گام اول برای تشکیل اوپک گازی

ششمین نشست مجمع کشورهای صادرکننده گاز امروز در قطر آغاز به کار می‌کند

سلاطین گاز در دوحه

گروه بین‌الملل- ششمین اجلاس کشورهای صادرکننده گاز در حالی از امروز کار خود را در قطر آغاز می‌کند که بحث تشکیل اوپک گاز به شدت بر دیگر دستورات جلسه آن سایه انداخته است. اعضای این سازمان هم اکنون ۴۱درصد از تولید روزانه گاز جهان را در اختیار دارند ولی آنچه این نشست را با اهمیت می‌کند میزان ذخایری است که این کشورها در اختیار دارند.این کشورها مجموعا ۷۳درصد ذخایر اثبات شده گاز جهان را در خود جای داده‌اند و به این ترتیب سرنوشت آینده انرژی در دست آنها قرار گرفته است. به همین دلیل کشورهای واردکننده گاز به خوبی تصمیمات این اجلاس را زیرنظر دارند. تفاوتی که این مجمع با سازمانی همانند اوپک در نفت دارد این است که مجمع کشورهای صادرکننده گاز دارای دبیرخانه ثابت و کارمندانی برای ساماندهی امور نیست. همچنین تصمیم‌گیری خاصی نیز در این نشست‌ها انجام نمی‌شود بلکه صرفا در اجلاس‌های سالانه مجمع تولیدکنندگان گاز بین کشورها تبادل نظر و مبادله اطلاعات صورت می‌گیرد. به همین دلیل برخی اعضا این مجمع همانند ایران و روسیه چندی قبل پیشنهاد تشکیل سازمانی شبیه اوپک را برای صادرکردن گاز ارائه دادند. این مساله به سرعت باعث واکنش کشورهای واردکننده گاز شد. یکی از اصلی‌ترین نگرانی‌های کشورهای واردکننده گاز افزایش قیمت گاز پس از تشکیل یک سازمان منسجم است. به همین دلیل تاکنون تمامی واردکنندگان اعلام کرده‌اند که با تشکیل چنین سازمانی مخالف هستند.از آنجا که قراردادهای صادرات گاز به صورت دراز مدت بین فروشنده و خریدار تنظیم شده و بازار فعال رقابتی در آن وجود ندارد لذا قیمت گاز صادراتی در سطح نازلی باقی مانده است.

بنابراین پیش‌بینی می‌شود پیشنهاد تشکیل چنین سازمانی گام بسیاری موثری در راستای بالا بردن قیمت گاز و حفظ حقوق کشورهای صادرکننده باشد.

اگرچه رییس هیات عامل اوپک با بیان این که مقوله‌ای تحت عنوان اوپک گازی یک غلط مصطلح است یادآور شده بود که در این مقطع قصد نداریم سازمانی تحت عنوان اوپک گازی میان اعضای تولید کننده گاز ایجاد کنیم.

در چنین شرایطی آلکسی کودرین، وزیر دارایی روسیه، در پاسخ به گمانه‌زنی‌های موجود در خصوص تلاش مسکو برای ایجاد اوپک گازی از سوی روسیه خاطر نشان کرده بود که گزارش‌های موجود در خصوص این که دولت روسیه تلاش می‌کند با همراهی ایران و الجزایر کارتل گازی ایجاد کند، نادرست است.

این در حالی بود که منابع نزدیک به ناتو هشدار داده بودند که این سازمان باید مراقب هر گونه اقدام از سوی روسیه برای ایجاد یک «اوپک گازی» که باعث افزایش نفوذ روسیه در اروپا خواهد شد، باشد.

از طرف دیگر آژانس بین‌المللی انرژی نیز اخیرا هشدار داده که احتمال تلاش صادر کنندگان گاز برای ایجاد هماهنگی در سیاست‌های تولید و سرمایه‌گذاری با هدف جلوگیری از ایجاد مازاد ظرفیت و نگهداشتن قیمت در سطوح بالا وجود دارد.

چهار کشور روسیه، ایران، الجزایر و قطر بیش از ۳۰درصد از کل گاز جهان را استخراج می‌کنند و مجموع ذخایر ثابت شده آنها بیش از ۶۰درصد ارزیابی می‌شود که با سهم کشورهای عضو اوپک نیز که ۶۸درصد ذخایر نفتی دنیا را در اختیار دارند قابل مقایسه خواهد بود.اما محدوده شرکت‌کنندگان می‌تواند توسعه یابد. همچنین در طرح اوپک کارشناسان ناتو از کشورهایی مانند قطر، لیبی، روسیه، کشورهای آسیای میانه و ایران نام برده شده است که در صورت تمایل کشورهای لیبی، موریتانی، مالی و برخی از کشورهای مرکزی قاره آفریقا نیز می‌توانند به آن ملحق شوند.در هر صورت در شرایطی که سید کاظم وزیری هامانه، وزیر نفت ایران، تشکیل چنین سازمانی را به عنوان زمینه‌ای برای استحکام بازار گاز و هماهنگی بین کشورهای تولیدکننده و صادر کننده گاز می‌داند و اعتقاد دارد در چنین سازمانی علاوه بر همکاری‌های تکنیکی و فنی که بین کشورها رد و بدل می‌شود زمینه برای هماهنگی و تامین گاز و انرژی به صورت اطمینان بخش ایجاد خواهد شد.

وزیر انرژی قطر اعلام کرده که دلیلی برای تشکیل یک گروه رسمی همچون اوپک در زمینه گاز وجود ندارد و صادر کنندگان باید به جای آن، به بهبود شرایط گروه موجود به نام مجمع کشورهای صادر کننده گاز بپردازند.

همچنین وزیر نفت نروژ تاکید کرده که از تشکیل سازمانی همچون اوپک در زمینه همکاری‌های گازی استقبال نمی‌کند و نروژ خود را از حضور در هر گونه اتحادیه نفتی یا گازی دور نگه می‌دارد.

حال به نظر می‌رسد در وضعیتی که کشورهای مدافع تشکیل سازمان همکاری کشورهای صادر کننده گاز اعلام می‌کنند قصد تقابل با کشورهای مصرف کننده را ندارند و حتی این سازمان می‌تواند تعاملی بین کشورهای تولید کننده صادر کننده و مصرف کننده گاز ایجاد کند.

همان طور که در‌حال‌حاضر اوپک تعامل خوبی با کشورهای مصرف کننده انرژی برقرار کرده است و برخی نیز به مخالفت با آن پرداخته‌اند.

نشست پیش رو می‌تواند موقعیت مناسبی برای تبادل آرا و نتیجه‌گیری نهایی در خصوص احتمال تشکیل چنین سازمانی و یا ادامه و تقویت روند مجمع کشورهای صادر کننده گاز ایجاد کند.