شاخص کل و نقش آن

کسرا میرجوادی کارشناس بازار سرمایه یکی از کاربردهای اصلی محاسبه شاخص‌ها در بورس، استفاده از آنها به‌عنوان معیاری برای ارزیابی عملکرد سبد سرمایه‌گذاری سهامداران است؛ اما در واقع زمانی می‌توان از چنین معیاری صحبت به عمل آورد که به‌صورت بالفعل امکان سرمایه‌گذاری در آنها فراهم باشد؛ گزینه‌ای که در بسیاری از بازارهای مالی جهان از جمله فرصت‌های جذاب دردسترس سرمایه‌گذاران است.

همچنین امکان فروش استقراضی شاخص‌ها نیز از ابزار مهم مدیریت ریسک در زمان کاهش شدید قیمت‌هاست. با وجود اینکه در سال‌های اخیر شاهد اقداماتی در تشکیل صندوق‌های سرمایه‌گذاری شاخص محور مانند صندوق ۳۰ شرکت بزرگ توسط برخی از نهادهای مالی فعال در بازار سرمایه بوده‌ایم، اما همچنان امکان سرمایه‌گذاری در صندوق‌هایی که به‌صورت کامل دو شاخص اصلی بورس تهران یعنی شاخص کل (TEDPIX ) و شاخص هموزن را دنبال کنند، امکان‌پذیر نشده است. تشکیل یک سبد سرمایه‌گذاری بر اساس هر یک از این دو شاخص با توجه به تمایز فرمول محاسبه آنها متفاوت خواهد بود.

برای محاسبه تئوریک شاخص کل همان‌طور که در فرمول زیر دیده می‌شود ارزش بازار تمام شرکت‌های بورسی در صورت و مخرج کسر پس از ضرب قیمت در تعداد کل سهام آنها با یکدیگر جمع می‌شود؛ با این تفاوت که در صورت کسر از قیمت و تعداد روز آنها و در مخرج کسر از قیمت و تعداد در تاریخ پایه (روز نخست) استفاده می‌شود و مقدار حاصل از این کسر در عدد ۱۰۰ (مقدار شاخص کل در تاریخ پایه) ضرب می‌شود. در محاسبه این شاخص اثر ورود و خروج شرکت‌ها، افزایش سرمایه از آورده نقدی و البته کاهش قیمت حاصل از تقسیم سود تعدیل می‌شود.

TEDPIX = (∑_(i=۱)^n▒pitqit)/ (∑_(i=۱)^n▒pi۰qi۰) × ۱۰۰

Pit = قیمت سهام شرکت i ام در زمان

 qitt = تعداد کل سهام شرکت i ام در زمان t

Pi۰ = قیمت سهام شرکت i ام در تاریخ پایه

qi۰ = تعداد سهام شرکت i ام در تاریخ پایه

برای تشکیل یک سبد سرمایه‌گذاری مبتنی بر شاخصی بر پایه ارزش بازار شرکت‌ها (Capitalization Weighted) مانند شاخص کل بورس تهران، باید منابع را با توجه به وزن ارزش بازار هر یک از شرکت‌های تشکیل‌دهنده آن در مجموع ارزش بازار شرکت‌های موجود در شاخص، سرمایه‌گذاری کرده و در زمان‌های لازم تعدیل‌هایی را لحاظ کرد.