شادی آذری

سازمان شفافیت بین‌الملل یک سازمان بین‌المللی فعال در زمینه جامعه مدنی است که از زمان تاسیس خود در سال ۱۹۹۳، مدعی رهبری مبارزه علیه فساد در کشورهای جهان است. این سازمان با بیش از ۹۰ نمایندگی در سرتاسر جهان و یک دبیرخانه در برلین، اعلام کرده است که تلاش می‌کند تا آگاهی‌های جهانی را در زمینه تبعات منفی فساد ارتقا بخشد و با همکاری با دولت‌ها، کسب‌و‌کارها و جوامع مدنی در جهت پایه‌ریزی و به‌کارگیری راهکارهای موثر مبارزه با فساد گام بردارد.

این سازمان هر ساله در گزارشی به رتبه‌بندی کشورهای جهان بر اساس میزان فساد اداری آنها می‌پردازد.

در گزارش امسال آمده است شفافیت و پاسخگویی برای حفظ اعتماد و کاهش فساد، حیاتی است. در شرایطی که دولت‌ها اقدامات بسیار زیادی را در زمینه مشکلات عظیم جهان، از بی‌ثباتی در بازارهای مالی گرفته تا تغییرات جوی و فقر، انجام می‌دهند، فساد همچنان چهره زشت خود را به عنوان مشکلی همیشگی به نمایش می‌گذارد و هنوز به پیشرفت‌های زیادی برای از میان بردن آن نیاز هست.

جدول فساد در سال ۲۰۱۰ نشان می‌دهد که نزدیک به سه چهارم از تعداد ۱۷۸ کشور‌ رتبه‌بندی شده در این گزارش امتیاز کمتر از پنج را توانسته‌اند به خود اختصاص دهند. در این رتبه‌بندی امتیازها از صفر تا ده در نظر گرفته شده‌اند و بر این اساس امتیاز ده متعلق به کشوری فرض شده است که از فساد «بسیار پاک» است و امتیاز صفر برای کشوری فرض شده است که «بسیار فاسد» است. بنابراین شاهد آن هستیم که در جهان امروز ما مشکل فساد، مشکلی جدی است.

در رتبه‌بندی امسال کشورهای دانمارک، نیوزیلند و سنگاپور در راس جدول جای گرفته‌اند و هر سه با امتیاز ۳/۹ رتبه یک را به خود اختصاص داده‌اند و صدرنشین شده‌اند. پس از آن‌ها دو کشور فنلاند و سوئیس با اختلاف بسیار کمی از آن سه کشور صدرنشین، توانسته‌اند امتیاز ۲/۹ را بگیرند و جایگاه دوم جدول را اشغال کنند.

سومالی اما به عنوان فاسدترین کشور با امتیاز ۱/۱ در قعر جدول جای گرفته است و افغانستان با امتیاز ۴/۱ و عراق با امتیاز ۵/۱ پیش از سومالی انتهای جدول را شکل داده‌اند.

در میان کشورهایی که نسبت به سال گذشته در جدول فساد سقوط کرده‌اند و تنزل یافته‌اند، کشورهایی را مشاهده می‌کنیم که بیش از سایرین بر اثر بحران مالی آسیب دیده‌اند و به شفافیت و پاسخگویی آنان آسیب رسیده است. در میان کشورهایی که جایگاه آن‌ها در جدول ارتقا یافته است، اما جای خالی کشورهای عضو سازمان همکاری‌های اقتصادی و توسعه (OECD)، این واقعیت را منعکس می‌کند که همه این کشورها نیازمند بهبود حاکمیت و مکانیسم‌های خود هستند. گزارش امسال نیز مانند گذشته تنها یک پیام را در خود نهفته دارد و آن این‌که بدون شفافیت و پاسخگویی، راه‌حل‌هایی که برای سیاست‌گذاری‌های جهانی در زمینه بسیاری از بحران‌ها ارائه می‌شود، مورد تهدید خواهند بود.

در گزارش جدید سازمان بین‌المللی شفافیت که پانزدهمین گزارش از این دست به شمار می‌رود، رتبه ایران نسبت به سال قبل ۲۲ پله بهبود یافته است. در گزارش سال قبل ایران رتبه ۱۶۸ را در میان ۱۸۰ کشور جهان کسب کرده بود و نمره ۸/۱ را در شاخص فساد به‌دست آورده بود.

در گزارش جدید این سازمان ایران با صعود ۲۲ پله‌ای مواجه شده است و در رتبه ۱۴۶ جهان از نظر فساد قرار گرفته است. نمره ایران در شاخص فساد نیز در این سال ۲/۲ اعلام شده است.

افغانستان اما در فهرست کشورهای فاسد جهان، پیش از آخرین کشورها یعنی سومالی و برمه در رتبه ۱۷۶ آمده است و عراق، پیش از آن در اواخر این فهرست است.