حمله در نیواورلئان، احتمال فعال شدن داعش را افزایش داده است
فاجعه احیای خلافت
بااین‌حال، به نظر می‌رسد داعش از پس سال‌ها سرکوب، بار دیگر در تلاش برای بازسازی خود است، چندین عملیات بزرگ را مدیریت کرده و همچنان به الهام بخشیدن به حملات «گرگ‌های تنها» مانند حمله در نیواورلئان که منجر به کشته شدن ۱۴نفر شد، ادامه می‌دهد. «برت هولمگرن»، سرپرست موقت مرکز ملی مبارزه با تروریسم آمریکا، در ماه اکتبر هشدار داد که به‌رغم فشارهای ضد تروریسم، داعش دوباره سازمان‌دهی‌شده، «عملیات رسانه‌ای خود را ترمیم کرده و توطئه‌های خارجی را از سر گرفته است.» عوامل ژئوپلیتیک هم به یاری این گروه آمده است. جنگ اسرائیل علیه حماس در غزه خشم گسترده‌ای را در میان گروه‌های افراطی (که به آنها جهادی هم گفته می‌شود) دامن زده است. افزون بر این، خطرات برای کردهای سوریه که هزاران زندانی داعشی را در اختیار دارند نیز می‌تواند فرصتی برای این گروه ایجاد کند.
سازمان‌های اطلاعاتی- امنیتی ایالات‌متحده می‌گویند که داعش مسوولیت حمله نیواورلئان را بر عهده نگرفته یا در رسانه‌های اجتماعی خود از آن یاد نکرده است، اگرچه حامیانش این کار را کرده‌اند. یک مقام ارشد دفاعی ایالات‌متحده که نخواست نامش فاش شود، گفت: «نگرانی فزاینده‌ای درباره افزایش تلاش‌های داعش برای عضوگیری و ظهور مجدد در سوریه وجود دارد.» آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه ایالات متحده هشدار داده است که داعش سعی دارد از این دوره عدم اطمینان در سوریه برای برقراری مجدد قابلیت‌هایش استفاده کند. یک تیم سازمان ملل که بر فعالیت‌های داعش نظارت می‌کند، در ماه ژوئیه به شورای امنیت گزارش داد که «خطر تجدید حیات» این گروه در خاورمیانه و افزایش نگرانی‌ها درباره توانایی یک گروه دیگر وابسته به داعش در افغانستان با عنوان «داعش خراسان» (یا ISIS-K) برای انجام حملات در خارج از کشور وجود دارد. «جیم جفری»، سفیر سابق ایالات‌متحده در عراق و ترکیه و فرستاده ویژه ائتلاف جهانی برای شکست داعش گفت که این گروه مدت‌هاست به دنبال انگیزه دادن به حملات «گرگ‌های تنها» مانند حمله در نیواورلئان بوده است.
داعش در آفریقا نیز فعال شده است. در سه‌شنبه هفته گذشته (۱۱دی‌ماه) ۱۲نیروی داعش با استفاده از خودروهای بمب‌گذاری‌شده به یک پایگاه نظامی در منطقه «پونتلند» در شمال شرقی سومالی حمله کردند و حدود ۲۲سرباز را کشته و ده‌ها تن دیگر را زخمی کردند. داعش این حمله را «ضربه سال؛ حمله پیچیده‌ای که اولین‌بار در نوع خود است» نامید. تحلیلگران امنیتی می‌گویند که داعش در سومالی به‌دلیل هجوم جنگجویان خارجی و درآمد بیشتر ناشی از اخاذی از مشاغل محلی، قدرت خود را افزایش داده است و به «مرکز عصبی» این گروه در آفریقا تبدیل‌شده است.
