همه نگران فرجام تنشهای بیسابقه میان اسرائیل و حزبالله هستند
«دیپلماسی کانال پشتی» برای مهار بحران
با این حال، در بیانیه واتسون آمده است که دیپلماتهای آمریکایی روز یکشنبه برای مهار خصومتها با طرف اسرائیلی و لبنانی در تماس مستمر بودند. به گفته عبدالله بوحبیب، وزیر امور خارجه لبنان ایالات متحده از دولت لبنان خواسته بود تا پیامی را به حزبالله منتقل کند تا در برابر پاسخ بیشتر اسرائیل، خویشتنداری نشان دهد. بوحبیب در تماسی با نیویورکتایمز گفت: «ما اکنون تلاش میکنیم حزبالله را از انتقام گرفتن از هر اقدام بعدی که اسرائیلیها انجام میدهند، باز داریم.» تایید این موضوع با مقامات آمریکایی امکانپذیر نبود. این در حالی است که حزبالله اعلام کرد که به «سازمان ملل» و «یونیفل» (نیروی بینالمللی حافظ صلح مسوول حفظ صلح در جنوب لبنان) اطلاع داد که به هر اقدام تلافیجویانه اسرائیل پاسخ کوبندهای خواهد داد؛ حتی اگر این پاسخ به رویارویی همهجانبه منجر شود.
در حالی «دیپلماسی کانال پشتی» برای مهار بحران در جریان است که «یوآو کیش»، وزیر آموزش اسرائیل خواستار واکنش شدید «حتی به قیمت ورود به یک جنگ همهجانبه باشد» شد. اگرچه اسرائیل مناطقی را در لبنان بمباران کرد، اما برخی اخبار حاکی از قشونکشی اسرائیل به سوی مرز با لبنان است و صدای جنگ بیش از همیشه شنیده میشود. اسرائیل اعلام کرد که «هدف مهمی» را در لبنان «خواهد زد». به نوشته «کینگزلی- وارد- کرشنر»، برخی از نتانیاهو میخواهند که مجوز تهاجم زمینی تمامعیار به جنوب لبنان را بدهد تا از حملات مشابه در آینده جلوگیری شود. اما برخی دیگر از این بیم دارند که چنین اقدامی پاسخ بسیار ویرانگرتری را از حزبالله (که زرادخانه تسلیحاتی اش بزرگتر و پیچیدهتر از تقریبا هر بازیگر غیردولتی دیگری در منطقه به حساب میآید) در پی داشته باشد.
از سوی دیگر، فرماندهان اسرائیلی نیز درحالیکه جنگ در غزه همچنان ادامه دارد، نگران آغاز «جنگ بزرگ دوم» هستند. این در حالی است که ذخایر مهمات اسرائیل کاهش یافته و این پرسش را درباره شدت نبردی که اسرائیل میتواند در لبنان انجام دهد، ایجاد کرده است. در حال حاضر، اگرچه مقامات اسرائیلی میگویند که آنها همچنان آماده راهحل دیپلماتیک برای درگیری با حزبالله هستند، اما همزمان تجهیزات نظامی خود را در مرز با لبنان مستقر کرده و طی ۴۸ساعت گذشته همواره از «زدن هدف مهمی» در لبنان سخن میگویند. «اورن مارمورشتاین»، سخنگوی وزارت خارجه اسرائیل، روز یکشنبه در بیانیهای گفت که هنوز میتوان از طریق اجرای قطعنامهای که هرگز اجرا نشد، از یک جنگ تمامعیار جلوگیری کرد.
