ستون امنیت در خاورمیانه و مذاکرات صلح قبرس

محمود فاضلی/تحلیلگر امور بین‎الملل آقای کریستودولیدس، رئیس جمهور قبرس، پیام خوش‌بینانه‌ای درباره مشکل قبرس ارسال می‎کند و اعتقاد دارد به‎رغم مشکلات، موانع و چالش‎هایی که هر روز به‎دلیل ناسازگاری ترکیه با آن روبه‎رو هستیم، هرگز از تلاش برای آزادی کشورمان و اتحاد مجدد آن روی‌گردان نخواهیم شد. در فاصله چند متری از سیم خاردارهایی که کشور ما را تقسیم کرده است، می‎خواهم پیام خوش‌بینی را به همه ارسال کنم. وی با تاکید بر آمادگی طرف قبرس برای گفت‎وگو مدعی شد ما از گفت‎وگو نمی‎ترسیم و نگران گفت‎وگو نیستیم. ما می‌دانیم که چه می‌خواهیم، می‌دانیم به کجا می‌خواهیم برویم و امیدوارم که یا پاسخ مثبتی از طرف ترکیه دریافت شود یا از طرف خود دبیرکل دعوت شود. سخنان او در حالی است که رئیس‌جمهور قبرس بارها تاکید کرده بود طرف یونانی قبرس هرگز درباره راه‎حل دو دولتی با شرایط مبهم برابری حاکمیتی، مذاکره نخواهد کرد.

تنها برنامه ما همان چیزی است که به مردم قبرس قول داده‌ایم، یعنی به‎دنبال راه‌حلی تحت نظارت سازمان ملل، قطعنامه‌های شورای امنیت، با اصول و ارزش‌های اروپایی به‎عنوان مقدمه، هستیم. او البته آمادگی طرف یونانی قبرس را برای نشستن بر سر میز مذاکره و گفت‎وگو درباره حل مساله قبرس ابراز کرد و اطمینان داد که دولت همچنان از هر فرصتی برای از سرگیری مذاکرات استفاده خواهد کرد.کومبوس، وزیر امور خارجه قبرس نیز بر ضرورت مذاکرات معنادار برای حل مساله قبرس و اهمیت حل و فصل بر اساس چارچوب توافق‌شده یک فدراسیون دو منطقه‎ای و دو جامعه با برابری سیاسی، همان‌طور که توسط قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل و با احترام کامل به اصول و ارزش‎های اتحادیه اروپا تعریف شده است، تاکید کرد.

به باور او، هر راه‎حل دیگری در این قلمرو غیرقانونی است و یک سابقه خطرناک برای جامعه بین‌المللی به‌عنوان یک کل ایجاد می‌کند. نیکوزیا با تاکید بر نیاز همه طرف‌های ذی‌نفع به اراده واقعی برای حل مشکل قبرس تاکید دارد. دولت قبرس به یافتن ابتکاراتی که می‌تواند به ازسرگیری مذاکرات کمک کند، ادامه خواهد داد. در آخرین دیدار ریاست‌جمهوری قبرس جنوبی با گوترش دبیرکل سازمان ملل بر ادامه تلاش‎های سازمان ملل برای از سرگیری مذاکرات حل مساله قبرس تاکید شده است. استفان دوجاریک، سخنگوی دبیرکل سازمان ملل در امور قبرس نیز تاکید دارد ماریا آنجلا هولگوین، به تعامل خود با سایر ذی‌نفعان مرتبط و تلاش برای یافتن زمینه مشترک ادامه می‌دهد.جورج گراپتریتیس، وزیر خارجه یونان نیز اولویتی را که یونان برای حل مشکل قبرس قائل است، مورد تاکید قرار داد و مدعی است رئیس‌جمهوری قبرس و رهبر ترک‌های قبرس، فورا به میز مذاکره بازگردند.

مشکل قبرس همچنان اولویت اصلی سیاست خارجی یونان است و ما در تلاش هستیم تا رهبران ترک و یونانی قبرس به میز مذاکره برگردند. ما به‎منظور فعال کردن مکانیسم گفت‌وگو بین دو طرف، مرتبا با هم ارتباط برقرار می‌کنیم. موضع یونان روشن است. دو طرف باید بر اساس قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل درباره یک فدراسیون دو منطقه‌ای بحث کنند. گفت‎و‎گو باید شروع و یک بحث سازنده انجام شود. ما در این ملاقات در این موضوع اتفاق نظر داشتیم که در موقعیت حساسی قرار داریم و باید از این فرصت برای حل مساله قبرس بهره‌برداری کنیم. طرف یونانی پیش‎بینی می‎کند که در چارچوب ابتکار نماینده شخصی دبیرکل سازمان ملل در قبرس، تماس‎ها و گفت‎وگوهای بیشتر ادامه یابد تا زمینه برای مذاکرات طرفین مهیا شود. شکاف بین ماریا آنجلا هولگوین، فرستاده سازمان ملل و ارسین تاتار، رهبر ترک‌های قبرس، زمانی که هر دو نارضایتی خود را علیه یکدیگر آشکار می‎کنند، به‎طور فزاینده‌ای آشکار شد.

