آپارتاید مذهبی در اسرائیل رسمی شد

محدحسین باقی: کابینه اسرائیل روز یکشنبه قانونی پر مناقشه را تصویب کرد که براساس آن بر ماهیت «یهودی» این رژیم تاکید می‌شود. این اقدام انتقادهایی را برانگیخته که براساس آن رابطه شکننده با اقلیت عرب را که در محدوده این رژیم سکنا دارند، پرتنش‌تر از وضعیت فعلی خواهد کرد. تصویب «قانون ملیت» مدت‌ها بحث‌هایی را در درون این رژیم دامن زده بود. منتقدان از این می‌ترسیدند که هر قانونی که دست برتر را به «یهودی بودن اسرائیل» بدهد، می‌تواند به خشونت داخلی انجامیده و روابط اسرائیل با یهودیان در سایر کشورها و «متحدان بین‌المللی» این رژیم را دچار تنش سازد. رای‌گیری روز یکشنبه همچنین بر شکاف‌های سیاسی در دولت ائتلافی اسرائیل افزوده و این در حالی است که مذاکره برای انتخابات زودهنگام در جریان است. این لایحه با آرای ۱۴ به ۶ تصویب شد اما دو حزب ائتلافی با آن مخالفت کردند. این لایحه باید برای تبدیل شدن به قانون به تایید پارلمان برسد. نتانیاهو نخست وزیر این رژیم در پاسخ به منتقدانی که از چرایی و ضرورت طرح این لایحه ۶۶ سال پس از تاسیس این رژیم می‌پرسیدند فقط بر این نکته تاکید کرد که «باید قانون شود». او در رای‌گیری کابینه چنین گفت: «بسیاری هستند که ویژگی اسرائیل به‌عنوان دولتی ملی برای مردم یهود را به چالش می‌کشند. فلسطینیان آن را به رسمیت نمی‌شناسند و مخالفت‌هایی هم از درون وجود دارد.» او با خطاب قرار دادن اعرابی که در مناطق اسرائیلی زندگی می‌کنند افزود: «افرادی هستند که می‌خواهند در قلیله (Galilee) و نِگِو (Negev) خودمختاری برقرار کنند.» این در حالی است که ۲۰ درصد از جمعیت این رژیم مجعول را اعراب تشکیل می‌دهند.

با توجه به اینکه سران رژیم صهیونیستی خود را «دموکراسی یهودی» می‌نامند اما «احمد طیبی»، یکی از اعضای عرب کنست اسرائیل می‌گوید: اما و اگرهای فراوانی بر سر این عبارت وجود دارد. او که برای حضور در کنفرانسی در ایالات‌متحده به سر می‌برد به نیویورک تایمز می‌گوید: «پیشنهاد تصویب این قانون مهر تاییدی است بر اینکه یهود و دولت دموکراتیک افسانه‌ای بیش نیست.» او در مقابل اسرائیل را «جودوکراسی» (Judocracy) یا «یهودی کراسی» خواند که هرگز حقوق جمعی اقلیتی را که سال‌ها است در آنجا در تبعیض زندگی می‌کنند به رسمیت نشناخته است.

برخی می‌گویند نتانیاهو با این اقدام در صدد است تا مانوری سیاسی انجام دهد تا بتواند وفاداری اعضای تندروی حزب لیکود در انتخابات پیش روی این حزب را به خود جلب کند. به عبارت دیگر، او در صدد است تا با یک تیر چند نشان بزند: یکی جلب وفاداری و آرای اعضای حزب لیکود و باقی ماندن در قدرت و دیگر چنگ و دندان نشان دادن به فلسطینیان در بحبوحه درگیری‌هایی است که به تازگی جرقه آن زده شده است. پیش از این محمود عباس نسبت به آغاز «جنگ مذهبی» به اسرائیل هشدار داده بود. «ایزابل کرشنر» گزارشگر نیویورک تایمز در این مورد می‌نویسد: «پیامد دیگری که طرح این لایحه و تلاش برای قانون کردن آن به دنبال دارد این است که جایگاه زبان عربی به‌عنوان یکی از زبان‌های رسمی در این رژیم را تقلیل داده و آن را به زبانی با «جایگاهی خاص» تبدیل می‌سازد.»

کارشناسان حقوقی در داخل این رژیم معتقدند که تصویب این لایحه در بهترین حالت «غیرضروری» و در بدترین حالت «غیردموکراتیک» است. «یاییر لاپید»، وزیر دارایی و رهبر «ییش آتید»، یکی از احزاب ائتلافی است که مخالف این لایحه است. تزیپی لیونی، وزیر دادگستری، هم با این لایحه در صفحه فیس‌بوک خود مخالفت کرده است. نتانیاهو در اقدامی دیگر که گویی آپارتاید سیاسی و مذهبی را با هم یکجا دارد خواستار تصویب قانون دیگری شد که حقوق شهروندانی را که «وارد اقداماتی تروریستی علیه اسرائیل» می‌شوند لغو خواهد کرد. اشاره او به فلسطینیان بیت‌المقدس شرقی است که اقدام به پرتاب سنگ و بمب‌های دست‌ساز می‌کنند. او اعلام کرد که «افراد» و «خانواده‌هایی» که به هر شکلی به اسرائیل حمله کنند «نباید از مزیت‌های رفاه برخوردار باشند».