تحلیلگران نگرانند که این وضعیت بحرانی میتواند خصومتهای سطح پایین بین اسرائیل و حزبالله را به درگیری شدیدتر تبدیل کند. اگرچه دفتر نتانیاهو در بیانیهای اعلام کرد: «حزبالله بهای سنگینی را خواهد پرداخت» اما بر اساس بیانیه «جین هنیس»، هماهنگکننده ویژه سازمان ملل در لبنان، مقامات سازمان ملل از اسرائیل و حزبالله خواستند «حداکثر خویشتنداری را به خرج دهند» و هشدار دادند که «این وضعیت میتواند آتش گستردهتری را شعلهور کند که کل منطقه را در فاجعهای فراتر از باور فرو ببرد.» الجزیره هم در گزارشی در همین رابطه نوشت، شرایط در مرز لبنان با اسرائیل نگرانکننده است. ارتش اسرائیل مدعی شد که شواهدی در صحنه [زمین فوتبال در مجدل شمس در بلندیهای جولان] پیدا کرده است که نشان میدهد موشک فلق-۱ در زمین فوتبال سقوط کرده است. پایگاه خبری اکسیوس مستقر در آمریکا به نقل از یک مقام آمریکایی که نامش فاش نشده است، گفت که مقامات حزبالله به سازمان ملل گفتهاند که آنچه به زمین فوتبال اصابت کرده یک پرتابه رهگیر ضد موشک اسرائیل بوده است. الجزیره نیز در گزارش تحلیلی با طرح چند پرسش مینویسد: آیا این حمله به معنای جنگ است؟
ارتش اسرائیل طی یک شب، یکسری حملات هوایی را در سراسر لبنان انجام داد؛ اما این حملات معمولی بود؛ بهگونهایکه طی ماهها به یک پدیده روزمره تبدیل شده است. قوانین اسرائیل حکم میکند که هر تصمیمی درباره اقدام نظامی که میتواند منجر به جنگ شود باید بهصورت چندجانبه در کابینه اتخاذ شود. «عمر بدار»، یک تحلیلگر سیاسی خاورمیانه به الجزیره گفت که معتقد است این «تقریبا بهطور قطع یک تصادف» بوده، صرفنظر از اینکه چه کسی مسوول آن بوده است. او گفت: «هیچ طرفی در کل منطقه نه منفعت سیاسی و نه منافع نظامی در هدف قرار دادن بازی فوتبال کودکان در شهر دروزیها در ارتفاعات اشغالی ندارد.» او افزود: «هم حزبالله و هم اسرائیل تمایل دارند از یک جنگ تمام عیار اجتناب کنند.» این تحلیلگر همچنین افزود: «ما به یک تحقیق مستقل نیاز داریم تا واقعا بدانیم در این پرونده چه اتفاقی افتاده است. اما انکار حزبالله خود یک نشانه است که قطعا هدفگیری آن زمین فوتبال نیست.» تحلیلگران ماههاست هشدار میدهند که هرگونه محاسبات اشتباه میتواند منجر به درگیری همهجانبه شود.
ایران وارد میدان میشود؟
تهران به اسرائیل نسبت به هرگونه «ماجراجویی جدید» هشدار داد و در عین حال حادثه مجدل شمس را «سناریویی ساختگی» خواند که هدف آن منحرف کردن توجهات از کشتار ۳۹هزار فلسطینی در نوار غزه است. ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران، روز یکشنبه در بیانیهای گفت که پاسخ نظامی اسرائیل باعث بیثباتی بیشتر منطقه و شعلهور کردن آتش جنگ میشود. وی گفت: «در صورت تحقق این امر، رژیم صهیونیستی مسوول قطعی و اصلی پیامدها و واکنشهای غیرقابل پیشبینی به چنین رفتار احمقانهای خواهد بود.» مجتبی امانی، فرستاده ایران در لبنان در پستی در ایکس نوشت که تهران «انتظار» یک جنگ همهجانبه را پس از حادثه مجدل شمس ندارد و این عمدتا بهدلیل «معادلات تحمیلی» به اسرائیل توسط ایران و متحدانش است.
«راندا اسلیم» یکی از همکاران ارشد موسسه خاورمیانه در واشنگتن گفت که اسرائیل و حزبالله بهدلیل جابهجایی گسترده جمعیت خود در خطوط درگیری و بهدلیل طولانی شدن جنگ، علاقهای به جنگی همهجانبه ندارند. او افزود: «در طرف اسرائیلی، شما ارتشی دارید که بعد از ۱۰ماه جنگ خسته است؛ اما اسرائیلیها نظر دیگری دارند.» اسلیم میافزاید: «من فکر نمیکنم که نخستوزیر اسرائیل در این مرحله علاقهای به یک جنگ همهجانبه داشته باشد، تا حدی به این دلیل که پیامدهای غیرقابل کنترل و غیرقابل پیشبینی برای جنگ بزرگتر دارد؛ زیرا در نهایت اگر تشدید شود، ایران را نیز درگیر خواهد کرد.»
این اتفاق بر مذاکرات آتش بس در غزه تاثیر خواهد گذاشت؟
بیل برنز، رئیس سیا که رهبری واشنگتن را در تمام مذاکرات با هدف دستیابی به توافق آتشبس درباره جنگ غزه برعهده داشت، روز یکشنبه برای نشستهایی در اروپا حضور داشت. همتایان قطری، مصری و اسرائیلیاش در رم به او ملحق میشدند و این فشار دیگری برای دستیابی به توافقی بین اسرائیل و حماس بود. هنوز مشخص نیست که آیا تنش اخیر بین اسرائیل و حزبالله میتواند تاثیر مستقیمی بر مذاکرات میانجیگری داشته باشد یا خیر، اما حتی قبل از حمله هیچ پیشرفتی قریبالوقوع به نظر نمیرسید.» جنگ غزه علت اصلی گسترش درگیری در سراسر منطقه است و اعضای «محور مقاومت» از جمله حزبالله، گفتهاند در صورتی که اسرائیل کشتار فلسطینیها را متوقف کند و به کمکهای بشردوستانه اجازه دهد، حمله به اسرائیل را متوقف خواهند کرد.
