حکومت نظامی در شرق عربستان

گروه جهان: به شهادت رساندن شیخ «نمر النمر» رهبر شیعیان عربستان، منطقه شرق این کشور را در وضعیت قرمز قرار داده است. اکنون استان قطیف همچون پادگان است؛ گویی حکومت نظامی در این شهر اعلام شده است. روز شنبه نیروهای امنیتی آل‌سعود از ترس واکنش معترضان تمام پادگان‌ها و مراکز امنیتی را تخلیه کردند؛ اما دیروز یکشنبه با ساز و برگ نظامی روانه این شهر شدند؛ گویی قرار است جنگی مسلحانه در شرق عربستان درگیرد. با این حال، معترضان بدون هیچ‌گونه ترسی از ضرب‌شست آل‌سعود به خیابان‌ها ریخته و به دنبال خونخواهی شیخ شهیدشان برآمده‌اند. اگرچه خاندان آل‌سعود با زور نظامی می‌کوشند فضای ملتهب را آرام کنند؛ اما بی‌تردید شاهزاده‌ها و نخبگان سیاسی این کشور آگاهند که هرگونه برخورد نظامی سخت با معترضان همچون ریختن بنزین بر آتش عمل می‌کند.

به گزارش گاردین، «محمد النمر»، برادر شیخ اعلام کرد «آیت‌الله فقید فقط تظاهرات مسالمت‌آمیز می‌خواست.» شاید او می‌دانست که «احتمالا» سران سعودی از حربه شهادت شیخ برای زورآزمایی علیه شیعیان استفاده خواهند کرد. برادر شیخ می‌گوید: «موضع ما از آغاز همین بود که حتی با اعدام شیخ به خشونت متوسل نشویم.» گاردین در گزارش مورخ ۲ژانویه به قلم «مارک تاونسند» می‌نویسد: شیخ نمر «خاری در گلوی خاندان سعودی بود». او می‌نویسد: او طی تظاهرات دموکراسی‌خواهی که در سال ۲۰۱۱ در استان شرقی این کشور رخ داد؛ به چهره‌ای بین‌المللی تبدیل شد. تاونسند در گزارش خود می‌افزاید: «برای رژیم حاکم، نمر چهره‌ای برجسته و خاری در گلو بود. تظاهرات سال ۲۰۱۱ که با سخنرانی شیخ بر آتش آن دمیده شد، خواستار برچیده شدن نظام پادشاهی سعودی بود.»

با این حال، او می‌افزاید: شیخ همیشه نسبت به کاربرد خشونت محتاط بوده و در برابر فشارهای رژیم فقط به اعتراض مسالمت‌آمیز متوسل می‌شد. او یک‌بار از معترضان خواسته بود که در برابر گلوله‌های پلیس فقط «از غرش کلمات» استفاده کنند. او هشدار داده بود اگر رژیم به سرکوب‌های خود علیه شیعیان ادامه دهد با خطر سرنگونی مواجه می‌شود. اعدام شیخ از سوی دولت عربستان حامل پیام است آن هم در برهه‌ای که تنش‌های فرقه‌ای در منطقه بیداد می‌کند. «حسن حسن» تحلیلگر مسائل خاورمیانه به گاردین می‌گوید: اراده و اشتیاق عربستان برای اعدام این چهره برجسته نشان داد که محبوبیت او تهدیدی برای تمامیت پادشاهی بود و خاندان آل‌سعود به هر وسیله‌ای متوسل خواهند شد تا سر تعظیم در برابر فشارها فرود نیاورند.

این تحلیلگر می‌افزاید: «النمر چهره‌ای اصلی در بسیج شیعیان در این پادشاهی و فراتر از آن بود. با اعدام او، عربستان سعودی این پیام را به نیروهای داخلی و خارجی می‌فرستد که مهم نیست جهان چه می‌گوید. رژیم حاکم کسانی را که از خط قرمز عبور کنند بدون هیچ واهمه‌ای از فشارهای داخلی سر به نیست می‌کند.» این تحلیلگر با اشاره به وضعیت عربستان در منطقه می‌افزاید: «زمان‌بندی اعدام مهم است آن هم در زمانی که ریاض می‌کوشد تا ائتلاف‌های خود را در منطقه تقویت کرده و بر دشمنان خود متمرکز شود. برای عربستان سعودی مهم است که جمعیت معترض را مهار کند، توازن را برقرار و قدرت خود را در منطقه‌ای بی‌ثبات نشان دهد و بگوید همه چیز تحت کنترل است.»

