جنگ انگلیسی زیر ذره‌بین

گروه بین‌الملل - امید ایران‌مهر: جنگ عراق با گذشت شش سال از آغاز همچنان یکی از مهم‌ترین مسائل سیاست خارجی در کشورهای شرکت‌کننده محسوب می‌شود. هزاران کشته و میلیاردها دلار خسارت مالی، که به واسطه ورود نیروهای ارتش آمریکا و متحدانش و در صدر آنها بریتانیا به‌خاک عراق به‌بار آمد این سوال را در افکار عمومی به وجود آورده است که به راستی سران وقت این کشورها چه الزامی برای ورود به این جنگ داشته‌اند و آیا این الزامات «دلایل» قابل‌قبول است یا «بهانه‌های واهی» منجر به این حضور شده است.در همین زمینه در لندن اعلام شده که کمیسیونی ویژه تحقیقات رسمی درباره شرکت بریتانیا در جنگ عراق را آغاز کرده است. این کمیته قصد دارد به تمام رویدادها و مسوولیت‌ها در رابطه با بحران عراق از سال ۲۰۰۱ تاکنون رسیدگی کند. ماموریت هیات تحقیق، بررسی این موضوع است که چگونه تصمیم شرکت بریتانیا در جنگ عراق گرفته شد. نحوه برخورد بریتانیا با مناقشه عراق و شش سال اشغال این کشور از دیگر موضوعاتی است که کمیته تحقیق آن را بررسی خواهد کرد.

هرچند کمیته تحقیق که کار خود را بامداد سه‌شنبه ۲۴ نوامبر شروع کرد، می‌گوید قصد ندارد نمایشی سیاسی برای افکار عمومی باشد، اما به هرحال زیر نورافکن رسانه‌های جمعی قرار گرفته است و مردم با دقت و علاقه کار آن را دنبال می‌کنند. همه می‌دانند که در ورود بریتانیا به جنگ عراق، خطاها و نارسایی‌های زیادی صورت گرفته و دامن بسیاری از سیاستمداران آلوده شده است.

جان چیلکات، رییس کمیته تحقیق، در آغاز کار از پیگیری و استقلال رای کمیته دفاع کرد. رسانه‌های جمعی بریتانیا انتقاد کرده‌اند که این‌گونه تحقیقات در گذشته هم صورت گرفته، اما عملا به توجیه عملکرد دولت تونی بلر منجر شده است.

اعضای کمیته تحقیق توسط گوردون براون، نخست‌وزیر بریتانیا انتخاب شده‌اند و همین امر سبب شده که در باره مستقل بودن این کمیته سوالاتی مطرح شود.در کمیته تحقیق علاوه بر جان چیلکات، مارتین گیلبرت مورخ، رودریک لاین دیپلمات سابق، لارنس فریدمن محقق مسائل جنگی و اوشا پراشار کارشناس مسائل حقوقی و قانونی شرکت دارند.

چیلکات در پاسخ به بدبینی افکار عمومی گفت: «کمیته تحت‌تاثیر هیچ مقامی قرار نخواهد گرفت و نظر خود را مستقلا بیان خواهد کرد». جان چیلکات گفت، هدف آن است که یک گزارش «کامل، بی‌طرفانه و منصفانه» ارائه شود.

چیلکات افزود: هدف تحقیقات اقامه جرم علیه افراد مسوول نیست، اما اگر لازم باشد، از نهادها یا افراد مسوول انتقاد خواهد شد. او افزود که جلسه تحقیقات تا حد ممکن علنی خواهد بود، ولی در صورت طرح مسائلی که مستقیما با امنیت ملی مربوط باشد، ممکن است جلسه تحقیقات غیرعلنی برگزار شود.

دولت می‌گوید با تشکیل کمیته تحقیق پاسخ به نیاز افکار عمومی به آگاهی از نکات تاریک گذشته نزدیک است. این کمیته، شامل پنج حقوقدان، قصد دارد با مقامات بسیاری گفت‌وگو کند که در طراحی و اداره جنگ عراق نقش داشته‌اند.

هیات تحقیق طی چند ماه آینده توضیحات بسیاری از سیاستمداران بلند پایه بریتانیا از جمله تونی بلر، نخست‌وزیر سابق این کشور را خواهد شنید.علاوه‌بر بلر چندین دیپلمات و مقام بلندپایه نظامی و اطلاعاتی باید در ارتباط با مداخله بریتانیا در جنگ عراق توضیح بدهند. آنها باید جواب دهند که چرا و چگونه بر پایه مشتی اسناد مشکوک سازمان‌های اطلاعاتی، تصمیم گرفتند ۴۵ هزار سرباز بریتانیایی را در کنار نیروهای آمریکایی به عراق بفرستند. تونی بلر، نخست‌وزیر پیشین، نیز باید در برابر دوربین تلویزیون به پرسش‌های کمیته تحقیق پاسخ دهد.

نه تنها نحوه اعزام نیرو به عراق، بلکه شیوه برخورد بریتانیا با مناقشه عراق و شش سال اشغال این کشور، از دیگر موضوعاتی است که هیات تحقیق آن را بررسی خواهد کرد.

این مفصل‌ترین تحقیقی است که تاکنون درباره جنگ عراق صورت می‌گیرد. کمیته به مقطعی حساس و نسبتا طولانی، یعنی از یازدهم سپتامبر ۲۰۰۱ تا خروج نیروهای بریتانیایی از عراق در ژوئیه سال ۲۰۰۹، می‌پردازد. کمیته قصد دارد، نتیجه تحقیقات خود را در اوایل سال آینده منتشر کند.

رییس کمیته تحقیق ابراز امیدواری کرد که گزارش نهایی تا پایان سال ۲۰۱۰ میلادی آماده شود، در عین حال گفت که ممکن است تکمیل گزارش به سال ۲۰۱۱ کشیده شود.