قیمت نفت در سال‌جاری 50‌دلار خواهد بود

مونا مشهدی رجبی

بیزینس مانیتور در گزارش اخیر خود به بررسی بازار نفت و قیمت آن در سال‌جاری میلادی پرداخته است. بر طبق گزارش منتشر شده در سال ۲۰۰۹ میلادی قیمت هر بشکه نفت در بازارهای جهانی به ۵۰‌دلار می‌رسد و سیاست اوپک مبنی بر کاهش تولید نمی‌تواند زمینه ساز رشد قیمت شود. بیزینس مانیتور در این گزارش دلیل کاهش قیمت نفت را بحران مالی و اقتصادی جهانی می‌داند و بر این باور است تا زمانی‌که این بحران برطرف نشود نمی‌توان انتظار بهبود بازار نفت را داشت. در سال گذشته میلادی زیرساخت‌های اقتصاد جهانی آسیب زیادی دید و سهم زیادی از ثروت‌های کشورهای صنعتی از بین رفت. انتظار می‌رود این روند در سال‌جاری نیز ادامه یابد و در خوشبینانه‌ترین حالت از ابتدای سال ۲۰۱۰ میلادی اقتصاد در مسیر رشد قرار خواهد گرفت. بنابراین بحران اقتصادی جهانی یکی از دلایل بسیار مهم برای کاهش تقاضا و به دنبال آن تولید نفت در جهان است. اوپک به عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده نفت در جهان در پاسخ به کاهش بی‌سابقه قیمت نفت اقدام به کاهش تولید کرد. اوپک که در ماه‌های اخیر تولید خود را روزانه ۴/۲میلیون بشکه کاهش داده است در نظر دارد در جلسات آینده این سازمان بازهم تصمیم به کاهش تولید بگیرد تا مانع از کمتر شدن قیمت شود. سازمان کشورهای صادرکننده نفت بر این باور است که با وجود تنزل سطح تولید هنوز میزان عرضه بیشتر از مقدار تقاضا شده در جهان است و همین مساله زمینه‌ساز کاهش قیمت شده است. پیش‌بینی می‌شود تا انتهای نیمه اول امسال تولید نفت اوپک کاهش پیدا کند ولی در نیمه دوم سال که به دلیل سرد شدن هوا تقاضا برای نفت بیشتر خواهد شد تولید این سازمان هم افزایش می‌یابد. بر اساس مدل بیزینس مانیتور، تولید جهانی نفت در سال ۲۰۰۹ با ۶/۰درصد رشد روبه‌رو خواهد شد. میزان تولید اوپک طی سال ۲۰۰۹ تنها ۱/۰درصد افزایش خواهد یافت. تولید نفت اوپک طی سال ۲۰۰۹ حدود ۲۶۵‌هزار بشکه در روز افزایش خواهد داشت. سازمان اوپک در گزارش آخر خود در این مورد نوشت: «انتظار می‌رود تا اتمام سال ۲۰۰۸ میلادی مجموع عرضه نفت توسط کشورهای غیراوپکی ۱/۰میلیون بشکه بیشتر از سال قبل از آن باشد. این در حالیست که در ماه گذشته میلادی تولید نفت غیر اوپکی در جهان ۱۱۰‌هزار بشکه در روز تنزل یافت. انتظار می‌رود در سال آینده میلادی عرضه نفت توسط این کشورها ۶/۰میلیون بشکه در روز بیشتر شود که سهم اعظم آن از سه کشور روسیه، آمریکا و استرالیا تامین خواهد شد. شایان ذکر است برآورد ماه دسامبر ۱۰۰‌هزار بشکه در روز کمتر از برآورد رشد عرضه کشورهای غیر اوپکی در ماه نوامبر است. اوپک در ماه نوامبر سال ۲۰۰۸ میلادی به طور متوسط روزانه ۱/۳۱میلیون بشکه نفت تولید کرد که ۷۴۰‌هزار بشکه در روز کمتر از تولید در ماه اکتبر همین سال بوده است.»