گاردین در گزارشی به قلم «سیمون تیسدال» به نکته مهمی اشاره می‌کند. او می‌گوید: برخلاف بسیاری از سنی‌هایی که به اتهام همکاری با القاعده و فعالیت‌های تروریستی اعدام شدند، اما شیخ نمر حامی مقاومت مسالمت‌آمیز در برابر رژیم بود. تیسدال می‌نویسد: اعدام شیخ نشان از سختی‌ها و مرارت‌های اقلیت شیعه است که ۱۵درصد از جمعیت کشور را تشکیل می‌دهند، اما آل‌سعود تبعیضی نهادینه شده و سرکوب‌های امنیتی گاه و بیگاه را علیه آنها اعمال کرده است.


محکومیت اعدام شیخ از سوی شیعیان جهان

محمد نمر، برادر شیخ شهید، می‌گوید: دولت عربستان سعودی شیخ نمر را به همراه دیگر کسانی که دولت عربستان آنها را اعدام کرده بود، دفن کرده است. او می‌گوید: دولت آل‌سعود بدون اطلاع به خانواده شیخ نمر وی را بدون هیچ مراسمی در قبرستان مسلمانان به خاک سپرد. به گزارش رویترز، سخنگوی بان‌کی‌مون، دبیرکل سازمان ملل در بیانیه‌ای اعلام کرد: شیخ نمر و تعدادی دیگر از زندانیان اعدام شده به دنبال محاکمه‌ای که نگرانی‌های جدی درباره ماهیت اتهامات و عادلانه بودن این روند را به دنبال داشت، محکوم شدند.

وی گفت که دبیرکل سازمان ملل مساله‌ اعدام شیخ نمر را با رهبران عربستان‌سعودی در چندین مورد به بحث گذاشته و از دولت عربستان خواسته بود که احکام مرگ را لغو کند. این سخنگو افزود: دبیرکل سازمان ملل همچنین خواستار آرامش و خویشتنداری در واکنش به اعدام شیخ نمر شده و از تمامی رهبران منطقه‌ای می‌خواهد که برای اجتناب از تشدید تنش‌های فرقه‌ای در منطقه با یکدیگر همکاری کنند. به گزارش پایگاه اینترنتی وزارت امور‌خارجه آمریکا، در این بیانیه که از سوی جان کربی، سخنگوی دستگاه دیپلماسی این کشور صادر شد، آمده است: مطلع شده‌ایم که دولت عربستان اعلام کرده که 47 تن را اعدام کرده است. ما پیش‌تر نیز درباره فرآیندهای حقوقی در عربستان ابراز نگرانی کرده‌ و این نگرانی‌ها را به اطلاع عالی‌رتبه‌ترین مقام‌های دولت این کشور رسانده‌ایم. بر این خواسته خود تاکید داریم که دولت عربستان باید به حقوق بشر احترام بگذارد و از آن محافظت کند و از اعمال رویه‌های قضایی شفاف و عادلانه در تمامی پرونده‌ها اطمینان حاصل کند.

