... و سرهنگ قذافی با جهان آشتی کرد

گروه بین‌الملل- سرهنگ معمر قذافی رهبر لیبی سرانجام به تور اروپایی خود پایان داده و پس از اهدای خیمه‌اش به پادشاه اسپانیا به سمت صحرای آفریقا حرکت کرد. قذافی در حالی به لیبی باز می‌گردد که میلیاردها دلار قرارداد اقتصادی و تسلیحاتی با دولت‌های اروپایی منعقد کرده است. معمر قذافی در شرایطی به سه کشور اروپایی پرتغال، فرانسه و اسپانیا سفر کرد که کوله باری از اتهامات ضد حقوق بشر و تروریسم را به دنبال خود می‌کشید.کمتر دولتمردی را می‌توان یافت که در طول ۳۰ سال گذشته به اندازه سرهنگ قذافی از سوی جامعه جهانی به حمایت از تروریسم متهم شده باشد. همچنین او همواره از سوی دولت‌های غربی به نقض دموکراسی متهم شده است. حالا اروپا که خود را مهد دموکراسی می‌داند اینگونه به روی سرهنگ قذافی آغوش می‌گشاید که او هنوز در رویه خود در مواجهه با دموکراسی تغییری ایجاد نکرده است.

لیبی کشوری است در شمال آفریقا. تاریخ این کشور چون دیگر کشورهای قاره سیاه نشان دهنده نفوذ و حضور استعمار است. این کشور مدتی تحت حاکمیت عثمانی‌ها، زمانی مستعمره ایتالیا و زمانی دیگر تحت حاکمیت مشترک انگلیس و فرانسه قرار گرفت. پس از استقلال در سال ۱۹۵۱ تا ۱۹۶۹ به شیوه سلطنتی اداره می‌شد. در سال ۱۹۶۹ افسری جوان که به تازگی دوره تکمیلی آموزش نظامی‌اش در انگلستان به پایان رسیده بود، به همراهی چند افسر جوان دیگر، زمانی که پادشاه لیبی، ادریس سنوسی، در ایتالیا بود با چند تانک و تعدادی سرباز پادشاه را بر کنار کردند و افسر جوان یعنی معمر القذافی نیز دیگر همراهان خود را کنار زد تا «جمهوری!! خلق لیبی» را بنا نهد. تکامل فرمول ایدئولوژیک قذافی و نتایج آن در سیاست‌گذاری حاکی از تلاش یک انسان «حاشیه‌ای» برای کسب هویت و مشروعیت در دورانی است که وی در پی‌قدرت در سطح جهانی است. الگوی اولیه قذافی جمال عبدالناصر، رهبر کاریزماتیک جهان عرب، بود. در واقع این برنامه رادیویی«صوت العرب» از قاهره بود که هویت او را شکل داد. قذافی با خیال پردازی، رویای کسب جایگاه رهبری جهانی را در سر می‌پروراند. اما سیاست‌های او از لحاظ مالی و سیاسی برای وی گران تمام شد. سرمایه‌گذاری سنگین در تجهیزات نظامی ‌و حمایت از شورش‌های خارجی، لیبی را در معرض سلسله رویارویی‌های خطرناک با آمریکا، انگلستان و چندین کشور عرب قرار داد. در ضمن، عقاید رادیکال کتاب سبز، عموم مردم لیبی را سرخورده کرد. قذافی در دهه ۷۰ و ۸۰ میلادی از بسیاری شورش‌ها در کشور‌های آفریقایی حمایت کرد و سپس دامنه فعالیت خود را به آسیا گسترش داد.

پس از ماجرا جویی‌های فراوان سرهنگ قذافی از ربودن امام موسی صدر، رهبر شیعیان لبنان، که نقشی منطقه‌ای و فراتر از لبنان یافته بود تا حادثه لاکربی و سقوط هواپیمای فرانسوی و حوادث آلمان و حمایت او از گروه تروریستی ابوسیاف در فیلیپین و نتیجه نگرفتن از آنها، بالاخره رژیم لیبی پس از سقوط صدام حسین در عراق چاره کار را در تسلیم شدن مقابل آمریکا و غرب دید و بلافاصله در نهایت سرعت شروع به پاک کردن گذشته خود کرد. حادثه تروریستی انفجار بمب در هواپیمای خطوط هوایی پان امریکن که دو مامور لیبیایی در آن دست داشتند باعث شد تا ایالات متحده و اروپا محاصره اقتصادی لیبی را تنگ‌تر کند. در سال ۲۰۰۵ سرانجام زیر فشار اقتصادی سرهنگ قذافی در مقابل دولت‌های غربی تسلیم شد و ضمن پذیرفتن حادثه لاکربی، تاسیسات هسته‌ای خود را نیز تعطیل کرد. قذافی که در جهان به انجام اقدامات عجیب و غریب معروف است در این عقب نشینی هم تاسیسات هسته‌ای کشورش را بار کشتی کرده و به ایالات متحده فرستاد.با این خیال که ایالات متحده این کشور را از فهرست کشورهای حامی‌تروریسم خارج کند و لیبی از ۳۰ سال انزوای سیاسی خارج شود. دیگر نرمش قذافی در برابر غرب عفو کردن افرادی بود که کودکان لیبیایی را به ویروس ایدز آلوده کرده بودند. همچنین او به طور کامل از ادامه برنامه ساخت موشک‌های دوربرد عقب نشینی کرد. با این وجود هنوز نام لیبی به طور کامل از فهرست حامیان تروریسم پاک نشده است.

