خطر بازگشت حباب قیمت

دنیای اقتصاد- با وجود همه دلهره‌هایی که در سال گذشته وجود داشت، ارزش دارایی‌ها هرگز به پایین‌ترین حد خود نرسید و اکنون روند قیمت‌ها به‌نحوی است که چندین بازار دوباره شاهد افزایش قیمت‌هایشان هستند؛ در بازار مسکن آمریکا یعنی همان جایی که بحران از آن پا گرفت، قیمت مسکن نسبت به اجاره‌بها در حدی منصفانه است اما در بریتانیا حدود ۳۰ درصد و در استرالیا، هنگ‌کنگ و اسپانیا حدود ۵۰ درصد بالاتر از حد معقول است. بانک‌های مرکزی این افزایش قیمت‌ها را به عنوان تبعات مثبت سیاست‌هایشان قلمداد می‌کنند. در حالی که اگرچه سال گذشته احیای بازارها برای تثبیت اوضاع اقتصاد ضروری بود، اما اکنون این خطر وجود دارد که حباب قیمت‌ها پدید آید.به عبارت دیگر، اگرچه امروز قیمت بسیاری از دارایی‌ها با محرک‌های بی‌دوام پولی و مالی در حد بالا نگه‌داشته شده است، اما این روند همیشگی نیست.

هشدار حباب‌ها

بازارها بیش از حد به محرک‌های ناپایدار دولتی وابسته‌اند

گروه بین‌الملل - شادی آذری: تاثیر پول آزاد قابل‌توجه است. یک سال پیش سرمایه‌گذاران در هراس بودند چون صحبت از یک رکود اقتصادی دیگر در میان بود. اکنون شاخص جهانی ام اس سی آی که مربوط به قیمت‌های جهانی سهام است نسبت به کمترین رکورد خود در ماه مارس ۲۰۰۹، ۷۰ درصد افزایش یافته است.

تا حدودی این موضوع به نرخ بهره یک درصدی یا کمتر از آن در کشورهای آمریکا، ژاپن، بریتانیا و ناحیه یورو مربوط است که سرمایه‌گذاران را تشویق کرده است تا پول خود را از حالت نقدی خارج کنند و به خرید دارایی‌های پرخطر اقدام ورزند.

با وجود همه دلهره‌هایی که در سال گذشته وجود داشت، ارزش دارایی‌ها هرگز به پایین‌ترین حد خود نرسید و اکنون روند قیمت‌ها به‌نحوی است که چندین بازار دوباره شاهد افزایش قیمت‌هایشان هستند.

در بازار مسکن آمریکا یعنی همان جایی که بحران از آن پا گرفت، قیمت مسکن نسبت به اجاره‌بها در حدی منصفانه است اما در بریتانیا حدود ۳۰ درصد و در استرالیا، هنگ‌کنگ و اسپانیا حدود ۵۰ درصد بالاتر از حد معقول است.

بورس‌های اغلب کشورهای جهان هنوز نسبت به رکورد خود در سطح پایین‌تری هستند. بازار سهام آمریکا حدود ۲۵ درصد پایین‌تر از سطحی است که در سال ۲۰۰۷ بدان دست یافته بود. اما هنوز بر اساس بهترین معیارهای دراز مدت، که کسب سود را برای چرخه اقتصادی لازم می‌دانند، قیمت‌های آن نزدیک به ۵۰ درصد بیش از حد است که قابل قیاس است با دو مورد از چهار مورد افزایش بزرگ قیمت‌ها در قرن بیستم میلادی و در سال‌های ۱۹۰۱ و ۱۹۶۶.

بانک‌های مرکزی این افزایش قیمت‌ها را به عنوان تبعات مثبت سیاست‌هایشان قلمداد می‌کنند. در سال ۲۰۰۸ افت بازارها منجر به پدید آمدن چرخه ناسالمی از بدهی‌ها و فروش زیر قیمت دارایی‌ها از سوی سرمایه‌گذاران شد که همین موضوع خود دوباره کاهش بیشتر قیمت‌ها را در پی داشت. سال گذشته احیای بازارها برای تثبیت اوضاع اقتصاد ضروری بود. اما اکنون این خطر وجود دارد که حباب قیمت‌ها پدید آید.

حباب‌هایی همیشگی؟

گذشته از افزایش قیمت دارایی‌ها، دو نشانه کلاسیک از بروز حباب قیمت‌ها وجود دارد: اول رشد سریع اعتبارات بخش خصوصی و دوم طغیان شور و اشتیاق مردم برای خرید برخی دارایی‌ها. در حال حاضر علائمی از هیچ یک از این دو مشاهده نمی‌شود. اما هرچند مدتی که جهان نرخ بهره را نزدیک به صفر نگه‌می‌دارد طولانی‌تر شود، خطر بروز حباب بیشتر می‌شود و این در بازارهای نوظهور محتمل‌تر خواهد بود. چون در این بازارها رشد اقتصادی موجب خوش‌بینی سرمایه‌گذاران می‌شود و سیاست‌های پولی سهولت در واردات کالاها را به‌دنبال دارد. بانک‌های مرکزی راهکارهای زیادی برای جلوگیری از بروز حباب در اختیار دارند. نرخ بهره‌ها تنها در صورتی پایین می‌ماند که نرخ رشد اقتصادی کند باشد، اما اگر اقتصادها رشد کندی داشته باشند آنگاه سودها به اندازه کافی رشد نخواهند کرد تا با قیمت‌های کنونی سهام مطابقت داشته باشند و درآمدها آن قدر رشد نخواهند کرد تا با سطح قیمت‌های مسکن در انطباق باشند. اما از سوی دیگر اگر وضعیت بازارها در برابر تبعات رشد اقتصادی درست باشد و احیای اقتصادی کنونی دوام یابد، دولت‌ها از طریق توقف تامین پول ارزان در اواخر سال‌جاری واکنش نشان خواهند داد.

سرمایه‌گذارانی که تلاش کردند با این واقعیت خود را آرام سازند که قیمت دارایی‌ها هنوز کمتر از بالاترین رکوردها هستند، باید این موضوع را به خاطر داشته باشند که ممکن است تا ابتدای مسیری طولانی دوباره به عقب برگردند. قیمت‌ها در بورس ژاپن هنوز یک چهارم رکوردی است که ۲۰ سال پیش به آن دست یافته بود. شاخص نسدک در سطحی معادل نصف آنچه در دوران رونق دات‌کام معامله می‌شد، معامله می‌شود. امروز قیمت بسیاری از دارایی‌ها با محرک‌های بی‌دوام پولی و مالی در حد بالا نگه‌داشته شده است، اما این روند همیشگی نیست.