براساس گزارش بیزینس مانیتور قیمت سبد نفتی اوپک که طی سال ۲۰۰۸ به بیش از ۰۸/۹۴‌دلار رسیده بود امسال به حدود ۵۲‌دلار خواهد رسید. این رقم طی سه ماه نخست ۲۰۰۹ به ۴۰‌دلار خواهد رسید، ولی کاهش تولید اوپک موجب خواهد شد تا این رقم طی سه ماه دوم ۲۰۰۹ به بیش از ۵۲‌دلار برسد. قیمت سبد نفت اوپک طی سال ۲۰۱۰ به ۵۸‌دلار خواهد رسید و این رقم طی سال ۲۰۱۱ از مرز ۶۵‌دلار خواهد گذشت. بیزینس مانیتور بر این باور است کاهش قیمت نفت روی اوضاع اقتصادی کشورهای دارای ذخایر نفتی تاثیر منفی به جای می‌گذارد و از درامد آنها می‌کاهد ولی نمی‌توان از تبعات مثبت آن نیز غافل شد. کاهش قیمت نفت در ماه‌های اخیر موجب شد تا قیمت کالاهای مصرفی دیگر نیز کاهش پیدا کند و هزینه وارداتی آنها نیز کم شود. اما این کاهش قیمت برای کشورهای مختلف جهان به خصوص کشورهای آسیایی مزایای زیادی دارد. گفته می‌شود هر‌دلاری که از قیمت نفت کاسته شود موجب می‌شود در هر سال ۷/۱میلیارد‌دلار در کشور ژاپن و ۳/۱میلیارد‌دلار در کشور چین پس‌انداز شود. از طرف دیگر کاهش قیمت نفت و درآمد نفتی سبب می‌شود کشورهای مختلف هزینه کمتری برای تامین نیاز انرژی خود صرف کنند و در این شرایط مبالغ بیشتری در اختیار آنها است تا با کمک آن بتوانند برای اصلاحات ساختاری خود بودجه تزریق کنند. از طرف دیگر آنها پول بیشتری برای اصلاح یارانه‌های بخش انرژی یا به تعبیر بهتر کاهش و حذف یارانه‌های انرژی صرف کنند. این اصلاحات نه تنها برای کشورها بلکه برای اقتصاد جهان سودمند است و می‌تواند زمینه‌ساز رشد شود.

بیزینس مانیتور نوشت کاهش قیمت نفت در بازارهای جهانی سبب می‌شود تا بودجه کشورهای نفتخیز دنیا کاهش پیدا کند. کاهش این بودجه فشار اقتصادی زیادی را به کشورهای مختلف وارد می‌کند و حتی ممکن است زمینه‌ای برای افزایش نا‌آرامی‌ها و تنش‌هایی را به‌وجود آورد. اوپک پیش‌بینی می‌کند در نیمه اول سال‌جاری میلادی تقاضای نفت در کشورهای OECD معادل ۳/۱میلیون بشکه در روز کمتر از سال ۲۰۰۸ میلادی باشد. بحران اقتصادی این کشورها سبب می‌شود تا در سال ۲۰۰۹ میلادی تقاضای نفت در دنیا ۵/۱میلیون بشکه در روز معادل ۲/۰درصد نسبت به سال پیش از آن تنزل یابد. در سال ۲۰۰۹ میلادی روزانه ۷/۸۵میلیون بشکه نفت در هر روز تقاضا خواهد شد. شایان ذکر است تغییرات جوی و گرمتر شدن هوای زمستان یکی از دلایل مهم برای کاهش قیمت نفت و تنزل تقاضای آن است. سازمان اوپک در گزارش خود به رشد تقاضا در برخی از کشورهای در حال توسعه به خصوص چین اشاره کرده و می‌نویسد: «بخشی از کاهش تقاضا در کشورهای صنعتی توسط رشد تقاضا در کشورهای در حال توسعه جبران می‌شود. بر طبق برآوردهای اخیر در سال ۲۰۰۹ میلادی تقاضای نفت در کشورهای چین، خاورمیانه و آسیا در مجموع ۶/۰هزار بشکه در روز رشد می‌کند که ۷۸درصد از رشد تقاضا در سال آینده در کشورهای غیر عضو سازمان توسعه و همکاری‌های اقتصادی را تشکیل می‌دهد.»