دکتر محمود تولایی امروز یکشنبه در افتتاحیه سومین کنگره بین‌المللی و پانزدهمین کنگره ملی ژنتیک ایران در سالن اجلاس سران، اظهارداشت: پروژه ژنوم انسان (HGP) با هدف توالی یابی ژنوم انسانی موجب توسعه فناوری، کاهش هزینه و افزایش کیفیت خوانش DNA شده است.

ژنومیک شامل تجزیه‌وتحلیل داده‌ها و اطلاعات ژنتیکی به‌خصوص ژنوم موجودات است. ژنوم توالی کل DNA موجود در سلول‌های یک جاندار است که به‌عنوان ماده ژنتیکی عمل می‌کند و سبب بروز صفات وراثتی می‌شود.

وی افزود: در حال حاضر HGP به‌عنوان یکی از شاهکارهای بزرگ اکتشاف شناخته می‌شود، که در علم و پزشکی انقلابی به پا کرده است.

تولایی ادامه داد: بعد از پروژه HGP، پروژه HAPMAP و ۱۰۰۰ Genome تلاشی بود که ما را قادر می‌کرد که تنوع در جمعیت‌ها را بشناسیم. از مزیت‌های پروژه ۱۰۰۰ ژنوم، تکامل روش‌های توالی یابی و نیز کاهش هزینه‌های خوانش توالی بود.

وی افزود: این نخستین پروژه برای ارزیابی ژنوم افراد زیادی از جمعیت‌ها بود تا منابع جامع در تنوع ژنتیکی انسان ارائه شود. درحالی‌که توالی ژنوم انسان ما را با تعداد ژن کد کننده پروتئین غافلگیر کرد (چون پیش‌بینی می‌شد که انسان تا ۱۰۰ هزار ژن داشته باشد) اما اساساً دیدگاه ما را در مورد ژن تغییر نداد. در مقابل الگوهای پیچیده تنظیم پراکنده و رونویسی فراگیر که توسط پروژه ENCODE کشف‌شده است، همراه با حفاظت غیر ژنتیک و فراوانی ژن‌های غیر Coding RNA، تصور از ژن را به چالش کشیده است.

تولایی گفت: هدف از پروژه بین‌المللی پروتئین انسانی (HPP) (Human Proteome Project) که توسط سازمان HUPO (Human Proteome Organization) سازمان‌دهی شده است، تحقق بخشیدن به درک ما از پروتئوم انسان از طریق تلاش هماهنگ شده توسط بسیاری از آزمایشگاه‌های تحقیقاتی در سراسر جهان است.

وی ادامه داد: تلاشی که تا امروز انجام شده است، در کنار پروژه پروتئوم انسانی و نیز پروژه اپی ژنوم انسانی، ما را یک‌قدم به اینکه بدن ما چگونه کار می‌کند نزدیک‌تر کرده است. در حال حاضر، پروژه Exposome افق جدیدی را بازکرده است و این پروژه به‌عنوان یکی از پروژه‌های پیشرو در مرز دانش درزمینهٔ سلامت انسان در نظر گرفته می‌شود.

رئیس انجمن ژنتیک ایران، افزود: پروژه اکسپوزوم، از نظر مفهومی و عملی دیدگاه جامعی را در ارتباط با بیماری و سلامت انسانی فراهم می‌کند. این پروژه، مواجه ما با رژیم‌های غذایی، سبک‌های زندگی و رفتارهای ما را در برمی‌گیرد. همچنین اینکه چگونه بدن ما به این چالش‌ها پاسخ می‌دهد.

وی گفت: فناوری‌های نسل بعدی توالی یابی (NGS) و کریسپر (CRISPR) به‌عنوان دو فناوری کلیدی، ما را برای درک بهتر تفسیر ژنوم انسانی و استفاده در روش‌های درمانی هدفمند، توانمند می‌کنند.

تولایی اظهار داشت: ما عصر خوانش ژنوم را پشت سر گذاشتیم و وارد عصر نوشتن ژنوم شده‌ایم. اگرچه توالی یابی، تجزیه‌وتحلیل مربوط به آن، و ویرایش DNA با سرعت وحشتناک پیشرفت می‌کند، توانایی ما در ساخت توالی‌های DNA به‌صورت بخش‌های کوتاه در سلول‌ها، محدود می‌شود که درنتیجه توانایی ما در درک سیستم‌های بیولوژیکی و دست ورزی آن را نیز محدود می‌کند.

رئیس انجمن ژنتیک ایران، افزود: پیشرفت‌های تکنولوژیکی اخیر (به‌عنوان‌مثال، سنتز قطعات ژن از کل ژنوم، سنتز کامل ژنوم و تکنیک (CRISPR) به‌عنوان فناوری ویرایش ژنی، انقلابی در این زمینه بپا کرده است.

وی گفت: به نظر می‌رسد که سنتز ژنوم در مقیاس انسانی به‌طور فزاینده‌ای امکان‌پذیر شده است، در چنین شرایطی، تلاش علمی هماهنگ برای درک، بحث و استفاده از تکنولوژی‌های مهندسی ژنوم، ضرورت جدی پیدا کرده است.

سومین کنگره بین‌المللی و پانزدهمین کنگره ژنتیک ایران از امروز تا ۲۵ اردیبهشت‌ماه در سالن اجلاس سران در حال برگزاری است.

 

بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.