رانی دی.مولن / کدی پاپلین

بخش پایانی

البته هند هم در این زمینه بیکار نمانده است و در سال ۲۰۰۲ با ایران برای استفاده از بندر چابهار قرارداد بسته است. اما اجرای این قرارداد به خاطر تحریم‌های ایران به تاخیر افتاده بود. حالا که ایران با کشورهای ۱+۵ به توافق دست یافته است، می‌تواند این پروژه را به مرحله اجرا برساند. هندوستان از پیش ۱۰۰ میلیون دلار برای احداث جاده‌ای در افغانستان که به بندر چاربهار وصل می‌شود، سرمایه‌گذاری کرده است. مودی نیز به تازگی یک قرارداد ۸۵ میلیون دلاری با ایران امضا کرده است که در پی آن تا سال ۲۰۱۶، دو لنگرگاه در بندر چابهار از طریق اجاره به پایانه کانتینری تبدیل خواهد شد. همچنین حکومت هند پیشنهاد داده است تا در ازای دریافت گاز ارزان‌تر از ایران می‌تواند برای توسعه تمام و کمال چابهار تا ۱۵ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری کند. زمانی که توسعه چابهار تکمیل و اجرایی شد، هند یک راه میانبر برای دسترسی داشتن به ذخایر عظیم نفت و گاز طبیعی ایران و آسیای مرکزی، البته به دور از بازار گرسنه انرژی در غرب چین خواهد داشت.


جنگ و جدل در سریلانکا

مورد آخر، البته سناریوی رقابت رو به رشد چین و هندوستان را به‌طور واضحی نشان می‌دهد. در دولت قبلی، هند از نفوذ در سریلانکا منصرف شد؛ زیرا چین حکومت قبلی سریلانکا را با حمایت نظامی و پوشش سیاسی، پس از 25 سال بر ببرهای شورشی تامیل پیروز کرد.


نه هندوستان و نه کشورهای غربی به دلیل اینکه ممکن بود بحث مشکلات حقوق بشری پیش بیاید حاضر نبودند در این کشور سرمایه‌گذاری کنند. اما چین در این سال‌ها در قسمت جنوب سریلانکا، بندر «هامبانتوتا» را ساخت. البته اگر فاز سوم این بندر در سال جاری به بهره‌برداری برسد، این بندر بزرگ‌ترین بندر جنوب شرق آسیا به حساب خواهد آمد. چین همچنین یک پروژه ساخت بندر را در نزدیکی کلمبو به ارزش ۴/ ۱ میلیارد دلار کلید زده است. در این قرارداد آمده است تا به مدت ۹۹ سال قلمرو اداره ارضی این بندر به اندازه ۵۰ جریب، در اختیار چینی‌ها خواهد بود. در واقع، پروژه شهر کلمبو، آن چنان که قرارداد نشان می‌دهد تبدیل به یک شهر کاملا چینی خواهد شد. در طرح این شهر آمده است که چین در آن ساختمان‌های بلند مرتبه فراوانی خواهد ساخت، «مال‌های خرید» ایجاد خواهد کرد و زمین‌های گلف هم در اراضی تحت اجاره چینی‌ها خواهند ساخت. همچنین در موقع درگیری‌ها چین احتمالا قادر خواهد بود تا تجهیزات نظامی خود را به آن نقطه ارسال کند.