داعش امروز چگونه تبلیغ می‌کند؟
«آلیسا جی.روبین» هم در گزارش ۴ژانویه در نیویورک‌تایمز نوشت، «دولت اسلامی در عراق و شام» هزاران جنگجوی خود را یا در نبردها از دست داد یا در زندان‌ها. اما هنوز هم نام این گروه در سراسر جهان به‌دلیل حمله یا اقدامی انتحاری به گوش می‌رسد. در روز سال نو، مردی با پرچم داعش دست‌کم ۱۴نفر را در نیواورلئان کشت. مقامات می‌گویند هیچ مدرکی دال بر اینکه «شمس‌الدین بهار جبار» ارتباط فعالی با داعش داشته باشد، وجود ندارد؛ اما «اف‌بی‌آی» می‌گوید با پرچمی از داعش روی خودروی او، می‌توان با قطعیت اطمینان داشت که او «۱۰۰درصد از داعش الهام گرفته است». به گفته مقامات آمریکایی، او قبل از حمله چندین ویدئو را در حساب فیس‌بوک خود منتشر کرد که در آنها با داعش بیعت کرده بود.
از ویدئوهای آنلاین گرفته تا پلتفرم‌های رسانه‌های اجتماعی - و حتی یک خبرنامه هفتگی – داعش یک استراتژی رسانه‌ای بسیار مدرن دارد. «هانس یاکوب شیندلر»، دیپلمات سابق سازمان ملل که مدیر ارشد پروژه مقابله با افراط‌گرایی است، می‌گوید: «تروریسم اساسا ارتباطات است. این جنگ نیست؛ زیرا بدیهی است که داعش نمی‌تواند غرب را از نظر نظامی شکست دهد. آنها تلاش کردند و پایان خوبی نداشتند.» اما چگونه داعش نفوذ خود را زنده نگه داشت؟ پاسخ این است: تا حدی، با تبدیل جنبش خود به یک «جنبش جهانی» فراتر از خاورمیانه که دارای بخش‌های فعال در افغانستان، سومالی، مالی، جمهوری دموکراتیک کنگو، قفقاز و ترکیه و سایر نقاط است. اما چسبی که شاخه‌های متفاوت را کنار هم نگه می‌دارد - و همچنین به الهام بخشیدن به «گرگ‌های تنها» مانند جبار که حملات خودشان را در قالب هسته‌های تنها انجام می‌دهند کمک می‌کند - عملیات رسانه‌ای پیچیده این گروه است. کارشناسان می‌گویند درحالی‌که تردید برانگیز است که عملیات رسانه‌ای این گروه دارای یک «ستاد فیزیکی» باشد، اما این عملیات بسیار متمرکز و تحت کنترل «مدیریت رسانه»ای این گروه انجام می‌شود. به نظر می‌رسد که بخش عمده‌ای از خروجی رسانه‌ای داعش از طریق زیرمجموعه‌های وابسته به آن در آفریقا به دست می‌آید که از نظر حملات فعال‌ترین زیرمجموعه یا زیرشاخه بوده‌اند.
این گروه همچنین دارای یک خبرنامه هفتگی آنلاین به نام «النباء» است که جزئیاتی از آخرین اقدامات این گروه به دست می‌دهد و تلویحا پیروان را به انجام اعمال خشونت‌آمیز تشویق می‌کند. «کول بونزل» محقق گروه‌های بنیادگرا در «موسسه هوور» در دانشگاه استنفورد می‌گوید: «خبرنامه النبا مانند ساعت هر پنج‌شنبه منتشر می‌شود که یکی از تاثیرگذارترین کارهایی است که این گروه قادر به انجام آن است.» او می‌افزاید: «آنها یک سرمقاله دارند؛ استان‌های مختلف را پوشش می‌دهند؛ حملات همان هفته را پوشش می‌دهند و تعداد حملات و تلفاتی را که خودشان مدعی آن هستند، محاسبه می‌کنند. این راه اصلی است که آنها از طریق آن با پایگاه پشتیبانی جهانی خود ارتباط برقرار می‌کنند.» آخرین نسخه این خبرنامه که در ۲ژانویه منتشر شد، اشاره‌ای به حمله نیواورلئان نکرده است. «آرون زلین»، یکی