واکنشهای بینالمللی چه میگویند؟
واکنشها به حمله اسرائیل به لبنان را میتوان در چند محور خلاصه کرد:
الف) مواضع کشورهای غربی
شورای امنیت ملی کاخ سفید در بیانیهای اعلام کرد که ایالات متحده «به حمایت از تلاشها برای پایان دادن به این حملات وحشتناک در امتداد خط آبی که باید در اولویت اول باشد، ادامه خواهد داد.» بلینکن در یک کنفرانس مطبوعاتی در توکیو گفت که ایالات متحده نمیخواهد شاهد تشدید درگیری پس از حادثه مجدل شمس باشد. به گزارش «آکسیوس»، یک مقام اسرائیلی و یک مقام آمریکایی اعلام کردند که تیم جو بایدن به اسرائیل هشدار داده که از هرگونه حمله به مرکز بیروت خودداری کند. این دو منبع افزودند که در این هشدار آمده است که حمله به هر هدفی در بیروت میتواند اوضاع را از کنترل خارج کند. این در حالی است که بر اساس بیانیه دفتر نخستوزیر اسرائیل، در پایان نشست سهساعته شورای وزیران اسرائیل در روز شنبه، اعضای کابینه امنیتی به نتانیاهو و یوآو گالانت وزیر جنگ اجازه دادند تا«نوع» و «زمان» پاسخ اسرائیل به حمله حزبالله را تعیین کنند. سازمان ملل و اتحادیه اروپا هم خواستار خویشتنداری شدند و جوزپ بورل، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، خواستار «تحقیقات بین المللی مستقل» درباره حادثه مجدل شمس شد.
ب) مواضع مقامها و شخصیتهای لبنانی
دولت لبنان که معمولا درباره حملات به اسرائیل -یا جولان اشغالی اظهارنظر نمیکند- در بیانیه ای که نشاندهنده جدی بودن وضعیت است، حملات به غیرنظامیان را محکوم کرد. ولید جنبلاط، رئیس سابق حزب سوسیالیست ترقیخواه لبنان هم در گفتوگو با الجزیره اعلام کرد که ادعای رژیم صهیونیستی مبنی بر اینکه مقاومت به سمت مجدل شمس موشک شلیک کرده، کذب است. وی افزود: اسرائیل هر لحظه در حال حمله به لبنان و قتل و کشتار و ویرانگری در آن است. زمان آن رسیده که این رژیم بفهمد که نمیتواند روحیه مقاومت را از بین ببرد. او حزبالله را «جنبش مقاومت لبنان» و «بخشی از لبنان» دانست.
آخرین اخبار از تحولات لبنان- اسرائیل
اما و اگرهایی که از جنگ «چند روزه» اسرائیل علیه لبنان به گوش میرسد باعث شده است پروازها در فرودگاه بیروت لغو شود یا به تاخیر افتد. بر همین اساس، خطوط هوایی خاورمیانه لبنان (MEA) اعلام کرد اختلال در برنامههای پرواز مربوط به خطراتی است که ممکن است ایجاد شوند. الجزیره در گزارش دیروز دوشنبه (۸ مرداماه) نوشت، لوفتهانزا روز دوشنبه اعلام کرد که پنج مسیر «به» و «از» بیروت توسط شرکتهای هواپیمایی این گروه، خطوط هوایی بینالمللی سوئیس، یورووینگز و لوفتهانزا را تا تاریخ ۵ اوت «با احتیاط فراوان» به حالت تعلیق درآورده است. تابلوی اطلاعات پرواز فرودگاه بیروت و وبسایت ردیابی پرواز Flightradar۲۴ نشان میدهد که ترکیش ایرلاینز نیز در روز یکشنبه دو پرواز خود را لغو کرده است.
همچنین شرکت هواپیمایی یونانی «اژه ایرلاینز»، «اتیوپی ایرلاینز» و غیره نیز پروازهای دیروز دوشنبه خود را لغو کردند. شواهد نشان میدهد اگرچه جامعه بینالمللی نگران است که اقدام تلافیجویانه شدید اسرائیل به یک جنگ بزرگ منطقهای بینجامد، اما خبرگزاری رویترز هم افزود که حزبالله در آمادهباش کامل به سر میبرد. خبرگزاری فرانسه گزارش داد که پس از تهدید اسرائیل به «پاسخ قوی» و «زدن هدفی مهم» حزبالله مواضع حساس خود در جنوب و شرق لبنان را که احتمالا هدف حمله تلآویو قرار خواهند گرفت، تخلیه کرد. نیروهای مقاومت همچنین در سایر نقاط از جمله سوریه دست به آرایش جدیدی زدند و برخی مناطق حساس را تخلیه کردند.