تلاش جهانی برای کنترل بحران بدهی‌ها

بورس فرانکفورت - عکس: Getty Images

شادی آذری

دیروز، دوشنبه، گروه بیست ضمن صدور بیانیه‌ای تلاش کرد تا ثبات را به بازارهای مالی بازگرداند و بانک مرکزی اروپا نیز خواستار خرید «فعالانه» اوراق قرضه حوزه یورو شد تا از این طریق بتوان با بحران بدهی‌ها که اکنون در حال جهانی شدن است مقابله شود. در همین روز و پیش از صدور بیانیه گروه بیست، گروه هفت نیز بیانیه‌ای در همین رابطه منتشر کرده بود. بنا به گزارش خبرگزاری فرانسه، دیروز وزرای دارایی و روسای بانک‌های مرکزی گروه بیست که گروهی است متشکل از اقتصادهای صنعتی و نوظهور، اعلام کردند که «از همه راهکارهای لازم به روشی هماهنگ استفاده خواهد شد تا ثبات مالی مورد حمایت قرار گیرد و رشد اقتصادی سریع‌تر در سایه همکاری و اعتماد ایجاد شود.» این بیانیه پس از آن صادر شد که بورس‌های آسیایی کاهش شدیدی را به ثبت رساندند اما همزمان، معاملات بازارهای اروپایی آغاز بهتری را برای دیروز رقم زدند و به‌ویژه بازارهای ایتالیا و اسپانیا، دو عضو حوزه یورو که این روزها بیشترین فشارها را تحمل می‌کنند، افزایش قابل توجهی را شاهد بودند.

