بازی در زمین داعش

دیوید ایگناتیوس ستون نویس واشنگتن پست «جالن آلن»، ژنرال بازنشسته نیروی دریایی آمریکا کسی است که در جنگ با گروه دولت خودخوانده اسلامی به نظامیان آمریکا مشاوره می‌دهد. او هفته گذشته در کنگره حضور پیدا کرد و در مورد شکست داعش اظهار خوش‌بینی کرد. او گفت به دلیل حملات هوایی ایالات‌متحده و گروه ائتلاف، داعش نیمی از رهبران خود را از دست داده‌ و صدها جنگجوی این گروه نیز کشته شده‌اند. «سر رهبران گروه‌های تروریستی را قطع کردن» یکی از راهبردهای آمریکا است. ایالات‌متحده چنین رویکردی را در قبال افغانستان و گروه القاعده پذیرفته بود و در سال ۲۰۱۱ نیز با کشتن اسامه بن‌لادن در عمل نشان داد که به این شیوه وفادار است و به گفته برخی تحلیلگران این روش کارساز است. باراک اوباما در کمپین‌های انتخاباتی سال ۲۰۱۲ نیز محور تبلیغات خود را بر این موضوع استوار کرده بود. اما در مورد درستی این نظریه همچنان شک و تردید‌ها پابرجا است. زمانی که «جنا جوردن» به‌عنوان استادیار امور بین‌الملل در دانشگاه «نان سام» در موسسه فناوری جورجیا مقاله‌ای در این‌باره نوشت و درعمل با چاپ این مقاله درستی این نظریه را مورد پرسش قرار داد.

«جنا جوردن» در این مقاله بی‌پیرایه نوشت: تئوری سر رهبران تروریستی را قطع کردن برای مبارزه با تروریسم راهبرد موثری نیست. او نوشت: با کشتن رهبران گروه‌های تروریستی، احتمال اینکه این گروه‌ها را دچار انحلال و فروپاشی کند، افزایش نمی‌یابد. «تئوری قطع سر» حالتی ضد خود دارد و به بزرگ‌تر کردن سازمان‌های گروه‌های بنیادگرا و جدایی‌طلب فرصت بیشتری می‌دهد.

اینک می‌توان تداوم مرگبار گروه القاعده را در گروه دولت (خودخوانده) اسلامی جست‌وجو کرد که از بین بردن آن به اندازه مبارزه با یک سرطان سخت است. گروه داعش گروهی برخاسته از اعضای القاعده در عراق است، گروهی که به گفته آمریکا در ظاهر باید بین سال‌های ۲۰۰۷ تا ۲۰۰۸ توسط سربازان این کشور از بین رفته باشد. رهبر آنها ابومصعب الزرقاوی کشته شد اما گروه داعش از بقایای خاکستر آنها جان گرفت و ابوبکر البغدادی با خلیفه خواندن خود راه پیشینیانش را به شکلی بی‌رحم‌تر ادامه می‌دهد.

جنا جوردن با بررسی ۲۹۸ مورد از سال‌های ۱۹۴۵ تا ۲۰۰۴، متوجه شد که استفاده از این تئوری تنها در ۳۰ درصد موفق و موثر بوده و به فروپاشی نهایی منجر شده است. در مورد سازمان‌هایی با سازوکارهای مذهبی استفاده از این راهبرد فقط در کمتر از ۵ درصد موثر بوده و به فروپاشی گروه منجر شده است. به‌طور کلی اگر سازمان‌ها رهبرانشان جان سالم به ‌در می‌بردند، بیشتر در معرض اضمحلال قرار می‌گرفتند تا اینکه کشته شوند. گروه دولت اسلامی توانسته است با انعطاف در فرماندهی گروهش الهام‌بخش سایر گروه‌ها شود. نبرد با گروه داعش نه به یک سال، بلکه به سال‌ها مبارزه با پیروان این گروه‌های تندرو نیاز دارد. هیچ کشوری متحد داعش نیست اما ایدئولوژی آنها ممکن است پس از آنها باقی بماند. هر چند ایالات‌متحده تصمیم گرفته است «سر رهبران خلافت خودخوانده اسلامی» را قطع کند اما این کافی نیست.