجالی

الحریری دوشنبه هفته گذشته چارچوب کلی دولت آینده را که شامل تعیین سهمیه فراکسیون های اصلی می شد، به عون رییس جمهوری لبنان ارائه کرد و پس از آن با سفر به مسکو علاوه بر شرکت در مراسم افتتاحیه جام جهانی فوتبال ۲۰۱۸ ، با «ولادیمیر پوتین» رئیس جمهوری روسیه نیز دیدار و گفت و گو کرد. سپس نخست وزیر لبنان و ولیعهد سعودی پس از شکست ۵ به صفر عربستان در برابر روسیه، در یک هواپیما با هم به ریاض رفتند.

از سوی دیگر در حالی که نخست وزیر لبنان که دارای تابعیت عربستانی هم هست، در دومین سفر خود پس از مامور شدن به تشکیل کابینه، برای گذراندن تعطیلات عید فطر به ریاض سفر و برای نماز عید، در کنار شاه سعودی در مکه حاضر شد، «غطاس خوری» وزیر فرهنگ لبنان از شخصیت های نزدیک به الحریری، به رایزنی ها جهت تشکیل دولت در داخل این کشور ادامه داد.

در همین حال «ولید جنبلاط» رهبر حزب «سوسیالیست ترقی خواه» و از اصلی ترین سیاستمداران «دروزی» لبنان درباره ناکام خواندن توافق سیاسی دو سال پیش که منجر به انتخاب عون به ریاست جمهوری شده بود، توئیتی نوشت که جنجالی شد و واکنش های گسترده ای را در پی داشت.

جنبلاط پس از بازگشت از سفر به عربستان در توییتی با انتقاد از سیاست لبنان در قبال پناهجویان سوری در این کشور نوشت: آوارگان عید و آسایش ندارند. در دریا مرگ آنها را تعقیب می کند و در خشکی تاجران انسان. از ظلم و جنگ برای زندگی بهتر می گریزند، اما دیوارهای نفرت و نژادپرستی در همه جا بلند می شود. در لبنان با این بهانه که حضورشان باعث ایجاد وضعیتی بد شده است، می خواهند آنها را تحویل جلاد (نظام سوریه) دهند.

«سلیم جریصاتی» وزیر دادگستری و از شخصیت های نزدیک به عون خطاب به جنبلاط گفت: حمله تو به توافقهای سیاسی به محض بازگشت از عربستان مشکوک است.

جنبلاط و پسرش «تیمور» که به تازگی نماینده پارلمان شده، هفته پیش به عربستان سعودی سفر کرده بودند. سفری که طی آن جنبلاط ها با مقام های ارشد سعودی از جمله «محمد بن سلمان» ولیعهد دیدار کرد.

«سیمون ابی رمیا» از سیاستمداران نزدیک به عون هم گفت: با توجه به اینکه توافق سیاسی، از نظر «ولیدبیک» (جنبلاط) شکست خورده، پیشنهاد می کنم که کسی از وابستگان به او در دولت آینده مشارکت نکند، تا شریک شکست نشود.

برخی ناظران سیاسی، موضع گیری جنبلاط را آسیب زننده به فرآیند تشکیل دولت در لبنان دانستند و برخی نیز سخنان او را بیانگر عزم او برای گرفتن امتیازها و کرسی های بیشتر در کابینه عنوان کردند.

آتش توئیت ها و واکنش ها شعله ورتر شد تا اینکه که دو حزب نزدیک به عون و جنبلاط اعلام آتش بس کردند و خواهان آرام شدن اوضاع سیاسی در آستانه تشکیل دولت و در ایام عید شدند.

 انتظارها برای تشکیل کابینه و موانع آن

الحریری با ارائه سیاهه ای از سهم کرسی های وزارتی فراکسیون های بزرگ مجلس به رییس جمهوری لبنان و مشخص کردن سهم آنها، عملا گام بلندی در تشکیل دولت برداشته است و می توان انتظار داشت که با بازگشت او از عربستان و تعیین تکلیف سهم فراکسیون های کوچک و نمایندگان، چانه زنی های اصلی به پایان برسد.

