بحران آوارگان فراموش شده در عراق

ایرنا- آمریکایی‌ها در خصوص مسائل عراق، دچار تناقض گویی شده‌اند، یکبار می‌گویند اوضاع امنیتی عراق بهبود نیافته است و یک روز از بهبود اوضاع امنیتی سخن می‌گویند، اما در کارنامه آمریکا در عراق، مساله آوارگان همچنان سیاه است.

اکنون که اشغال عراق وارد ششمین سال خود می‌شود‌، سازمان‌های بین‌المللی و امداد‌گران وابسته به سازمان‌های خیریه جهانی، معتقدند که بحران آوارگان روزبه‌روز بدتر می‌شود. آمریکایی‌ها در آخرین گزارش خود درباره اوضاع عراق، اذعان کرده‌اند که هنوز چهار میلیون و ۵۰۰هزار عراقی در خارج و داخل کشور درآوارگی به سر می‌برند و سازمان ملل نیز در آخرین گزارشی که منتشر کرده، می‌گوید: اگر چه شدت آوارگی در عراق کاهش یافته، اما آوارگان همچنان نیازمند کمک‌های فوری بین‌المللی هستند.

در طول یک سال گذشته، سازمان‌های بین‌المللی بارها نسبت به وخامت اوضاع آوارگان در عراق هشدار داده‌اند، با این حال به غیر از وعده جمع‌آوری بیش از ۲۰۰میلیون دلار کمک فوری سازمان ملل که چندماه پیش به‌ملت عراق داده شد، هنوز اقدامی صورت نگرفته و آمریکا به عنوان عامل اصلی آوارگی ملت عراق در خصوص این معضل جدی سکوت کرده است.

صلیب سرخ جهانی تعداد عراقی‌های (آواره و غیر آواره) نیازمند فوری کمک‌های انسان‌دوستانه را شش میلیون نفر برآورد کرده است.

«گریگوری گوتلیب»، معاون دفتر آژانس کمک‌های بشر‌دوستانه آمریکا می‌گوید:‌ ‌‌۶۰درصد آوارگان عراقی درسال ۲۰۰۷به مواد غذایی دسترسی نداشته‌اند.

براساس گزارش این آژانس، ۲۰درصد آوارگان نیز ناچار به زندگی در ساختمان‌های متروکه و فاقد امکانات زیستی از جمله آب و برق شده‌اند.

رسانه‌های عراقی این هفته در تازه‌ترین گزارش از آوارگان در حومه شهرهای کربلا، نجف، اربیل، بصره و سلیمانیه، از زندگی پر مرارت و سخت در زیر چادر نوشتند. در اردوگاه کربلا، آوارگانی از شهرهای بغداد، بعقوبه و تکریت، در تعدادی خانه گلی و چادرهای امدادی مستقر شده‌اند. آنها زمستان گذشته را به‌جای ترس از تروریسم و خشونت‌های کور مذهبی با بادهای سرد، توفان، باران و سرمای خشک کربلا در ستیز بوده‌اند.

آنها از نظر معیشتی نیز در وضعیت بسیار وخیمی به‌ سر می‌برند و آثار سوء‌تغذیه به‌ویژه در کودکان، کاملا خودنمایی می‌کند.

وزارت مهاجرین عراق نیز این هفته باردیگر وجود بیش از دو میلیون آواره در داخل عراق را تایید و اعلام کرده که آنها نیازمند کمک‌های فوری انسانی هستند. این وزارتخانه رسما اعلام کرده است که به تنها قادر به رسیدگی به امور آوارگان نیست. در منطقه «ابودشیر» در جنوب بغداد نیز حدود یک هزار خانواده از نقاط مختلف در آوارگی زندگی می‌کنند، در خانه‌های گلی و بلوکی که با کمترین امکانات ساخته شده و سقف درست و حسابی ندارند.

اطراف خانه‌هایشان را پساب‌های خانه‌های اطراف و فاضلاب شهرک فرا گرفته و کودکان در همین محیط از صبح تا غروب را سر می‌کنند.

درمجتمع آوارگان شهرک ابودشیر به نام «المنار» حداقل ۵۰۰خانوار زندگی می‌کنند. اغلب آنان از شهرهای دور و نزدیک به این نقطه پناه آورده‌اند و با سختی زندگی می‌کنند، حال آنکه هم خانه دارند و هم زندگی.

ام فاطمه یکی از این زنان است که شوهرش از کار افتاده در خانه است و چهار فرزند که به‌خاطر مشکلات مالی و معیشتی دو دختر بزرگش وادار به ترک تحصیل شده‌اند. او از طریق جمع‌آوری میوه از میان مواد دور ریختنی بازارمنطقه و فروش آن در شهرک امرار معاش می‌کند.