تحلیل گران عقیده دارند که سفر اروپایی سرهنگ قذافی نقطه ورود لیبی پس از بیش از ۳۰ سال به جامعه جهانی است. سفر رهبر لیبی به فرانسه که برای دومین بار در ۳۴سال گذشته صورت می‌گرفت به اعتقاد برخی کارشناسان پرمنازعه‌ترین سفر رهبر یک کشور خارجی به پاریس محسوب می‌شد.

در این سفر توافق نامه‌ها و تفاهم نامه‌هایی به ارزش ۱۰میلیارد یورو بین دو طرف به امضا رسید که بخش اعظم آنها در زمینه نظامی‌است و از این میزان بیش از ۵۰۰میلیون یورو مربوط به فروش ۱۰فروند هواپیمای نظامی‌«رافال» فرانسه به لیبی است. دیدار قذافی از فرانسه از سوی احزاب میانه و سوسیالیست‌ها مورد انتقاد شدید قرار گرفت و «فرانسوا اولاند»، دبیر اول حزب سوسیالیست فرانسه نیز در این زمینه سارکوزی را به «نابینایی سیاسی» متهم کرد.

برخی از رهبران سیاسی فرانسه همچون «سگولن رویال» و «برتران دو لانوئه « از رهبران حزب سوسیالیست و «فرانسوا بایرو» از رهبران میانه رو فرانسه نیز در اعتراض به سفر «معمر قذافی» رهبر لیبی به پاریس در کنار «دیوار صلح» دست به تظاهرات زدند.

»ژان مارک آیرو» رییس گروه نمایندگان حزب سوسیالیست، بزرگترین تشکل سیاسی مخالف دولت فرانسه در مجلس ملی این کشور نیز پیشتر اعلام کرده بود که نمایندگان سوسیالیست در اعتراض به حضور قذافی در مجلس ملی فرانسه، نشست مجلس را ترک خواهند کرد.

این انتقادها فقط از سوی احزاب و سازمان‌های حقوق بشر فرانسه نبود، بلکه وزرای سارکوزی از جمله «برنارد کوشنر» وزیر خارجه و «راما یاد» وزیر مشاور در امور حقوق بشر فرانسه نیز نسبت به سفر قذافی به پاریس معترض بودند. اتحادیه بین‌المللی حقوق بشر نیز در نامه سرگشاده‌ای خطاب به رییس جمهوری فرانسه، سفر قذافی رهبر لیبی را به پاریس محکوم کرد. مطبوعات فرانسه به غیر از روزنامه راست گرای «فیگارو» نیز از اقدام مقام‌های فرانسوی در دعوت از قذافی رهبر لیبی برای سفر به این کشور انتقاد کردند.

با این وجود کارشناسان عقیده دارند بازگشت لیبی به جامعه جهانی تنها با سفر او به ایالات متحده کلید خواهد خورد. سفری که سرهنگ قذافی نیز به آن ابراز تمایل کرده است. این اولین باری است که قذافی به طور علنی از تمایل خود برای سفر به امریکا و دیدار با جرج بوش رییس‌جمهوری این کشور سخن می‌گوید.

قذافی به زمان خاصی برای سفر به واشنگتن اشاره نکرد و همچنین نگفت که آیا منتظر دریافت دعوتنامه بوش برای این سفر است یا خیر. قرار است کاندولیزا رایس، وزیر امور خارجه امریکا در آینده نزدیک از طرابلس دیدن کند. در صورتی که این سفر صورت گیرد وی بلندپایه‌ترین مسوول امریکایی خواهد بود که ظرف ۳۲ سال اخیر از لیبی دیدار می‌کند.

روزنامه عرب زبان الشرق‌الاوسط چاپ لندن به نقل از یک مسوول لیبیایی نوشت: قذافی انتظار دارد که رایس حامل دعوت نامه‌ای برای او باشد تا اولین سفر رسمی ‌خود را به امریکا انجام دهد. وی افزود: قذافی اگر دعوتنامه‌ای از رایس دریافت نکند دلسرد خواهد شد ولی ما امیدواریم به رغم برخی موانع، همه چیز به خوبی پیش برود.

به گفته این مسوول لیبیایی، برخی محافل آمریکایی به ویژه در کنگره با تلاش‌های دولت بوش برای تقویت روابط با لیبی قبل از حل همه مسائل باقی مانده بین دوکشور مخالفند.