بانک مرکزی در بازار هیجان‌زده ارز چه کرد ؟

نوسان قیمت ارز در سه ماه پایانی سال، بار دیگر تضعیف ریال و تقویت ارزهای بین المللی در برابر پول ملی را به دنبال داشت.

در حالی که قیمت دلار در نه ماه منتهی به آذرماه به 3883 تومان می رسید ، افزایش قیمت در دی ماه شرایط را در این بازار به شدت متحول کرد.

بررسی ها نشان می دهد متوسط قیمت در دی ماه به بیش از 4300 تومان افزایش یافت و این چنین بود که بهای هر دلار در برابر ریال حتی به بیش از 5 هزار تومان نیز رسید تا بار دیگر بانک مرکزی با اجرای سیاست هایی خاص نسبت به کنترل بازار ارز اقدام نماید.

هر چند قیمت دلار تحت تاثیر تصمیمات اتخاذ شده به کانال 4 هزار تومانی بازگشت و عطای ماندگاری بر قیمت بیش از 5 هزار تومان را به لقایش بخشید اما با این حال به نظر می رسد هنوز سایه بی ثباتی چندان فاصله ای با بازار ارز ندارد و احتمال بازگشت موقعیت متزلزل به بازار همچنان وجود دارد.

بانک مرکزی چه کرد؟

بانک مرکزی در ماه های پایاین سال از فعال ترین دستگاه ها بود. هر چند عملکرد این نهاد کنشی تلقی نمی شود و در واکنش به آنچه رخ داد، دست به اقداماتی زد اما با این حال رصد فعالیت های آن نشان می دهد این دستگاه یکی از پرکارترین دستگاه های اجرایی در ماه های پایاین سال بوده است .

وقتی ارز بنای گران شدن در بازار را گذاشت، بانک مرکزی ابتدا با ابلاغ سیاست های سه گانه در صدد مهار تقاضای کاذب در این بازار برآمد.

یکی از مهمترین اقداماتی صورت گرفته فروش گواهی سپرده با نرخ بیست درصد از یک سو و پیش فروش سکه بهار آزادی با قیمت یک میلیون سیصد هزار تومان برای تحویل یک ساله و یک میلیون چهارصد هزار تومان برای تحویل شش ماهه بود .

در عین حال فروش اوراق سپرده مبتنی بر ارز از دیگر اقدامات صورت گرفته تلقی می شود.در این قالب اجازه داده شد گواهی سپرده ریالی ارز بنیان با سررسیدهای 1 و 2 ساله منتشر شود. نرخ ریال مورد محاسبه در زمان افتتاح گواهی سپرده متوسط یک ماه قبل سامانه سنا خواهد بود و نرخ سود برای سررسیدهای یاد شده به ترتیب 4 و 4.5 درصد تعیین شد و در سررسید، ارز یا معادل ریالی آن به نرخ متوسط یک هفته قبل سامانه سنا به دارنده اوراق پرداخت خواهد شد.

از سوی دیگر سیف با ارسال نامه ای به تقوی نژاد، رییس سازمان امور مالیاتی اسامی کسانی که بیش از 5 هزار دلار ارز خریداری کرده بودند را اعلام کرد تا اقدامات لازم برای دریافت مالیات از آنها آغاز شود .

این اما همه آنچه بانک مرکزی در چنته داشت نبود، اعلام محدودیت برای فروش ارز در حالی صورت گرفت که صف های طویل در برابر صرافی ها مدتی بود به چشم می آمد و بسیاری با کارت ملی هر روز در صف می ایستادند تا چند هزار دلاری بخرند و آن سوتر بفروشند.برخی از سود روزانه 100 تا سیصد هزار تومانی این دلالان خرده پا می گفتند که در دهه پایانی اسفند بخشنامه محدودیت فروش ارز ابلاغ شد و مقرر گردید تنها مسافران واقعی با در دست داشتن پاسپورت ویزا بتوانند از صرافی ها دلار بانکی بگیرند.

هر چند در بدو امر صف ها کمی کوتاه تر شد اما این اقدام سر دلالانی که این سو و آن سوی سبزه میدان و فردوسی در حال فعالیت بودند را از صرافان شلوغ تر کرد .

پیش از این ها اما در اقدامی ضربتی بانک مرکزی ثبت سفارش با دلار را ممنوع اعلام کرده بود.

این تصمیم بر اساس ابلاغیه بانک مرکزی صورت گرفته و از روز نهم اسفندماه(روز گذشته) لازم‌الاجرا شده است. البته این ابلاغیه شامل درخواست‌هایی با نوع ارز «دلار آمریکا» که قبل از تاریخ مذکور، مجوز ۸ رقمی ثبت‌سفارش خود را دریافت کرده‌اند، نمی‌شود.

مقدم بر این ها ورود پلیس به بازار ارز و دستگیری دلالانی بود که گفته می شود با اقدامات خود آتش افتاده به جان بازار ارز را تندتر می کردند .

نتیجه چه شد؟

شاید بتوان فرا رسیدن تعطیلات را آبی بر آتش بازار ارز دانست چرا که همه این اقدامات هر چند تا حدی قیمت را مهار کرد اما نتوانست از بار تقاضای غیر واقعی که به بازار تزریق می شد بکاهد.

آخرین روزهای بسیاری از صرافان دست از خرید و فروش ارز، خصوصا دلار کشیده بودند و اقداماتشان در این حوزه را به اعلام قیمت روی تابلوها محددود کرده بودند .

کم کم در هفته پایانی حتی ارز مسافری هم وجود نداشت و متقاضیان دلار ، چاره ای جز مراجعه به دلالان و پادوهای بازار ارز نداشتند .

مجال رخ داده در اولین روزهای بهار اما شرایط را در این بازار نظیر تمامی بازارهای ایرانی دگرگون کرده است . خواب بهاری بازار ، فرصتی برای نفس کشیدن به سیاستگذارانی که در ماه های پایانی سال مکرر بخشنامه پشت بخشنامه و دستور العمل پشت دستور العمل صادر کردند ایجاد نمود اما هنوز سئوال اینجاست ؛آیا آرامش به بازار ارز بازگشته است؟ رسیدن به پاسخ چندان دور نیست.

جدول زیر قیمت ارز در ماه ها فروردین تا پایان دی ماه را نشان می دهد .