از همکاران موسسه واشنگتن که بیش از ۱۵سال فعالیت‌ها و تبلیغات گروه‌هایی ازاین‌دست را ردیابی کرده است، می‌گوید: «النبا ابتدا از طریق برنامه پیام‌رسان تلگرام و سایر پلتفرم‌ها منتشر شد و به‌طور مداوم خود را با تعطیلی کانال‌های مختلف سازگار می‌کند.» به گفته محققان، حامیان این گروه همچنین پیام‌هایی را در صفحات توییتر، فیس‌بوک و دیگر پلتفرم‌های رسانه‌های اجتماعی منتشر می‌کنند. هنگامی‌که نمایه‌های کاربری آنها مسدود می‌شود، اغلب فقط پروفایل‌های جدید ایجاد می‌کنند. زلین می‌گوید که داعش از ابزارهای اینترنتی غیرمتمرکز استفاده کرده که مسدود کردن آنها دشوارتر است و برخی از پیام‌های خود را به «دارک وب» منتقل کرده است. تحلیلگران تروریسم می‌گویند که ارتباط افراط‌گرایان با حامیان بالقوه‌شان در رسانه‌های اجتماعی آسان است؛ زیرا هم برخی از شرکت‌هایی که این پلتفرم‌ها را اداره می‌کنند و هم برخی دولت‌ها تلاشی برای سرکوب انجام نمی‌دهند. کارشناسان تروریسم می‌گویند تسلط داعش بر رسانه‌ها و پیام‌ها کلید موفقیت آن است.
هر جا پیدایشان کردید، بکشیدشان
در ژانویه سال۲۰۲۴، این گروه افراطی کمپینی را برای هواداران جهانی خود راه انداخت با این عنوان: «هر جا پیدایشان کردید، بکشیدشان.» این ایده در سال۲۰۱۵ با تشدید اقدامات این گروه و تصویرسازی از قدرت «دولت اسلامی» مطرح شد. اکنون کارشناسان می‌گویند چالشی که به‌طور فزاینده‌ای دلهره‌آور است، این است که پلتفرم‌های رسانه‌های اجتماعی بیشتر کار انتشار پیام داعش را انجام می‌دهند. شیندلر می‌گوید: «گروه‌های تروریستی دیگر مجبور نیستند برای رادیکال کردن مردم تلاش زیادی به خرج دهند. الگوریتم این کار را برای آنها انجام می‌دهد. هدف این الگوریتم این است که کاربر را روی پلتفرم نگه دارد، به او چیزی بدهد که دوست دارد.»
بااین‌حال، برآوردهای اطلاعاتی کشورهای غربی نشان می‌دهد که داعش بار دیگر در سوریه فعال‌شده و احتمال می‌رود که «شروع به بازگشت کند و حملات خود را سرعت بخشد.» این روند ممکن است ادامه یابد؛ زیرا رژیم بشار اسد به‌طور ناگهانی در ماه دسامبر توسط یک گروه افراطی دیگر به نام «هیئت تحریرالشام» که زمانی با داعش و القاعده مرتبط بود، سرنگون شد. وضعیت هنوز هم سیال است. اما برخی از تحلیلگران نگرانند که داعش دوباره در میان هرج‌ومرج موجود، جایگاه خود را به‌دست آورد. در خبرنامه این گروه از هیئت تحریرالشام چنین یاد شده است: «جهادگرایانی که سیاستمدار شدند» اما خواستار حمله به آنها نشده است.
در همین حال، هیئت تحریرالشام و سایر گروه‌های شورشی می‌گویند که باید نقش محافظت از زندانیان داعش در شرق سوریه را بر عهده بگیرند و اردوگاه‌هایی را که حدود ۴۰هزار نیرو و اعضای خانواده داعش در آن نگهداری می‌شوند، مدیریت کنند.
داعش به‌تازگی کمپین رسانه‌ای «شکستن دیوارها» را تمدید کرده است که در آن مبارزان زندانی را تشویق می‌کند تا از زندان‌های شرق سوریه خارج‌شده و خانواده‌های خود را آزاد کنند. زلین معتقد است که اگر این کار با موفقیت همراه شود، یک «فاجعه» خواهد بود.