بسیاری از ناظران سیاسی، سهم خواهی فراکسیون ها را مهم ترین عامل تاخیر در روند تشکیل دولت در لبنان می دانند و معتقدند، با بازگشت الحریری از عربستان وی به اصطلاح «از موقعیت دفاعی به حمله می رود» و به سراغ برداشتن یک گام عملی در معرفی گزینه های وزارتخانه ها خواهد رفت.

«جورج عطالله» یکی از نمایندگان پارلمان لبنان با اشاره به سخنان الحریری مبنی بر مثبت بودن فضای سیاسی، گفت که به رغم بالابردن سقف توسط برخی نیروهای سیاسی، اما شاهد حرکت سریع به سوی توزیع وزارت ها خواهیم بود.

روزنامه «الجمهوریه» این هفته را «آزمونی برای شناسایی یاران تعطیل یا تسهیل روند تشکیل دولت» عنوان کرد و نوشت: این هفته خواهیم دانست که چه کسانی در مواضع خود مبنی بر همراهی برای تشکیل سریع کابینه صادق بوده و چه کسانی دروغگو بوده اند.

این روزنامه همچنین اشاره ای گذرا به تمایل پاریس برای تسهیل در روند تشکیل کابینه برخلاف ریاض داشت و افزود که جریان ملی آزاد یعنی حزب نزدیک به عون، توئیت جنجالی جنبلاط را از ابتدا مرتبط با سفر او به عربستان دانسته اند.

الجمهوریه به نقل از یک مقام بلندپایه مانع عدم تشکیل دولت تاکنون را خارجی عنوان کرد و نوشت: این مقام بلند پایه گفت «از آنجا که سهم خواهی ها همیشه وجود دارد، این دلیلی نیست که به خاطر آن دولت تشکیل نشود و به نظر می رسد مانع خارجی بر سر راه تشکیل کابینه وجود دارد».

 حزب الله یا عربستان، کدام مانع تشکیل دولت هستند

برخی در لبنان، از دخالت های برخی کشورها از جمله عربستان به عنوان مانع تشکیل دولت معرفی می کنند.

این اشخاص و گروه ها اشاره می کنند که آمریکا و عربستان در آستانه تشکیل دولت لبنان، نام رهبران حزب الله را در لیست تروریسم قرار دادند و با وضع تحریم ها علیه این حزب می خواهند، این پیام را به داخل لبنان القا کند که اگر حزب الله در دولت حضوری پررنگ داشته باشد، ما همه دولت و کشورتان را تحریم می کنیم.

در انتخابات پارلمانی لبنان که ۱۶ اردیبهشت برگزار شد، حزب الله و متحدانش اکثریت مجلس را به دست آورند و در مناطقی که مقاومت لیست داده بود، بیشترین مشارکت به ثبت رسید. حتی نامزد حزب الله توانست در شهر بیروت که به نوعی قلمرو حزب «جریان المستقبل» به شمار می رفت، چند هزار رای بیشتر از الحریری، رهبر این حزب و نخست وزیر لبنان کسب کند.

ناظران سیاسی، اقدام آمریکا و عربستان را انتقام گیری آنها از پیروزی مقاومت و همپیمانان آن و واکنش به نتایج انتخابات لبنان عنوان کردند.

شیخ «نبیل قاووق» عضو شورای مرکزی حزب الله هفته گذشته در اظهار نظری، عربستان را به دخالت در روند تشکیل دولت لبنان و به تاخیر انداختن آن متهم کرد. وی سیاست های عربستان را تهدیدی مستقیم علیه وفاق ملی و ثبات سیاسی در لبنان توصیف کرد.

عضو ارشد حزب الله خاطرنشان کرد که لبنانی ها باید بدانند که آنچه خطرناک تر است، دخالت های سعودی در فرآیند تشکیل دولت می باشد و آن تهدیدی علیه توافق ملی لبنان است و تشکیل دولت را با تاخیر روبرو می کند.