آداب برده‌داری داعش

محمدحسین باقی: آیا شما می‌توانید در قرن ۲۱ زن یا کودکی را به اسارت بگیرید؟ پاسخ بسیاری‌ها «خیر» است اما برای داعش پاسخ «کاملا مثبت» است. آیا می‌توان به دختری که هنوز به سن بلوغ نرسیده تجاوز کرد؟ پاسخ برای بسیاری از «انسان»‌های آزاداندیش «منفی» است، اما برای «انسان نماها»یی مانند داعش «کاملا مثبت» است. آیا می‌توانید دختر یا زنی را در قرن ۲۱ به عنوان «هبه» به دیگران بدهید یا او را بفروشید؟ باز هم پاسخ برای «انسان»‌ها منفی است، اما برای «انسان نماها» مثبت است. مردم موصل اما با این حرکات زشت و غیرانسانی کاملا آشنا هستند. آنها با گوشت و پوست خود اقدامات غیرانسانی را درک می‌کنند. اوایل این ماه ایدئولوگ‌های داعش جزوه‌ای مشتمل بر «دستورالعمل»‌هایی را منتشر کردند که توضیح می‌داد پیکارجویان این گروه چگونه می‌توانند با «زنان برده» و «زنان به اسارت گرفته شده» رفتار کنند. گفته می‌شود این جزوه از سوی «شورای فتوا»ی داعش جمع‌آوری شده است.

از این جزوه در نماز جمعه موصل- که هنوز در کنترل داعش است- رونمایی شد؛ مردم این شهر پیام را به وضوح تمام دریافتند؛ آنگاه که مردانی مسلح جزوه‌ای رنگی را در میان مردم با این عنوان پراکندند: «پرسش و پاسخ در مورد به اسارت و بردگی گرفتن.» سه نفر از ساکنان شهر موصل که در مورد این مساله با سی‌ان‌ان سخن می‌گفتند در حالی که حیرت‌زده بودند، می‌گفتند: «مردم در گروه‌های کوچک در مورد این جزوه سخن می‌گویند. بسیاری از مردم شوکه هستند، اما کار زیادی نمی‌توانیم انجام دهیم.» سی‌ان‌ان نام این افراد را به دلایل امنیتی ذکر نکرد. این جزوه یا سند ابتدا در اکتبر یا نوامبر منتشر شد و سپس روی وب سایت داعش قرار گرفت. این روزها اما این جزوه آشکارا میان مردم توزیع می‌شود. «موسسه تحقیقات رسانه‌ای خاورمیانه»-‌اندیشکده‌ای در واشنگتن که افرادی مانند مایکل هایدن مدیر سابق آژانس امنیت ملی و جیمز وولسلی مدیر سابق سیا و رامسفلد وزیر دفاع سابق از اعضای هایت مدیره‌اش هستند- می‌گوید؛ این ایده که داعش زنان و کودکان (اعم از دختر و پسر) را می‌رباید، می‌فروشد، هبه می‌کند یا مورد تجاوز قرار می‌دهد، بسیار شگفت‌آور است.

بسیاری از این دست گزارش‌ها از زمان شروع اقدامات خشونت‌بار این گروه در عراق و سوریه منتشر شده که از آن جمله می‌توان به ماجراهای وحشت‌آور در مورد اقلیت دینی ایزدی اشاره کرد. نکته مهم این است که شبه‌نظامیان این گروه تمام اقدامات وحشیانه خود را به نام دین انجام می‌دهند. جالب تر اینکه برای اقدامات خود «دلیل و منطق» هم می‌آورند؛ منطقی که در قالب جزوه پرسش و پاسخ منتشر می‌شود. در جزوه این گروه آمده است که به اسارت گرفتن زنی که «کافر» است (براساس معیارهای داعش) مجاز است. بخش‌های زیادی از این جزوه به نحوه رابطه با آن زن به اسارت گرفته شده مربوط است. قواعد دیگری هم در این جزوه هست: دو مردی که دارای یک زن اسیر هستند؛ هر دو نمی‌توانند با او رابطه داشته باشند و یک مرد هم نمی‌تواند با برده همسرش رابطه داشته باشد. در بخش دیگری از این جزوه در مورد «دختران» آمده است: «رابطه با برده‌ای که به سن بلوغ نرسیده باشد مجاز است در این جزوه پرسش و پاسخ کاملا روشن است که مالک آن اسیر- پیر یا جوان- کنترل کاملی بر وی دارد. در بخش دیگری از این جزوه آمده است: «خرید و فروش یا هبه دادن اسیر و برده زن مجاز است چرا که آنها در زمره اموال هستند.» در این جزوه مواد و تبصره‌های دیگری هم هست. مادری که اسیر شده باشد را نمی‌توان از فرزندان جوانش جدا کرد و اسیری که باردار باشد، نمی‌تواند فروخته شود. ضرب و شتم آن زن برده برای نظم و انضباط ایرادی ندارد اما کتک زدن او به عنوان لذت یا شکنجه مجاز نیست.