این زن که چهره‌اش به‌خاطر سختی‌های اداره زندگی در شرایط آوارگی خیلی پیرتر و فرسوده‌تر نشان می‌دهد، می‌خواهد کسی پیدا شود و جواب این سوالش را بدهد که «چرا با داشتن خانه و زندگی و یک مغازه در شهر خودم، باید اینگونه زندگی کنم؟»

با این حال موضوع آوارگان که به استخوانی لای زخم برای دولت عراق نوین تبدیل شده، تنها به آنان که در آوارگی به‌سر می‌برند، خلاصه نمی‌شود، چرا که برخی خانواده‌ها نیز توان مهاجرت از محل فعلی سکونت خود را ندارند، اما به دنبال فرصتی برای ترک محل زندگی فعلی خود می‌گردند.

همسر حدودا ۴۵ساله فردی به نام «عبدالامیر»، این هفته به دفتر یکی از احزاب عراقی در بغداد مراجعه کرد و برای فراهم کردن زمینه‌های آوارگی و مهاجرت ازمحل سکونت فعلی‌اش در حومه بغداد، کمک خواست.

شوهر و یک پسر او را گروه‌های مسلح کشته و پای پسر دیگرش را نیز قطع کرده‌اند و بدتر آنکه حدود دو ماهی است که دختر جوانش را نیز ربوده‌اند و هنوز هم در وحشت و دلهره از تهدید زندگی می‌کند.

بیشتر آوارگان، علاوه بر رنج آوارگی، داغدیده و مصیبت زده هم هستند.

جامعه عراق شاید هنوز قادر به هضم و درک اثرات روحی و روانی مصیبت‌های وارده به این خانواده‌ها نباشد.

«فلاح مشعل» سردبیر «الصباح» روزنامه نزدیک به دولت عراق روز پنجشنبه گذشته در سرمقاله‌اش نوشت: اگر چه وضعیت امنیتی بهبود و آوارگی اجباری پایان یافته، اما مشکل اساسی بازگشت آوارگان به محل‌های زندگی شان هنوز پا برجاست. او از گروه‌های سیاسی به‌ویژه در پارلمان می‌خواهد که به‌طور فعال‌تری وارد صحنه شوند، چرا که به اعتقاد وی هر کدام از آنان نماینده بافت مذهبی خود هستند و می‌توانند در عادی‌سازی روند زندگی در عراق موثر باشند.

با این همه، گریگوری گوتلیب در سخنانی که در مقابل کنگره آمریکا در نیویورک بیان کرد، گفت که بحران آوارگان در عراق وخیم‌تر شده است.

«لورنس فولی» مسوول امور هماهنگی پناهندگان در وزارت خارجه آمریکا نیز تایید کرد که اکنون یکی از دغدغه‌های اصلی، افزایش فقر در آوارگان خارج از عراق است، آوارگانی که در سوریه، مصر، اردن، لبنان و ترکیه به‌سر می‌برند و تعدادشان به‌ ۲/۵میلیون نفر بالغ می‌شود.

او درحالی این وضعیت را تشریح می‌کرد که همزمان دولت انگلیس هفته گذشته یک فرصت سه هفته‌ای به آوارگان عراقی داده تا این کشور را ترک کنند.

انگلیس که شریک اصلی آمریکا در اشغال عراق است، می‌گوید از نظر لندن عراق اکنون امن محسوب می‌شود.

آمریکایی‌ها نیز در قبال آوارگی ۴/۵میلیون عراقی که بر اثر اشغال عراق و با هزینه‌ای حدود ۵۰۰میلیارد دلار گرفتار شده‌اند، هیچ تعهدی برای خود قائل نیستند. اکنون، مساله آوارگان تنها و اصلی‌ترین بحران و دغدغه دولت عراق نیست. عراق کشوری است که پس از اشغال در سال ۲۰۰۳تمام زیرساخت‌هایش منهدم شده و اکنون با پدیده خطرناک و مرگبار تروریسم و جنایات سازمان یافته از یکسو و از سوی دیگر مدیریت روند سیاسی کشور که بی‌توجهی به آن می‌تواند عراق را به سمت پرتگاه فروپاشی ببرد، روبه رو است.

برخی تحلیل‌ها از سیاست‌های آمریکا و انگلیس نشان می‌دهد که مسائل انسانی در عراق برای آنها از اهمیت کمی برخوردار است و در این میان می‌ماند دولت نوری المالکی و مشکل تعیین اولویت‌ها در عراق.