مشکل روسی آمریکا

گروه بین‌الملل- در پایان هرسال تحلیل‌گران و صاحبنظران تحلیل‌ها و دیدگاه‌های خود را درباره حوادث و اتفاقات مهم سال به رشته تحریر درمی‌آورند. سال گذشته به لحاظ سیاسی سال رویارویی روسیه در برابر آمریکا بود. موضوع پرونده هسته‌ای ایران یکی از دلایل این مواجهه سیاسی دیپلماتیک بود. مخالفت روسیه با سیاست آمریکا در تحریم ایران یکی از وجوه متعدد تقابل این دو کشور بود. موضوع بعدی ساخت پایگاه موشکی ناتو در گرجستان بود که مخالفت جدی و صریح روسیه را در پی داشت و جنگ لفظی میان روسای دو کشور یادآور جنگ سرد بود. پس از جنگ سرد و فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی روابط این دو کشور متوازن نبوده است. با این همه روسیه هیچ‌گاه کوتاه نیامده است.

همه این حوادث باعث شده است تا دیمیتری سیمز درباره بحرانی شدن روابط میان روسیه و آمریکا در مجله فارین امنیرز هشدار داد.

دیمیتری سیمز، کارشناس و تحلیل‌گر امور بین‌المللی معتقد است، اشتباهات و گاف‌های آمریکا خطر تبدیل روسیه را به یک دشمن واقعی در بردارد. این بحث اخیرا موضوع اصلی فارین افیرز بوده است.

مهم‌ترین موضوعی که سیمز مطرح می‌کند این است که ایالات متحده به اشتباه پس از پایان جنگ سرد، با این کشور به مثابه یک کشور شکست‌خورده رفتار کرد. پس از رفتار محتاطانه با میخائیل گروباچف، آخرین رییس‌جمهور اتحاد جماهیر شوروی، دولت آمریکا گرفتار در شک و تردید، خست و رفتار ریاست‌گونه با روسیه و رهبران بعدی آن یعنی بوریس یلتسین و ولادیمیر پوتین شده است.

در دهه ۱۹۹۰، وقتی پول خارجی می‌توانست به دولت یلتسین، اولین دولت اصلاح‌طلب روسیه کمک کند، هیچ کمک مالی به روسیه نرفت، اما بعد میلیاردها دلار به حاکمان فاسد و ناکارای این کشور کمک شد. استفاده زیاده از حد از روز علیه تندروی‌های پارلمان در سال ۱۹۹۳ و اولین جنگ چین در سال‌های ۶-۱۹۹۴ هیچ انتقادی از سوی غرب را در بر نداشت اما پیشنهاد همکاری پوتین علیه تروریسم در سال ۱۹۹۹ رد شد و دومین آن در سال ۲۰۰۱ مورد سوءاستفاده قرار گرفت. از آن سو، ایالات متحده اصرار در بزرگ‌تر کردن ناتو و تشویق دولت‌های غیرمردمی و نامحبوب در گرجستان که حیاط خلوت روسیه تلقی می‌شود کرد. وی ادامه می‌دهد که به همه این دلایل، مردم و دولت روسیه به ایالات متحده اطمینان ندارند و از طرف دیگر به لطف احیای اقتصادی روسیه در سال‌های اخیر، آمریکا تاثیر زیادی بر حوادث آن کشور ندارند.

بحث سیمز نقاط قوت فراوانی دارد و از طرف دیگر نمی‌توان از کاستی‌های آن هم گذشت. سیمز درست می‌گوید که روسیه یک دشمن شکست خورده نبوده است، اما چه کسی چنین چیزی را گفته است و آمریکا اعتقاد بر این است که آنچه شکست خورد، ایدئولوژی اقتدارگرا و سیستم امپراطوری آن کشور بود. در ایالات متحده اضمحلال و فروپاشی شوری به معنای پیروزی سیستم بازار آزاد، انتخابات آزاد، آزادی مطبوعات ملت ما بود. اینها ارزش‌هایی هستند که در غرب گرامی داشته می‌شوند.

هیچ کس شک ندارد که غرب از دهه ۹۰ به این سو اشتباهات زیادی درباره روسیه مرتکب شده است، اما منصفانه نیست که از آمریکا درباره اینکه گاهی نسبت به روسیه نرم و گاه خشن بوده است و یا سعی در بزرگ کردن ناتو داشته است، انتقاد کنیم. احتمال زیادی دارد که سیاست ترویج دموکراسی آمریکا، سیاستی منطبق بر منافع این کشور باشد اما مسایل مهم‌تری غیر از سیاست‌های سرکوب‌گرانه کرملین وجود دارد. در حال حاضر روسیه یک دشمن نیست، اما باید به مسیر آینده توجه داشت.