قربانیان دریای اژه
نخستوزیر راست‌گرای یونان درسخنانی در کنفرانس مشترک خبری با همتای اتریشی خود اعلام کرده است پاسخ اروپا به مساله مهاجرت نباید تعلیق یک جانبه شنگن باشد. ما خواستار رسیدن به مصالحه عادلانه در زمینه حفاظت از مرزهای اروپایی به جای انداختن توپ در زمین کشورهای پذیرش اول هستیم. اتریش از اولین کشورهایی بود که در مارس2020 پس از هجوم سازمان یافته مهاجرین به مرز زمینی کشورمان با ترکیه، در کنار یونان قرار گرفت. بخش قابل توجه این دیدار به تصمیم آلمان برای سخت‌گیرانه‌تر کردن سیاست مهاجرتی خود و اعمال کنترل مرزی در مرزهای زمینی کشور اختصاص یافت. منابع یونانی از هماهنگی و تقویت همکاری یونان با کشورهای اتریش و لهستان که با تعلیق توافق‌نامه شنگن از سوی آلمان مخالف هستند، خبر دادند.
وزیر حفاظت از شهروند یونان نیز نگرانی خود را از اقداماتی که دولت آلمان میخواهد اعمال کند، اعلام کرد و مدعی شد «آنچه دولت آلمان میخواهد اجرا کند، مخالف با پیمان مهاجرتی است.» وزیر خارجه یونان نیز با اشاره به لزوم توزیع عادلانه مسوولیتهای مهاجرت در چارچوب پیمان مهاجرت و پناهندگی تاکید کرد. نگرش جدید آلمان در حالی است که دریای اژه همچنان قربانی میگیرد. براساس جدیدترین گزارش‌ها، یک کشتی حامل ۳۳مهاجر در دریای اژه در نزدیکی جزیره «ساموس» یونان غرق شد و تراژدی دریایی دیگری رقم خورد. جنازه 3نفر از مهاجران پیدا شده است، ۲۵نفر همچنان مفقود هستند. ۲نفر از قربانیان کودک هستند و ۲مهاجر نیز در شرایط نامناسبی به بیمارستان منتقل شدند. تلاش برای نجات جان مهاجران غرق‌شده بهدلیل شرایط نامساعد آب‌وهوایی با چالش جدی مواجه شده است.
گزارش‌های متعددی درباره نقض حقوق مهاجران و پناهجویان از سوی یونان از جمله عقب‌راندن غیرقانونی، اخراج دسته‌جمعی و... در سال۲۰۲۳ منتشر شد و نگرانی‌های جدی را در پی داشت. در ماه مه سازمان پزشکان بدون مرز (MSF) از مقامات یونانی خواست تا گزارش‌های مربوط به صدها مهاجر ناپدیدشده و ادعا‌های درباره تهدید، ربوده شدن و بدرفتاری با مهاجران و پناهجویان در جزیره لسبوس را بررسی کنند. در گزارشی که در ماه نوامبر گذشته منتشر شد، پزشکان بدون مرز الگوی هشداردهنده خشونت علیه افرادی را که به سواحل یونان می‌رسند، مورد انتقاد قرار داده و نمونههای مختلفی از خشونت و عقب‌نشینی در مرزهای یونان ارائه کردهاند. طبق گزارش‌های مختلف بینالمللی عقب‌راندن پناهجویان و مهاجران به‌صورت گسترده ادامه دارد و شامل بازداشت غیرقانونی، ارعاب، خشونت فیزیکی و جنسی و مصادره خودسرانه وسایل شخصی است.
دفتر کمیساریای عالی حقوق‌بشر (OHCHR) پس از ابراز نگرانی درباره جرم‌انگاری مداوم فعالان حقوق مهاجران در یونان، در ماه اوت از این کشور خواست تا تحقیقات شفاف و بی‌طرفانه‌ای را درباره نقض‌های مکرر حقوق مهاجران و پناهجویان انجام دهد. ترکیه نیز بهعنوان یکی از مراکز عبور مهاجران غیرقانونی اخیرا اعلام کرده است تیم‌های فرماندهی گارد ساحلی ترکیه در سال 2024 بالغ بر 1387 عملیات انجام داده‌اند که در جریان این عملیات 38هزار و 411مهاجر غیرقانونی دستگیر و 296نفر از افرادی که گذرگاه‌های غیرقانونی را سازمان‌دهی می‌کردند، به مراجع قضایی معرفی شدند. در بازرسی‌های فرماندهی گارد ساحلی، 20هزار و 380مهاجر غیرقانونی در سال2020، 23هزار و 676مهاجر غیرقانونی در سال2021، 49هزار و 518نفر در سال2022 و 56هزار و 954مهاجر غیرقانونی در سال2023 دستگیر شدند. با دستگیری 38هزار و 411مهاجر غیرقانونی در سال جاری، تعداد کل مهاجران دستگیرشده از سال2020 تاکنون به 188هزار و 939نفر رسیده است.
16سازمان‌دهنده در 1899 حادثه مهاجرت غیرقانونی در سال2023، 293سازمان‌دهنده در 1617حادثه در سال2022، 113سازمان‌دهنده در 848حادثه در سال2021 و 53سازمان‌دهنده در 624حادثه در سال2020 دستگیر و به مراجع قضایی معرفی شدند. تیم‌های فرماندهی گارد ساحلی همچنین برای نجات جان شهروندان و مهاجرانی که دچار بیماری، تصادف یا جراحت بوده‌اند نیز عملیات نجات‌غریق انجام داده‌اند. در همین راستا، از ابتدای سال جاری تاکنون 1052عملیات جست‌وجو، نجات و تخلیه انجام شده است. در این عملیات‌ها تیم‌ها با 127 قایق 18 هزار و 78 نفر را که در شرایط سخت در دریا قرار داشتند، نجات دادند. همچنین تیم‌های گارد ساحلی اجساد 159نفر را از دریا بیرون کشیدند و 285نفر را که مجروح بودند، تخلیه کردند. ترکیه همچنین اخیرا از اخراج مهاجران افغانستانی از ایران نگرانیهایی را ابزار کرده است. مراد باکان، معاون حزب جمهوری خلق موضوع اخراج 2میلیون مهاجر افغانی از سوی ایران را در مجلس نمایندگان ترکیه مطرح و اعلام کرد ترکیه با خطر جدی مهاجرت مواجه است.
وی سوالاتی درباره آمادگی نیروهای انتظامی، تماس‌های دیپلماتیک از وزارت خارجه و تدابیر لازم درباره امنیت مرزی از وزارت دفاع ملی پرسیده و این پرسش را مطرح کرده که آیا در این روند ترکیه سیاست مشترکی با ایران درباره مدیریت مهاجرت اجرا خواهد کرد؟ از دیدگاه او با آغاز اخراج مهاجران افغان از ایران، ترکیه با موج وسیع مهاجرت مواجه خواهد شد. این اقدام ایران، خطر جدی علیه امنیت مرزی ترکیه و مدیریت مهاجرت ایجاد خواهد کرد. آیا تدابیر بازدارنده در مرزهای ایران- ترکیه کافی است؟ آیا ترکیه برای مقابله با این موج آماده است؟ ممکن است مانند سال 2021 صدها هزار مهاجر افغانی از مرزهای ایران عبور کنند. ترکیه در حال حاضر با بار سنگین و جدی مهاجرت مواجه است و نمی‌تواند موج مهاجرت جدید را تحمل کند.
