مونا مشهدی رجبی

آژانس اطلاعات انرژی در اولین گزارش سال ۲۰۰۹ میلادی خود اقدام به ارائه اطلاعات مفیدی در مورد بازار نفت دنیا در سال جاری میلادی کرده است. برطبق گزارش ارائه شده، توسط این مرکز در سال ۲۰۰۹ میلادی تقاضای نفت در دنیا یک میلیون بشکه در روز نسبت به برآوردهای قبلی کمتر می‌شود که یکی از مهم‌ترین دلایل آن تنزل نرخ رشد تولید ناخالص داخلی در اقصا نقاط دنیا است. پیش‌بینی می‌شود در سال ۲۰۰۹ میلادی تقاضای نفت در سراسر دنیا به ۳/۸۵میلیون بشکه در روز برسد که ۶/۰درصد یا ۵/۰میلیون بشکه در روز کمتر از میزان تقاضای نفت در سال ۲۰۰۸ میلادی است.

تقاضای نفت در سال ۲۰۰۸ میلادی برابر با ۸/۸۵میلیون بشکه در روز بود که نسبت به تقاضای سال پیش از آن ۳/۰ میلیون بشکه در روز کمتر بود. از سال ۱۹۸۲ میلادی تا کنون این اولین باری است که تقاضای نفت در دنیا تنزل پیدا کرده است و با توجه به اینکه سال ۱۹۸۲ میلادی سالی بود که شوک نفتی به تازگی به پایان رسیده بود و دنیا در حال بازیافت موقعیت خود بود، تشابه زیادی به وضعیت کنونی

دنیا دارد.

آژانس اطلاعات انرژی در ادامه گزارش اقدام به ارائه آماری در مورد عرضه نفت در ماه‌های اخیر کرده است.

طبق این گزارش، در ماه دسامبر سال ۲۰۰۸ میلادی ۲/۸۶میلیون بشکه نفت در روز به بازار عرضه شد و کاهش تولید اوپک برای کنترل نرخ کاهش قیمت با افزایش تولید در دیگر کشورهای جهان جبران شد. در سال ۲۰۰۸ میلادی کشورهای غیر عضو سازمان اوپک ۵/۴۹میلیون بشکه نفت در روز به بازار عرضه کردند که نسبت به برآورد اعلام شده در ماه دسامبر سال ۲۰۰۸ میلادی ۶۰هزار بشکه در روز کمتر بود. انتظار می‌رود در سال ۲۰۰۹ میلادی این کشورها ۵۰میلیون بشکه در روز عرضه کنند که نسبت به برآورد قبلی ۳۰هزار بشکه در روز کمتر خواهد بود.

مطالعات نشان می‌دهد تولید نفت در جهان در سال ۲۰۰۸ میلادی ۱۵۰هزار بشکه در روز کمتر از برآوردهای قبلی بود که دلیل آن را می‌توان کاهش تولید نفت در کشور روسیه دانست. روسیه در سال ۲۰۰۸ میلادی برای اولین بار از سال ۱۹۹۶ میلادی تاکنون اقدام به کاهش تولید خود کرد. طبق گزارش‌های رسیده هدف از اجرای این طرح ممانعت از کاهش قیمت نفت بود.

پیش‌بینی می‌شود عرضه نفت به بازار جهانی در سال ۲۰۰۹ میلادی ۵/۰میلیون بشکه در روز نسبت به سال پیش از آن افزایش یابد.

در ماه‌های اخیر قیمت نفت در بازارهای جهانی کاهش چشمگیری پیدا کرده است. قیمت هر بشکه نفت خام که در جولای سال ۲۰۰۸ میلادی برابر با ۱۴۷ دلار آمریکا بود در ماه اول سال ۲۰۰۹ میلادی بین ۳۰ تا ۴۰ دلار در نوسان است. پیش‌بینی می‌شود قیمت هر بشکه نفت در سال ۲۰۰۹ میلادی حداکثر به مرز ۵۰ دلار برسد که در صورت تحقق این پیش‌بینی سهم بزرگی از پروژه‌های جهان به حالت تعلیق در خواهد آمد.

