بازی دلار در ترکیه!
این روزها بازار دلار تنها در ایران آشفته و ملتهب نیست، بلکه در کشور همسایه ما یعنی ترکیه نیز چنین حال و روزی دارد. تشنج این بازار در ایران تا حدودی طبیعی و تحت تاثیر روانی تهدیدات خارجی، تحولات برجامی و همچنین شاخص‌های منفی اقتصادی است. اما در ترکیه این خبرها نیست، نه برجامی در کار است و نه تحریمی و شاخص‌های اقتصادی آن نیز غالبا مثبت است. البته نرخ تورم در آوریل به ۱۱ درصد رسید و این خود در کاهش ارزش لیره بی‌تاثیر نبود.
از ابتدای این سال میلادی تاکنون لیره ۲۰ درصد ارزش خود در مقابل دلار را از دست داده و هر دلار ۴۹۰۰ لیره را هم رد کرد. اقدام آنکارا در بالا بردن نرخ سود به ۱۶.۵ درصد نیز نتوانست نقدینگی را از بازار ارز به بانک‌ها بکشاند. در حالی که اردوغان به شدت با افزایش بهره بانکی مخالف است، اما این بار نتوانست تاب مقاومت نداشت و این بهره افزایش یافت و فعلا تا حدودی تب این بازار را خوابانده است.
اقتصاد برگ برنده حزب عدالت و توسعه در ۱۶ سال گذشته بوده و همواره با این برگه هر انتخاباتی را برده است. وقتی این حزب، قدرت را در سال ۲۰۰۲ به دست گرفت، ذخیره ارزی ترکیه ۲۳ میلیارد دلار بود، اما امسال به ۱۲۰ میلیارد دلار رسیده و وعده داده است آن را به ۱۵۰ میلیارد دلار برساند و میانگین درآمد سرانه را از ۳۵۰۰ دلار در سال ۲۰۰۲ به ۱۰ هزار دلار در سال ۲۰۱۸ ارتقا داده است. تولید ناخالص ملی (GNP) را نیز در این بازه زمانی از ۲۳۸ میلیارد دلار به ۸۶۳ میلیارد دلار افزایش داده است.
این ارقام برای یک اقتصاد غیر نفتی در خاورمیانه بالا و جهشی است.
با این وجود، امروز تلاطمات شدید بازار ارز، رجب طیب اردوغان و دیگر رهبران این حزب را به شدت در آستانه انتخابات پارلمانی و ریاست‌جمهوری نگران کرده است. لیره در جریان کودتای نافرجام ۲۰۱۶ تا این حد سقوط نکرده بود. فعلا دولت ترکیه راه حل سحرآمیزی برای حل این معضل ندارد. التهابات این بازار آنقدر تند و شدید است که عده‌ای از یک کودتای اقتصادی در ترکیه سخن می‌گویند. اردوغان و مقامات اقتصادی ترکیه وعده داده‌اند که این روند بعد از انتخابات متوقف و معکوس خواهد شد.
این روزها با وجود افزایش تورم نقطه‌ای، اما سقوط آزاد لیره تا این حد نمی‌تواند دلیلی اقتصادی داشته باشد. این را هم خود مقامات دولتی ترکیه می‌گویند هم کارشناسان اقتصادی بی‌طرف. بنعلی یلدریم نخست وزیر ترکیه عامل این سقوط را یک بازی می‌داند و می‌گوید: «ما به خوبی می‌دانیم که از کجا این بازی (با ارزش لیره) هدایت می‌شود، به آنها و همکاران‌شان در داخل می‌گوییم که موفق نخواهید شد، همچنان که در گذشته نیز شکست خوردید، حال هر کاری بکنید و هر مکری به خرج دهید.»
یلدریم در این سخن خود، انگشت اتهام را به سمت خارج نشانه می‌رود و بعید است منظور او فتح الله گولنِ مقیم آمریکا باشد. اگر چنین بود، دلیلی نداشت بی‌پروا مطرح نکند. به احتمال زیاد منظورش کشورهایی است که برخی روزنامه‌نگاران نزدیک به دولت به نام آنها اشاره می‌کنند. یعنی در درجه نخست امارات و تا حدودی نیز عربستان. در ایران نیز این کشورها متهم به خارج کردن ارز از کشور شدند.
برخی منابع ترک از یک بازی انتخاباتی با برگه دلار سخن می‌گویند که با هدف زمین زدن حزب عدالت و توسعه راه افتاده است.
سالهاست که عربستان و امارات شمشیر را از رو برای حذف اسلام سیاسی سُنّی به ویژه جریان اخوان المسلمین بسته‌اند و موفقیت‌های زیادی را هم کسب کرده‌اند، اما هنوز نتوانسته‌اند علیه حزب عدالت و توسعه ترکیه کاری از پیش ببرند.
حالا به فرض صحت دخالت این محور در بازار ارز ترکیه باید منتطر ماند و دید تا کجا پیش خواهند رفت و چه تاثیری روی نتایج انتخابات ۲۴ ژوئن خواهند گذاشت. ناگفته نماند که در برهه اخیر نیز فعالان اماراتی و عربستانی کمپ‌هایی را برای تحریم صنعت گردشگری ترکیه به راه‌انداخته‌اند.
بعید است این دخالت‌ها (به فرض صحت) سرنوشتِ قابل‌پیشینی انتخابات ترکیه را دگرگون کند و حزب حاکم را از گود قدرت خارج کند.
ترکیه بر اساس برنامه ۲۰۲۳ می‌خواهد تا این سال به دهمین اقتصاد جهان و سومین اقتصاد اروپا تبدیل شود. آیا اردوغان به این آرزوی خود می‌رسد؟
بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.
ارسال نظر