در واقع در سال 2014، سریلانکا شکلی از دسترسی را به چینی‌ها اعطا کرده است که در آن چینی‌ها می‌توانند زیردریایی‌های خود را به آن نقطه اعزام کنند و بندر کلمبو نیز قرار است پایانه کانتینری باشد. سریلانکا همچنین در این قرارداد اجازه داده است که در قسمت‌های عمیق دریا مرکزی ایجاد شود که اداره آن نه به عهده مقامات این کشور، بلکه به عهده شرکت‌های چینی باشد. نقطه‌ای که گفته می‌شود قرار است در آن تجهیزات نظامی دریایی چین استقرار داده شود. سریلانکا تاکنون در مورد این پروژه شفاف‌سازی نکرده و رسانه‌ها را بی‌اطلاع نگه داشته و تنها به این جملات بسنده کرده است که این بندر نیز مشابه بندرهایی است که ازسوی سرمایه‌گذاران خارجی در دیگر کشورها ساخته می‌شود. این در حالی است که در فوریه سال 2015، دولت «مایتری پالا سریسه‌نا» با شعار مبارزه با فساد چینی‌ها قدرت را در دست گرفت و از آن زمان مسیر کمی عوض شده است. او پس از پیروزی در نخستین سفر رسمی خارجی خود به هندوستان رفت و با دولت هند قراردادهای تجاری و امنیتی جدیدی امضا کرد که در این میان قرارداد هسته‌ای صلح‌آمیز نیز با دهلی‌نو به چشم می‌خورد. سریسه‌نا در حال حاضر پروژه کلمبو را به حالت تعلیق در آورده است، اگرچه چین هر چه در توان دارد به کار گرفته تا بتواند این پروژه را برای تکمیل نهایی دوباره کلید بزند. زمانی که «نورندا مودی» به‌عنوان اولین نخست‌وزیری بود که در 28 سال گذشته از هند پا به خاک سریلانکا گذاشته است، مودی با این کشور قراردادهای عمیق اقتصادی، راهبردی و نظامی منعقد کرد. مودی طی این قرارداد متعهد شد که سرمایه خط اعتباری راه ریلی منتهی به کلمبو را به رقم 318 میلیون دلار تامین کند. همچنین در این قراردادها قید شده است که دو کشور در بخش زغال و پتروشیمی این کشور سرمایه‌گذاری‌های مشترکی داشته باشند و برای ایجاد یک منطقه اقتصادی قوی در اقیانوس هند اقداماتی انجام دهند.


زمان بازی

هند به جای داد و بیداد روی همسایه‌های کوچک‌تر خود، آن‌گونه که چین تاکنون عمل کرده است، راه همکاری با این کشورها را در پیش گرفته است. هند سعی دارد از طریق داد و ستدهای اقتصادی همکاری خود را از خلیج‌فارس تا دریای چین جنوبی گسترش دهد. این کشور با این روش، موقعیت چین را در سراسر منطقه به چالش کشیده است. مثلا مودی زمانی که در پارلمان سریلانکا سخنرانی کرد، گفت: همسایه ایده‌آل یعنی اینکه با آن کشور تجارت داشته باشی، سرمایه‌گذاری کنی، بین آن دو عقیده و تکنولوژی ردوبدل شود و مردمش به راحتی رفت و آمد داشته باشند. این دیدگاه کاملا با برنامه‌های ایالات‌متحده در منطقه آسیای پاسیفیک تطابق دارد، یعنی هند نیز در این منطقه خواب و خیال‌های دور و دراز دارد. ایالات‌متحده آمریکا نیز از این موضوع استقبال کرده و وزارت دفاع آمریکا کاملا از سیاست رو به شرق هندوستان حمایت کرده است.


سیاست خارجی هندوستان این نکته را به ما ثابت می‌کند که چون کشورهای کوچک به دنبال پیشرفت اقتصادی هستند، از این رو امکان دارد، کمک‌های چین را پذیرا شوند. این در حالی است که جیب هندوستان اجازه نمی‌دهد به اندازه چین برای این کشورها ولخرجی کند، در نهایت این امر ممکن است موجب شود هند نفوذ خود را در میان برخی از دولت‌ها از دست بدهد. اما سیاست هندوستان مبنی بر تعمیق همکاری با کشورهای همسایه موجب می‌شود چین رقیب قدری در منطقه به حساب آید. چین از یک نکته غافل شده و این ممکن است به سود هندوستان تمام شود. هند با همسایگان خود دارای فرهنگ و ارزش‌های مشترکی است که چین فاقد آن است. این موضوع ورق را به سود هند بر می‌گرداند؛ اما چین و هند به این مقدار از رقابت بسنده نخواهند کرد و رقابت این دو برای حفظ ارتباط اقتصادی با کشورهای جنوب شرق آسیا همچنان ادامه خواهد داشت. آب‌های بین اقیانوس آرام و جزایر مورد بحث در دریای چین جنوبی خط مقدم این بازی جدید دو طرف است که به سراسر آسیای پاسیفیک سرایت خواهد کرد. بازی این دو پیچیده‌تر از بازی بریتانیا با امپراتوری روسیه در قرن نوزدهم در آسیای مرکزی است.