مذاکرات آتشبس در غزه به لحظات حساسی رسیده است؛
ماراتن نفسگیر
برآیند گزارشها تا اواخر سهشنبهشب (۲۵دیماه) حاکی از این بود که «مذاکرات در راند پایانی» است و دستیابی به آتشبس «نزدیکتر از هر زمانی است». حتی یک مقام آگاه قطری نیز اعلام کرده بود که مذاکرات در «نزدیکترین نقطه به امضای توافق» قرار گرفته است. به این ترتیب، گزارشها و مواضع میانجیگران وارد فاز «بازی با کلمات» شده بود. گزارشها اواخر سهشنبه شب (۲۵دیماه) یا اوایل چهارشنبه (۲۶دیماه) را «لحظه سرنوشتساز» نامیدند و برخی دیگر از گزارشها هم پنجشنبه و جمعه را «لحظه نهایی» اعلام کرده بودند. اما شواهد نشان میداد دیگر چیزی به مشاهده «دود سفید» در مذاکرات دوحه نمانده است. مذاکرهکنندگان در قالب بازی با کلمات از «مراحل نهایی»، «مراحل حساس»، «کار بر روی جزئیات» و غیره سخن میگفتند.
به هر روی، شبکه CBS آمریکا گزارش داد که حماس و اسرائیل درباره پیشنویس توافق آتشبس در نوار غزه به توافق رسیدهاند. این توافق شامل مراحل عقبنشینی ارتش اسرائیل، مبادله اجساد و بازسازی غزه خواهد بود.
از سوی دیگر، «اندرو میلز»، «نضال المغربی» و «معیان لوبل» هم در گزارش دیروز چهارشنبه در رویترز نوشتند، بیش از هشت ساعت گفتوگو در دوحه به «خوشبینی» دامن زد. مقامات شامل میانجیگران قطری، مصری و آمریکایی و همچنین نمایندگان اسرائیل و حماس گفتند که توافق برای آتشبس «نزدیکتر از همیشه است». اما یکی از مقامات ارشد حماس اواخر روز سهشنبه به رویترز گفت که این گروه فلسطینی هنوز پاسخ خود را نداده است؛ زیرا همچنان منتظر است تا اسرائیل نقشههایی را ارائه کند که نشان میدهد چگونه نیروهایش از غزه عقبنشینی میکنند.
«ماجد الانصاری» سخنگوی وزارت خارجه قطر پیشتر در یک کنفرانس خبری گفته بود که متنی به دو طرف ارائه شده و مذاکرات درباره «آخرین جزئیات» در حال انجام است. به نوشته گزارشگران رویترز، حماس میگوید که مذاکرات به «مراحل نهایی» رسیده و امیدوار است این دور از مذاکرات به توافق منجر شود. یک مقام اسرائیلی هم گفت که مذاکرات به «مرحله حساسی» رسیده است؛ هرچند که باید روی برخی جزئیات کار شود: «ما نزدیک هستیم اما هنوز به آنجا که باید نرسیدهایم.» جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی کاخ سفید گفت که امیدواریم در همین هفته مذاکرات به نتیجه برسد. گیدئون ساعر، وزیر امور خارجه اسرائیل هم روز سهشنبه به رم رفت و در آنجا اعلام کرد که معتقد است اکثریت کابینه ائتلافی اسرائیل از توافق غزه در صورت توافق نهایی - و بهرغم مخالفت شدید احزاب ملی گرای تندرو در ائتلاف- حمایت خواهند کرد.
«آدام راسگون»، «آرون باکسرمن» و دیگران هم در گزارشی برای نیویورکتایمز نوشتند، آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا، در شورای آتلانتیک در واشنگتن گفت: «دقیقا در آستانه قرار داریم. توافق از همیشه نزدیکتر است.» او ابراز امیدواری کرد که درگیریها پس از ۱۵ماه به پایان برسد. یک مقام آمریکایی مطلع از مذاکرات به شرط فاش نشدن نام به نیویورکتایمز گفت: «فضا متشنج اما امیدوارکننده است.»
گزارشگران نیویورکتایمز بر این باورند که مقامات اسرائیلی و حماس مواضع مبهمی دارند و آشکارا این مواضع را اعلام نمیکنند. این فرد مطلع افزود، این توافق دارای بیش از ۱۰۰بخش جداگانه است و هیچ معامله دیپلماتیک با این پیچیدگی را نمیتوان تا زمانی که طرفین آن را علنی اعلام کنند، بهطور کامل انجامشده تلقی کرد. این گزارشگران اعلام کردند که نمایندگان کشورهای میانجی، از جمله قطر و مصر هشدار دادهاند که حتی پیشرفت قابل توجه نیز ممکن است در آخرین لحظه از بین برود. چنین بود که «ماجد الانصاری»، سخنگوی وزارت خارجه قطر به خبرنگاران گفت: «ما معتقدیم که در مراحل پایانی هستیم؛ اما تا زمانی که اطلاعیهای داشته باشیم و این اطلاعیه باید از سوی هر دو طرف تایید شود.»