***

پادشاه اردن و مردم این کشور نسبت به اقدامات رژیم صهیونیستی به شدت اعتراض کرده و به گفته کارشناسان ممکن است «صلح سرد» میان دو طرف کاملا از میان برود. اردن و اسرائیل قرار است معامله چندین میلیارد دلاری گازی امضا کنند که براساس آن اردن اقدام به خرید گاز طبیعی از اسرائیل می‌کند. واشنگتن پست می‌نویسد: «پادشاهی اردن با فشارهای فزاینده داخلی مواجه است تا قرارداد ۱۵ ساله و ۱۵ میلیارد دلاری میان اردن و اسرائیل را لغو کند؛ اقدامی که براساس آن اردن اقدام به خرید گاز طبیعی از اسرائیل از طریق خط لوله برنامه‌ریزی‌شده از دریای مدیترانه به پادشاهی هاشمی می‌کند.»

تنش‌های موجود در فلسطین و سرزمین‌های اشغالی باعث شده این معامله در تعلیق قرار گیرد و اردن سفیر خود را از اسرائیل فرا خواند. این اقدام همچنین در اعتراض به دیدار سیاستمداران اسرائیلی از مکان‌های مقدس مسلمانان صورت می‌گیرد. مقام‌های اردنی می‌گویند هر اقدامی که توانایی این پادشاهی را برای حمایت از «الاقصی» زیر سوال ببرد از نگاه داخلی نارضایتی و ضعف تلقی شده و نه‌تنها باعث دامن زدن به موج افراط‌گرایی در داخل می‌شود؛ بلکه اعتبار این کشور در خاورمیانه را هم خدشه‌دار می‌سازد. واشنگتن پست می‌نویسد: «ملک عبدالله دوم به این دلیل بر تخت قدرت نشسته که براساس توافقی میان او و سران رژیم صهیونیستی، سرپرستی مکان‌های مقدس در بیت‌المقدس به او واگذار شده است.» جواد عنانی یکی از اعضای کمیته انرژی در سنای اردن و رئیس سابق دربار سلطنتی می‌گوید: «ملک عبدالله بسیار ناراضی است. افراط‌گرایان اسرائیلی در حال بازی با آتش هستند.» چهارشنبه گذشته برخی اعضای پارلمان اردن اقدام به قرائت قرآن در تمجید از فلسطینی‌هایی کردند که ۵ اسرائیلی را در کنیسه‌شان کشتند. در نامه‌ای که میان شرکت‌های اردنی، اسرائیلی و آمریکایی امضا شد از این لوله با عنوان «گاز برای صلح» یاد شده بود که به نفع هر دو طرف است: از یکسو اردن به برقی ارزان و نسبتا پاک دست می‌یابد و اسرائیل روابط دیپلماتیک و اقتصادی خود را با همسایه عرب افزایش می‌دهد.

***

وضعیت حقوق بشر در اسرائیل تعریف چندانی ندارد. در این رژیم اگرچه اقوام و اقلیت‌های مختلف زندگی می‌کنند اما بسیاری از آنها ازجمله اقلیت‌های عربی که ۲۰ درصد از جمعیت این رژیم را تشکیل می‌دهند سال‌ها است در تبعیض زندگی می‌کنند و شهروندان «درجه دو» به حساب می‌آیند. از سوی دیگر، جنگ‌هایی که رژیم صهیونیستی علیه مردم فلسطین به راه انداخته جای تردید باقی نگذاشته که این رژیم یکی از بزرگ‌ترین ناقضان حقوق بشر است. به نوشته مارتین والش یکی از دلایلی که اسرائیل و غرب از عضویت فلسطین در سازمان‌ها و نهادهای بین‌المللی می‌ترسند این است که عضویت فلسطین در نهادهای بین‌المللی این ظرفیت را در اختیار آنها قرار می‌دهد که به راحتی بتوانند اسرائیل را در نهادهای حقوقی و حقوق بشری بین‌المللی به دلیل جنایت علیه بشریت تحت پیگرد قرار دهند. «بلید انزیماند»، وزیر آموزش عالی آفریقای جنوبی گفت اشغالگری اسرائیل در فلسطین، به مراتب بدتر از مصائبی است که مردم آفریقای جنوبی در زمان رژیم آپارتاید متحمل شدند. به گزارش خبرگزاری آناتولی، انزیماند که چندی پیش در جریان یک میزگرد در دانشگاه ژوهانسبورگ سخن می‌گفت، افزود: «من همیشه به مردم می‌گویم شما نمی‌توانید درک کنید فلسطینی‌ها چه سختی‌هایی را تحمل می‌کنند؛ مگر آنکه خودتان آنجا باشید.» انزیماند که خود، در سال ۲۰۰۲ از طرف حزب کمونیست آفریقای جنوبی به اراضی اشغالی فلسطین اعزام شده، گفت: «اسرائیل، از آب به‌عنوان یک اسلحه جنگی استفاده می‌کند. آنها، جریان آب را تا چند روز به روی فلسطینی‌ها می‌بندند.» وی با یادآوری سفر خود به غزه در سال ۲۰۰۲ گفت: «آن زمان، غزه به شهر اشباح می‌ماند.» انزیماند که دبیر کلی حزب کمونیست آفریقای جنوبی را نیز بر عهده دارد، گفت: «حزب کمونیست آفریقای جنوبی معتقد است ما باید سفیر اسرائیل را از کشور اخراج کنیم و سفیر خود را از اسرائیل فرابخوانیم.»

***

با تصویب لایحه «دولت - ملت یهود» در کنست و تبدیل آن به قانون عملا ۲۰ درصد از جمعیت اسرائیل که اعراب هستند از شمول این لایحه خارج خواهند شد. این لایحه در صورتی که قانون شود نه‌تنها می‌تواند مشکلاتی برای اعراب به وجود آورد بلکه جایگاه زبان عربی را به‌عنوان زبان دوم این رژیم در معرض تهدید قرار می‌دهد. به گفته احمد طیبی «اعرابی که در محدوده اسرائیل زندگی می‌کنند سال‌ها است تبعیض و آپارتاید به بخشی از زندگی روزمره‌شان تبدیل شده است».