هولگوین اعلام کرده «باید اعتراف کنم که از امتناع ارسین تاتار از موافقت با یک نشست سه‌جانبه شامل تاتار، کریستودولیدس و او متعجب شدم.» متعاقبا تاتار پاسخ می‎دهد از نشستن بر سر میزی که در آن یونانی‌های قبرسی به‎عنوان جمهوری و ترک‌های قبرس در جایگاه یک جامعه طبقه‌بندی می‌شوند، خودداری می‎کند. او که جلسه با هولگوین را به‎شدت مورد انتقاد قرار داد، تاکید دارد نمی‌تواند افکار عمومی را خانه به خانه بسنجد. او حق ندارد و مناسب نیست که به سراغ شدیدترین مخالفان برود و تحریک کند و نظم مستقر کشور را به چالش بکشد. اختلافات رهبر بخش ترک‎نشین قبرس با نماینده سازمان ملل در حالی است که ارسین تاتار، رهبر ترک‌های قبرس و مصطفی آکینجی، رهبر سابق درباره مواضع خود درباره مشکل قبرس، بیانیه‌های انتقادی رد و بدل کردند.

آکینجی به انتقاد از خودداری تاتار از موافقت با یک نشست سه‌جانبه با «ماریا آنجلا هولگوین» نماینده سازمان ملل و رئیس جمهور کریستودولیدس پرداخت. به گفته او «برای سال‌ها، دنکتاش رئیس‌جمهوراسبق سیاست خود را مبنی بر عدم انجام مذاکرات بدون به‎رسمیت شناختن حاکمیت ما تعریف می‌کرد. سال‌هایی که بدون تشکیل جلسه سپری شد، تنها در خدمت یک هدف بود: «جمهوری قبرس تحت حاکمیت یونانی‌های قبرس، به نمایندگی از کل جزیره، طبق قوانین بین‌المللی، به عضویت اتحادیه اروپا درآمد.» آمریکا نیز تلاش دارد نقش بیشتری در موضوع قبرس ایفا کند. کریستودولیدس، رئیس جمهوری قبرس، در دیدار اخیرش با هیاتی از سناتورهای آمریکایی، نقش ژئواستراتژیک قبرس به‎عنوان ستون همکاری، ثبات و امنیت در مدیترانه شرقی را مورد تاکید قرار داد و مقامات آمریکایی را در جریان آخرین تحولات مساله قبرس گذاشت. 

قبرس و آمریکا اخیرا دستیابی طرفین به توافق‌نامه گفت‎وگوهای راهبردی را به‌عنوان یک «لحظه تاریخی» یاد کرده و اعلام کردند که این گفت‎وگوها روابط بین دو کشور را در چندین بخش از جمله امنیت و سرمایه‌گذاری عمیق‎تر خواهد کرد. این تحول در جریان دیدار بین وزیر امور خارجه قبرس و وزیر امور خارجه آمریکا، در واشنگتن اعلام شد. به‎گفته بلینکن این لحظه مهمی در روابط بین آمریکا و قبرس است. قبرس اکنون به فهرست 30کشوری می‌پیوندد که آمریکا با آنها گفت‌وگوی راهبردی را رسمی ‌کرده است. رئیس‌جمهور قبرس، با اشاره به اینکه روابط دوجانبه قبرس با آمریکا به ‎میزان قابل توجهی تقویت شده است، از حصول توافق برای نهادینه‌سازی گفت‌وگوی‌های راهبردی بین قبرس و آمریکا ابراز خرسندی کرد. به اعتقاد او، این توافق جایگاه بین‎المللی قبرس را تقویت می‌کند و به‎رسمیت شناختن آن به‎عنوان یک شریک قابل اعتماد و با ثبات و همچنین ستون امنیت، همکاری و صلح در منطقه گسترده‎تر خاورمیانه را تقویت خواهد کرد.