گسترش روابط اروپا با ترکیه

شادی آذری

وزیر امور خارجه ترکیه، داوود اغلو در کنار وزرای خارجه کشورهای اروپایی قرار گرفت / عکس: رویترز

دیروز، شنبه، وزرای امور خارجه اتحادیه اروپا برای بحث درباره روابط خدشه‌دار شده خود با ترکیه دور هم جمع شدند. آنان اذعان داشتند که با وجود عدم موفقیت مذاکرات برای پیوستن این کشور به اتحادیه اروپا، ترکیه در حال تبدیل شدن به یک مهره کلیدی در عرصه جهانی است.

بنا به گزارش آسوشیتدپرس، کاترین آشتون، مقام ارشد سیاست خارجه اتحادیه اروپا، در این باره گفت مذاکراتی که در بروکسل برپاست با این هدف شکل گرفته است که مشخص شود اگرچه ترکیه به اتحادیه اروپا ملحق نشده است، اما از پیش «در زمینه بسیاری از مسائل سرتاسر جهان شریک ما محسوب می‌شود.»

مذاکرات پیوستن ترکیه به جرگه ۲۷ کشور عضو اتحادیه اروپا از آغاز آن در سال ۲۰۰۵ تاکنون پیشرفت چندانی نداشته است و فرانسه و آلمان همواره مخالف پیوستن ترکیه به این اتحادیه بوده‌اند. روابط ترکیه با جزیره جدا شده قبرس که اکنون عضو اتحادیه اروپاست، یکی از موانع بر سر پیشرفت این مذاکرات است. جزیره قبرس در سال ۱۹۷۴ به دو بخش قبرس ترک‌نشین شمالی و قبرس یونانی‌نشین جنوبی تقسیم شد. اما حتی اگر فرآیند پیوستن ترکیه هم به کندی پیش‌رود، اتحادیه اروپا مایل است با ترکیه بر سر موضوعاتی چون مذاکرات صلح خاورمیانه، فعالیت‌های اتمی ایران و بوسنی که ترکیه در آنها تاثیرگذار است، همکاری کند.

الکساندر استاب، وزیر امور خارجه فنلاند، ترکیه را به لحاظ سیاست خارجه «یکی از پنج کشور برتر جهان امروز» خواند. وی گفت: «امروز بی‌شک ترکیه در جهان تاثیرگذارتر از مجموع یا تک‌تک کشورهای عضو اتحادیه ما است.» وی افزود : «ترکیه تاثیر زیادی در خاورمیانه، شاخ آفریقا، خلیج‌فارس و ایران دارد. این کشور به واقع یک نقش‌آفرین جهانی است و ما نیاز داریم هم‌اکنون با ترکیه در زمینه سیاست خارجه و امنیت همکاری کنیم.»

مذاکرات دیروز که پس از آن نمایندگان کشورهای عضو اتحادیه‌ برای بحث درباره پیوستن ترکیه به اتحادیه اروپا گرد هم می‌آیند، مذاکراتی غیررسمی است و هیچ تصمیم فوری رسمی در آن اتخاذ نخواهد شد. آشتون که جمعه شب گذشته مذاکراتی را با وزیر امور خارجه ترکیه، احمد داووداغلو انجام داده بود، این مذاکرات را شانسی خواند برای «گفت‌وگو» درباره روابط بین اتحادیه اروپا و ترکیه. آشتون گفت مذاکرات «ما را در فکر چگونگی همکاری با ترکیه جلو می‌برد.»

با کندی پیشرفت مذاکرات پیوستن ترکیه به اروپا، اشتیاق ترکیه به پیوستن به اتحادیه اروپا بر اثر تنش‌های داخلی رنگ باخت. تنش‌هایی چون بدبینی نسبت به اروپا و جدال بر سر قبرس جدا شده که اکنون عضوی از این اتحادیه است. اما رهبران کشورهای عمده اروپایی نیز به نوبه خود نگرانی‌هایی را در زمینه هجوم مهاجران، مسائل حقوق بشر و پیوستن کشوری مسلمان به ۲۷ کشور غیر مسلمان، مطرح می‌سازند.

مذاکرات دیروز، یک روز پیش از آن برگزار شد که مردم ترکیه در رفراندومی برای ایجاد تغییرات در قانون اساسی کشور که در کودتای نظامی سال ۱۹۸۰ تدوین شد، شرکت می‌کنند.

رفراندومی که امروز مردم ترکیه برای آن به پای صندوق‌های رای می‌روند، برای به رای گذاشتن ۲۶ مورد اصلاح قانون اساسی است که دولت ترکیه می‌گوید اعمال آنها موجب تقویت دموکراسی خواهد شد و قانون اساسی مصوب سال ۱۹۸۲ را با چارچوب‌های اروپا منطبق‌تر می‌سازد و این گامی کلیدی در راستای پیوستن ترکیه به اتحادیه اروپا خواهد بود.