قواعد دیگری هم برای «بردگان» هست که در این جزوه به آن اشاره شده است اما آنچه در این جزوه «شدیدترین گناه» نامیده شده همانا «فرار از دست ارباب» است. این سند به مفصل‌ترین شکل توجیهاتی برای به بردگی و اسارت گرفتن «کفار» مطرح کرده است.

***

براساس برخی آمارها، نیروهای داعش طی چند ماه اخیر و با تشدید عملیات‌هایشان هزاران زن را به اسارت گرفته‌اند. از جمله این موارد می‌توان به اسارت ۲۵۰۰ زن ایزدی اشاره کرد. تعدادی از این زنان که توانسته‌اند از دست توحش داعش بگریزند ماجراهایی تکان‌دهنده و وحشت‌آور از توحش این گروه قرون وسطایی بر زبان آورده‌اند. یک ویدئوی یوتیوب که در ماه نوامبر در فضای وب پخش شد تندروهایی را نشان می‌داد که از تجاوزهایی که به این بردگان داشتند «جُک» می‌ساختند. در جزوه داعش که دارای ۲۷ پرسش و پاسخ است مواردی وجود دارد که هم «عجیب» و هم «تمسخر‌آمیز» است.» «چارلی وینتر»، محقق در موسسه Quilliam در لندن، می‌گوید: «مطالب این جزوه که بسیار وحشت‌آور و شوکه‌کننده است، شگفت‌آور نیست. ما پیش از این مطالب مشابهی از ایدئولوگ‌های داعش در مورد مشروعیت اسارت و بردگی شنیده‌ایم.»

«جانا»، دختر ۱۹ ساله‌ای بود که سال آخر دبیرستان را می‌گذراند و در رویای خود «پزشک» شدن را می‌پروراند. وقتی داعش به روستای او وارد شد تمام رویاهایش بر باد رفت. او به «ایوان واتسون»- گزارشگر سی‌ان‌ان- توضیح می‌داد که چگونه داعشی‌ها به اقلیت ایزدی امر و نهی می‌کردند که به دین اسلام (با برداشت داعشی) بگروند. داعشی‌ها سپس تمام طلاها، پول‌ها و تلفن‌های همراه روستاییان را گرفتند و زنان را از مردان جدا کردند. گزارش سازمان ملل توضیح می‌دهد که پس از آن چه اتفاقی افتاد: «نیروهای داعش تمام پسرها و مردان بالاتر از ۱۰ سال را در مدرسه‌ای جمع کردند، آنها را با کامیون از شهر خارج کردند و یکی یکی آنها را کشتند.» در میان این کشتگان پدر و برادر بزرگ «جانا» هم بودند. سرنوشت زنان اما متفاوت بود. جانا توضیح می‌داد که چگونه دخترانی مانند او از زنان میانسال‌تر جدا شده و به شهر موصل برده شدند. آنها به خانه‌های بزرگ سه واحدی منتقل شدند. مردان داعش گاهگاهی می‌آمدند و دختران را در دسته‌های سه تایی یا چهارتایی با خود می‌بردند. «نژند بگی خانی»، مشاور امور جنسیتی دولت منطقه‌ای کردستان عراق، به سی‌ان‌ان می‌گوید: «با این زنان همچون گله رفتار می‌شود. آنها در معرض وحشیانه‌ترین سوءاستفاده‌ها و خشونت‌های جنسی مانند تجاوز و بردگی جنسی قرار می‌گیرند. این دختران ایزدی همچنین در بازارهای موصل و رقه به قیمت‌های مختلف فروخته می‌شوند.» «نارین شیخ شامو»، فعال ایزدی مستقر در کردستان عراق، نام ۴۶۰۱ زن ایزدی را جمع‌آوری کرده که اثری از آنها نیست. داعش در مجله اینترنتی خود دلایل خود را برای به بردگی گرفتن زنان ایزدی توضیح داده است. این گروه در نشریه «دابق» می‌نویسد: «باید به‌خاطر داشته باشید که به بردگی گرفتن خانواده کفار و به کابین درآوردن زنانشان دستور اکید شرع است.» بگی خانی که محقق دانشگاه بریستول هم هست، می‌گوید: «شرع، در قاموس داعش همان شرعی است که داعشی‌ها و وهابیون به آن باور دارند. این شرع فقط با معیارهای داعش قابل سنجش است.»