به گزارش خبرگزاری فرانسه، فدریکا موگرینی، رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا اعلام کرد که اقدام اخیر عربستان به اعدام شیخ نمر باقر النمر، روحانی شیعه و از منتقدان اصلی دولت سعودی به شدت مایه نگرانی است و می‌تواند تبعات خطرناکی در پی داشته باشد. موگرینی گفت: پرونده شیخ‌نمر این ظرفیت را دارد که به تنش‌های فرقه‌ای در منطقه دامن بزند؛ تنش‌هایی که تا به اینجا نیز آسیب بسیاری به منطقه وارد کرده است. رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا همچنین تاکید کرد که اتحادیه اروپا با اعدام و به ویژه اعدام‌های دسته جمعی به شدت مخالف است. به گزارش خبرگزاری رسمی سوریه (سانا)، عمران زعبی، وزیر اطلاع‌رسانی سوریه نیز در واکنش به اعدام شیخ نمر باقر النمر، روحانی شیعه عربستانی و 46 متهم دیگر گفت: اعدام 47 شهروند عربستانی به دست آل‌سعود جنایتی دیکته شده و از بین برنده آزادی‌ها و حقوق بشر و انعکاس سیاست از هم پاشیده شده آل‌سعود است. وی گفت: تاکنون سابقه نداشته که کشوری دست به چنین اقدامی علیه ملت خود بزند. روح این شهروندان موجب رعب و وحشت این نظام خواهد شد و تخت آنها را به لرزه درخواهد آورد. وزیر اطلاع رسانی سوریه گفت:‌ نهادهای بین‌المللی و ذیربط باید خواهان محاکمه عاملان این جنایت به دلیل نقض منشورها شوند. ترور دسته جمعی جنایتی انسانی و وحشتناک است که در عقل بشر نمی‌گنجد و هیچ فکر، قانون و دینی نمی‌تواند آن را بپذیرد.

واکنش‌ها فقط به مقام‌های سیاسی کشورها محدود نیست. افراد، گروه‌ها و سازمان‌های حقوق بشری هم نسبت به اعدام شیخ نمر واکنش نشان داده‌اند. در همین راستا، ساکنان روستای ابو صیبع در غرب پایتخت بحرین در اعتراض به اعدام شیخ نمر دست به تظاهرات زدند. پلیس رژیم آل‌خلیفه به سمت تظاهرات‌کنندگانی که در اعتراض به اعدام باقر النمر تجمع کرده بودند گاز اشک‌آور شلیک کرد. به گزارش پایگاه خبری العهد لبنان، صدها شهروند عربستانی هم تظاهراتی را از زادگاه شیخ نمر باقر النمر، روحانی شیعی عربستانی در العوامیه و شهر القطیف در شرق عربستان برگزار کرده و اعدام این روحانی را به دست آل‌سعود محکوم کردند. صدها عراقی با برگزاری تظاهرات گسترده در کربلا اعدام شهید باقر النمر به دست آل‌سعود را محکوم کردند. به گزارش شبکه خبری المسله، تظاهرات‌کنندگان در شهر کربلا نیز ازمقام‌های عراقی خواستند تا در واکنش به اعدام شیخ نمر باقر النمر، روحانی شیعه عربستانی به دست آل‌سعود، سفارت عربستان در عراق را ببندند و زندانیان عربستانی در زندان‌های این کشور را اعدام کنند.

تظاهرات‌کنندگان با سر دادن شعارهایی خواهان محاکمه بین‌المللی آل‌سعود به دلیل جنایت‌های شنیع‌شان شدند. عفو بین‌الملل نیز با محکوم کردن اعدام شیخ نمر توسط آل‌سعود این اقدام را یک تصفیه حساب سیاسی خواند. فیلیپ لوتر، مدیر بخش خاورمیانه عفو بین‌الملل در گفت‌وگو با خبرگزاری فرانسه گفت: عربستان با اعدام 47 تن از جمله شیخ نمر باقر النمر، چهره مذهبی شیعیان این کشور براساس «اتهامات تروریستی» به دنبال تصفیه حساب سیاسی است. مدیر بخش خاورمیانه عفو بین‌الملل افزود: این اقدام عربستان در حقیقت تلاشی برای ساکت کردن انتقادها علیه این رژیم به‌ویژه در میان گروه‌های فعال شیعه این کشور است. با این حال، در اقدامی خارج از عرف، وزارت امور خارجه بحرین از اقدام سعودی‌ها در اعدام شیخ نمر حمایت کرد. این در حالی است که ساکنان مناطق شیعه‌نشین این کشور در اعتراض به این اقدام دست به تظاهرات زدند. به گزارش خبرگزاری شینهوا، وزارت امور خارجه بحرین با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد که دولت منامه اساسا از اقدامات انجام شده از سوی کشور برادرمان یعنی عربستان برای مبارزه با خشونت و افراط‌گرایی حمایت می‌کند. در ادامه این بیانیه آمده است که اعدام شیخ نمر تدبیری لازم برای حصول اطمینان از امنیت شهروندان عربستان و مقابله با افرادی بوده است که نظم عمومی را به هم می‌زنند.