گروه بیست اعلام کرد که اعضای این گروه طی هفته‌های پیش رو در ارتباط نزدیک خواهند بود «و همکاری مناسبی برقرار خواهد شد تا آمادگی لازم برای انجام اقدامات مقتضی وجود داشته باشد و بدین وسیله نسبت به ثبات مالی و وجود نقدینگی در بازارهای مالی اطمینان حاصل شود.» دیروز پیش از صدور بیانیه گروه بیست، وزرای دارایی گروه هفت نیز که متشکل از هفت اقتصاد صنعتی یعنی آمریکا، انگلیس، فرانسه، آلمان، ژاپن، کانادا و ایتالیاست در یک گفت‌وگوی تلفنی بر لزوم اتخاذ تدابیر لازم و هماهنگ برای به ثبات رساندن بازار اقتصادی جهان و همچنین به حداقل رساندن بدهی‌های این کشورها تاکید کردند. نیکلاسارکوزی، رییس‌جمهوری فرانسه و آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان نیز در یک گفت‌وگوی تلفنی بر لزوم افزایش اعتماد به بازار یورو و همین طور کمک به ایتالیا و اسپانیا برای عملی کردن برنامه‌های خود برای تعدیل بودجه کشورشان تاکید کردند. یوشیهیکو نودا وزیر اقتصاد ژاپن در این باره به خبرنگاران گفت وزرای اقتصاد و مدیران بانک‌های مرکزی کشورهای عضو گروه ۷ یعنی بریتانیا، کانادا، فرانسه، آلمان، ژاپن، ایتالیا و آمریکا، بر این نکته تاکید کردند که بی‌ثباتی بیشتر در بازارهای مالی، تاثیری منفی بر اقتصاد جهان را در پی خواهد داشت. نمایندگان کشورهای شرکت کننده در این جلسه اعلام کردند که در هفته‌های آینده اقدام‌های خود برای برگرداندن ثبات به بازارهای مالی را بیشتر به بحث خواهند گذاشت. از سوی دیگر بانک مرکزی اروپا موافقت خود را با خریداری اوراق قرضه منطقه یورو اعلام کرده است. بانک مرکزی اروپا نام کشورهایی که قصد خریداری اوراق قرضه آنها را دارد، اعلام نکرده است. تحلیلگران پیش‌بینی می‌کنند این اوراق به ایتالیا و اسپانیا تعلق داشته باشد. بحران بدهی‌های اروپا که از یونان شروع شد، اکنون سومین قدرت بزرگ اقتصادی حوزه یورو یعنی ایتالیا را مورد تهدید قرار داده است. برخی تحلیلگران احتمال می‌دهند که اگر ایتالیا هم برای حل بحران بدهی‌هایش نیازمند کمک مالی شود، آینده یورو به شدت مورد تهدید قرار خواهد گرفت و شاید یورو دچار فروپاشی شود. بیانیه‌های گروه هفت و گروه بیست پس از تعطیلات پایان هفته‌ای صادر شده است که در آن کنفرانس‌های تلفنی زیادی بین سران کشورها و رهبران سیاسی برقرار شده بود؛ مقاماتی که بیم آن را داشتند اگر اقدامی صورت نگیرد، روز اول هفته، دوشنبه، شاهد سقوط بازارهای مالی خواهند شد. بحران مالی در کشورهای عضو منطقه یورو و نگرانی از کسری بودجه آمریکا باعث شده بود بازارهای مالی جهان در هفته گذشته روند نزولی داشته باشند. روز شنبه (۶ اوت، ۱۵ مرداد) آژانس اعتبارسنجی «استاندارد اند پورز» رسما اعلام کرد که این سازمان رتبه اعتباری آمریکا را یک درجه کاهش داده و اعتبار مالی آمریکا نزد این سازمان از AAA به +AA کاهش یافته است چون این موسسه چشم‌انداز خوبی از آینده بحران بدهی‌های آمریکا را پیش‌بینی نمی‌کند و نسبت به بازپرداخت بدهی‌های هنگفت این بزرگ‌ترین اقتصاد جهان خوشبین نیست. کاهش اعتبار مالی ایالات متحده آمریکا به بحث‌های فراگیری در این کشور انجامیده است. آمریکا دیگر کشوری نیست که در سطح جهان، چون آلمان و سوئیس، از بالاترین سطح اعتبار مالی برخوردار باشد. پس از ۷۰ سال اعتبار مالی این کشور کاهش یافته است. جمهوری‌خواهان از این فرصت به‌دست آمده استفاده کردند و با زیرسوال بردن سیاست‌های اقتصادی اوباما، از وی خواستند تا وزیرخزانه‌داری کابینه خود یعنی تیموتی گیتنر را برکنار کند و اقداماتی عاجل برای حل این بحران در پیش گیرد. در واکنش به این تحولات اوباما عصر شنبه گفت که اعتقاد دارد اکنون رهبران مردم از احزاب گوناگون باید کنار هم قرار گیرند و در راه تقویت اقتصاد و ایجاد بنیاد مالی پر قدرت کشور بکوشند. یکشنبه شب اما در واکنش به درخواست‌های فزاینده برای برکناری وزیر خزانه‌داری آمریکا، تیموتی گیتنر، کاخ سفید اعلام کرد که وی در سمت خود به عنوان وزیر خزانه‌داری این کشور باقی ‌می‌ماند. سخنگوی اوباما، جی کارنی، پیش‌تر گفته بود رییس‌جمهوری از گیتنر درخواست کرده است که در این شرایط بحرانی او را یاری کند. تیموتی گیتنر یکی از پرقدرت‌ترین وزیران کابینه‌ باراک اوباما به شمار می‌رود. وزیر دارایی آمریکا اعلام کرد قصد کناره‌گیری از این مقام را ندارد و تاکید کرد برنامه‌های اقتصادی دولت باراک اوباما را با جدیت ادامه می‌دهد. آمریکا در حال حاضر بیش از ۱۴ تریلیون دلار بدهی دارد و بدهکارترین کشور دنیا به شمار می‌آید. آمریکا همچنین با یک تریلیون و ۵۰۰ میلیارد دلار کسری بودجه روبه‌رو است.