سیدعباس عاملی- هنگامی که شرکت‌های نفتی سودهای رکوردشکن خود را گزارش می‌دهند، ناظران مالی دلایل فراوانی را برای شکایت پیدا می‌کنند. سود فراوان معمولا گمانه زنی‌های تخلف را به همراه خود می‌آورد. آخرین گزارش‌های منتشر شده به وسیله شرکت‌های بزرگ نفتی همان انتقادهای همیشگی را به همراه داشته است. اما به‌رغم رکوردشکنی اکسون موبیل در سال ۲۰۰۶ و افزایش پانزده درصدی سوددهی بی.پی به ۳/۲۲‌میلیارد‌دلار، روزهای خوش شرکت‌های بزرگ نفتی احتمالا به درازا نخواهد انجامید. فضای سیاسی در برخورد با شرکت‌های نفتی به مانند گذشته گرم نیست. امسال، اکثریت تازه به قدرت رسیده دموکرات‌ها در کنگره آمریکا قصد دارند که معافیت‌های مالیاتی اعطا شده به شرکت‌های نفتی را محدود کنند. پارسال سوددهی فراوان اکسون موبیل باعث شد که بسیاری از منتقدین، به این شرکت اتهام تخلف وارد کنند و سیاستمداران هر دو جناح جمهوری‌خواه و دمواکرات، خواهان اخذ مالیات بیشتر از این شرکت عظیم نفتی شدند. در همین حال، شرایط اقتصادی برای شرکت‌های بزرگ نفتی به خوبی گذشته نیست. به‌رغم افزایش سود اکسون موبیل، بی.پی و شورُن در سال ۲۰۰۶، سودهای همه آنها در ربع چهارم سال در مقایسه با سال گذشته کاهش پیدا کرده بود.اگرچه بسیاری از مشکلات بی.پی گریبانگیر دیگر شرکت‌های نفتی نیز شده است، ولی این شرکت نسبت به سایر شرکت‌های نفتی سال نامناسب‌تری را پشت سر گذاشته است. در ماه ژانویه، رییس موفق بی.پی، لرد برون، تصمیم گرفت که به دنبال یک‌سری مشکلات پیش آمده برای بی.پی گناری گیری خود را از سمت ریاست ۱۷ ماه به جلو بیندازد. سابقه کاری لرد برون حقیقتا ستودنی است. او پس از گذر مدت کمی از واگذاری بی.پی به بخش‌خصوصی ریاست این شرکت را بر عهده گرفت و آن را به یک شرکت جهانی تبدیل کرد. ولی مشکلات اخیر بر سوابق درخشان لرد برون سایه افکنده‌اند. گزارشی در مورد آتش سوزی مرگبار در یکی از پالایشگاه‌های بی.پی در تگزاس نشان می‌دهد که ساختار مدیریتی ضعیف بی.پی احتمالا در رخداد این حادثه مؤثر بوده است. همچنین در سال ۲۰۰۶، نشتی‌های فراوان، این شرکت را وادار به تعطیلی لوله‌های نفتی بسیار مهمی در آلاسکا کرد. پیش از آن، تعدادی توفان و مشکلات فنی یک پروژه مهم در خلیج مکزیک را به تاخیر‌انداختند. طی سال گذشته بی.پی از کاهش تولید رنج برده است. هیات رییسه بی.پی به این نتیجه رسید که رییس جدید می‌تواند به این شرکت کمک کند تا مشکلات پیش آمده را هرچه سریع‌تر پشت سر بگذارد.رییس جدید شاید در رها ساختن بی.پی از یک سری مشکلات خاص موفق باشد. ولی اصلاح ناکارآمدی‌های بنیادی‌تر بسیار سخت‌تر خواهد بود. قیمت نفت نسبت به سال ۲۰۰۶ که در حدود ۷۰‌دلار بود به کمتر از ۶۰‌دلار کاهش پیدا کرده است. به مانند بی.پی همه شرکت‌های بزرگ نفتی در حال حاضر پایین نگاه داشتن هزینه‌ها و افزایش تولید را بسیار دشوار یافته‌اند. برنامه قبلی بلندپروازانه بی.پی برای افزایش سالانه ظرفیت تولید به میزان ۴‌درصد با احتمال کاهش دوباره تولید در سال ۲۰۰۷ جایگزین شده است. بسیاری از تحلیلگران پیش‌بینی می‌کنند که حتی اگر قیمت نفت در سال آینده دچار کاهش چندانی نشود، سوددهی شرکت‌های نفتی افزایش پیدا نخواهد کرد.افزودن به ذخائر نفتی نیز بسیار مشکل شده است. شرکت‌های بزرگ خصوصی تنها حدود ۱۰‌درصد ذخائر نفتی را در اختیار دارند و ذخائر زمین‌های بزرگ نفتی در خلیج مکزیک، دریای شمال و آلاسکا که این شرکت‌ها از دهه ۷۰ بدان‌ها وابسته بوده‌اند نیز در حال کاهش است. بقیه ذخائر نفتی در اختیار شرکت‌های بزرگ دولتی هستند. امید زیادی برای بهره‌برداری خصوصی از ذخائر خاورمیانه وجود ندارد و روسیه و ونزوئلا نیز در ماه‌های اخیر اقدامات بیشتری را برای دور نگه داشتن سرمایه‌گذاران خارجی انجام داده‌اند. با در نظر گرفتن مشکلاتی که شرکت‌های نفتی پیش رو دارند، شاید روسای بسیاری از آنها به بازنشستگی زودهنگام لرد برون غبطه بخورند.

منبع: اکونومیست، ۶ فوریه ۲۰۰۷