با این حال، الانصاری افزود که میانجیها «موفق شدهاند بسیاری از اختلافات بین دو طرف را به حداقل برسانند» و آنها اکنون بر «جزئیات نهایی دستیابی به توافق» متمرکز شدهاند. نمایندگان اسرائیل و حماس میگویند در صورت امضای طرف مقابل، آماده حرکت به جلو هستند. اکنون در مرحله «پاسکاری» و «انداختن توپ در زمین یکی از طرفین» هستیم؛ بهطوریکه گزارشگران نیویورکتایمز مینویسند: «روز دوشنبه، یکی از مقامات حماس گفت در صورتی که اسرائیل مواضع خود را تغییر بدهد، توافق در روزهای آینده امکانپذیر است.
یک مقام اسرائیلی هم گفت که اسرائیل آماده انعقاد قرارداد است و منتظر است تا حماس تصمیم بگیرد.» اما برآیند گزارشها این است که یک مساله به کاهش فاصلهها کمک کرده است: نزدیک شدن به روزهای حضور ترامپ در کاخ سفید در ۲۰ ژانویه (برابر با دوشنبه یکم بهمنماه) .
مقامات آمریکایی میگویند که «استیو ویتکاف»، فرستاده ترامپ به فرستاده خاورمیانه بازیگر مهم و حامی در مذاکرات آتش بس بوده است.
به گفته یک فرد مطلع از مذاکرات، او در جزئیات پیچیده این معامله دخالتی نداشته اما برای همه طرفها روشن کرده است که ترامپ خواهان تکمیل فوری توافق است. اهمیت حضور ویتکاف بهگونهای است که «تایمز اسرائیل» نوشت: «نماینده ترامپ در یک جلسه بیشتر از کل دوره بایدن بر نتانیاهو تاثیر گذاشت.»
خوشبینی در غزه، ترس در اسرائیل
اگر حماس و اسرائیل به توافق دست یابند، برای فلسطینیهای غزه که شرایط اسفباری را در اردوگاههای آوارگان و بمبارانهای بیامان اسرائیل تحمل کردهاند، آرامش به ارمغان خواهد آورد. از همان سهشنبه شب بسیاری از کودکان غزه به شادی و پایکوبی پرداختند. این شادی شامل حال بزرگسالان هم میشود. «منار سیلمی»، روانشناس ۳۴ساله میگوید: امیدوار است به خانهای در شهر غزه که در اوایل جنگ از آن فرار کرده بود، بازگردد. او میگوید: «اگرچه شاید دیگر اثری از آن خانه نباشد، اما بودن در آنجا به معنای بازگشت واقعی است. ما بیش از آنچه بتوان تصور کرد، زجر کشیدهایم.» «راسگون- باکسرمن» و همکارانشان در نیویورکتایمز بر این باورند که اگرچه مقامات حماس در حال مذاکره در دوحه هستند، اما باید رضایت فرماندهان نظامی میدانی را هم برای این توافق جلب کنند. به نوشته این گزارشگران، برقراری ارتباط با آنها میتواند دشوار باشد؛ زیرا اعتقاد بر این است که آنها اغلب در حال مخفی شدن هستند. گفته شده اکنون «محمد سنوار» برادر یحیی سنوار، رهبری میدانی حماس را بر عهده گرفته است.
در عین حال، ترس در اسرائیل از این توافق سایه افکنده است. دو تن از متحدان ائتلاف تندروی نتانیاهو -ایتامار بن گویر و بزالل اسموتریچ- توافق پیشنهادی را بهعنوان تسلیم در برابر حماس محکوم کردهاند. این دو متحد راست افراطی تهدید به سقوط کابینه نتانیاهو کردهاند. به نوشته گزارشگران نیویورکتایمز، اگر قانونگذاران برای رای عدم اعتماد به پارلمان فشار بیاورند، احتمالا برای سرنگونی فوری نتانیاهو دست بهکار خواهند شد. «میدل ایستآی» هم در گزارشی در همین رابطه نوشت، بنگویر در ایکس از «وحشتناک بودن» توافق با حماس سخن گفت. او آزاد کردن فلسطینیها از زندانیان و عقبنشینی از محور نتزاریم را محکوم کرد.