به دلیل کاهش قیمت نفت در بازارهای جهانی اوپک که بزرگ‌ترین تولیدکننده نفت در جهان است اقدام به کاهش تولید خود کرد. مطالعات نشان می‌دهد سازمان کشورهای صادرکننده نفت در ماه دسامبر سال ۲۰۰۹ میلادی روزانه ۹/۳۰میلیون بشکه نفت به بازار عرضه می‌کردند که نسبت به تولید این سازمان در ماه نوامبر همین سال ۳۳۰هزار بشکه در روز کمتر بود. میزان تولید نفت اوپک در ماه دسامبر نسبت به سپتامبر همین سال ۱میلیون بشکه و نسبت به اواسط سال ۲۰۰۸ میلادی ۲میلیون بشکه در روز کمتر بود. اوپک برای ممانعت از کاهش بیشتر قیمت نفت در جهان تصمیم گرفت عرضه نفت را از آغاز ماه ژانویه سال ۲۰۰۹ میلادی به ۸/۲۴میلیون بشکه در روز تنزل دهد، ولی هنوز نشانه‌های این تصمیم در قیمت نفت نمایان نشده است. آژانس اطلاعات انرژی پیش‌بینی می‌کند که ظرفیت پالایشگاهی جهان در سه ماه اول سال ۲۰۰۹ میلادی برابر با ۳/۷۲میلیون بشکه در روز باشد که ۲/۱میلیون بشکه در روز کمتر از میزان برآورد شده در گزارش ماه دسامبر است. کاهش تقاضای نفت در دنیا در کنار تنزل نرخ رشد تولید ناخالص داخلی جهان در سال‌های پیش‌رو از مهم‌ترین دلایل کاهش تولید پالایشگاهی در

دنیا است.

اوپک نیز در گزارش اخیر خود پیش‌بینی کرد که تقاضای نفت در دنیا کاهش یابد. این سازمان در گزارش اخیر خود نوشته است: «ناتوانی اقتصادی کشورهای صنعتی و تعطیل شدن بسیاری از کارخانه‌های صنعتی و تولیدی در آنها موجب شد تا تقاضای نفت در جهان کاهش یابد. در ماه نوامبر سال جاری قیمت نفت ۲۸ درصد معادل ۴۰/۱۹ دلار نسبت به ماه پیش از آن تنزل یافت و به ۷۶/۴۹ دلار رسید. ادامه این روند کاهشی در ماه دسامبر سبب شد تا در برخی از روزهای این ماه قیمت هر بشکه نفت خام برابر با ۶۷/۳۶ دلار شود که پایین‌ترین سطح از ژانویه سال ۲۰۰۵ میلادی تاکنون بود.»

اوپک در گزارش ماه دسامبر خود نوشته است: «مطالعات نشان می‌دهد در سال ۲۰۰۸ میلادی متوسط تقاضای جهانی برای نفت تولید شده توسط سازمان، کشورهای صادرکننده نفت برابر با ۶/۳۱میلیون بشکه در روز بوده است که ۷/۰میلیون بشکه در روز نسبت به سال قبل کمتر بود. پیش‌بینی می‌شود در سال ۲۰۰۹ میلادی روزانه ۲/۳۰میلیون بشکه نفت اوپک مورد تقاضای جامعه جهانی باشد که در صورت تحقق این پیش‌بینی تقاضای نفت ۴/۱میلیون بشکه در روز کمتر از سال پیش از آن خواهد بود.»

طبق برآورد سازمان کشورهای صادرکننده نفت در سال ۲۰۰۹ میلادی تقاضای نفت تحت تاثیر اقتصاد جهانی کاهش می‌یابد.

این کاهش تقاضا در کشورهای صنعتی عضو سازمان توسعه و همکاری‌های اقتصادی بیشتر از دیگر کشورهای جهان‌ نمایان خواهد بود. در نیمه اول سال ۲۰۰۹ میلادی تقاضای نفت در کشورهای عضوOECD به اندازه ۳/۱میلیون بشکه در روز کمتر می‌شود، ولی با بهبود اوضاع اقتصادی دنیا در نیمه دوم سال میزان کاهش تقاضا به ۶۵/۰میلیون بشکه در روز کاهش خواهد یافت و بازار نفت و اقتصاد دنیا در مسیر اصلاح حرکت خواهد کرد. اوپک پیش‌بینی می‌کند بیشترین سهم کاهش تقاضا به کشور آمریکا اختصاص داشته باشد.