روندها در سال گذشته چه چیزی را بیان می‌کنند؟
سال قحطی خبرهای خوب
۱- رکود جهانی دموکراتیک ادامه دارد.
خوش‌بینان موج چهارم گسترش دموکراتیک جهانی را پیش‌بینی می‌کنند. این پیش‌بینی در سال۲۰۲۳ شکست خورد. «خانه آزادی» سال۲۰۲۳ را با اعلام اینکه سال۲۰۲۲ هفدهمین سال متوالی است که در آن آزادی و دموکراسی جهانی کاهش یافته است، آغاز کرد. دولت هند به استفاده از قانون و ارعاب برای ساکت کردن منتقدان ادامه داد و بسیاری از دموکراسی‌های دیگر آزادی بیان را محدود کردند. احزاب راست افراطی در سراسر اروپا عملکرد خوبی داشتند و خاطرات چگونگی سقوط دموکراسی‌های اروپایی در یک قرن پیش را زنده کردند. دادستان کل گوآتمالا تلاش کرد تا رئیس‌جمهور منتخب این کشور را از به قدرت رسیدن باز دارد؛ درحالی‌که دادستان کل پرو از تحقیقات فساد برای تحت فشار قرار دادن قانون‌گذاران برای کمک به متحدانش استفاده کرد. دونالد ترامپ مخالفان خود را «موذی» خواند و گفت که اگر کاخ سفید را دوباره به‌دست آورد، «به جز روز اول» دیگر دیکتاتور نخواهد بود. در مجموع، سال خوبی برای دموکراسی نیست.
۲- مسابقه فضایی داغ می‌شود
۱۵۰سال پیش توصیه این بود: «به غرب برو.» امروز توصیه ممکن است این باشد: «به آسمان بروید.» هم کشورها و هم شرکت‌ها در حال انجام شرط‌بندی‌های بزرگ در زمینه فضا هستند. ۷۷کشور آژانس فضایی دارند. ۱۶کشور می‌توانند محموله‌هایی را به فضا پرتاب کنند. ماه البته مورد توجه خاصی بوده است. تلاش روسیه در کره ماه در زمانی که فرودگر آن به سطح ماه برخورد کرد، با ناامیدی به پایان رسید. چند روز بعد، هند چهارمین کشوری بود که یک وسیله نقلیه بدون سرنشین بر روی ماه فرود آورد و اولین کشوری بود که این کار را در نزدیکی منطقه قطبی جنوبی ماه انجام داد. دو هفته بعد، هند ماموریتی را برای مطالعه خورشید آغاز کرد. چین و ایالات متحده نیز برنامه‌های بلندپروازانه‌ای برای ماه دارند. این تلاش‌ها و سایر تلاش‌های مرتبط با فضا به این نگرانی دامن می‌زند که رقابت‌های ژئوپلیتیک منجر به نظامی شدن فضا شود.
۳- هند به عنوان پرجمعیت ترین کشور جهان از چین عبور می‌کند.
در قرن گذشته، اگر نه قبل‌تر از آن، چین بزرگ‌ترین جمعیت جهان را داشته است. این وضعیت در سال۲۰۲۳ به پایان رسید. هند اکنون بیشترین جمعیت جهان را دارد. جمعیت آن ۱.۴۳میلیارد نفر تخمین زده می‌شود. هند احتمالا برای دهه‌های آینده پرجمعیت‌ترین کشور باقی خواهد ماند. جمعیت چین در حال کاهش و پیر شدن است. جمعیت‌شناسان پیش‌بینی می‌کنند که جمعیت چین تا اواسط قرن ۱۰۰میلیون نفر کاهش می‌یابد. در همین بازه زمانی، میانگین سنی چین از ۳۹سالگی به ۵۱سالگی خواهد رسید. در همین حال، جمعیت هند با میانگین سنی۳۹ تا اواسط قرن باید به نزدیک به ۱.۷میلیارد نفر برسد. کشورهایی با جمعیت جوان‌تر و رو به رشد، تمایل دارند نیروی کار پر جنب و جوش بیشتری داشته باشند که نرخ رشد اقتصادی بالاتری برای آنها به ارمغان می‌آورد.
۴- آذربایجان قره‌باغ را تصرف کرد
پس‌لرزه‌های فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی پس از سه دهه همچنان احساس می‌شود. کشورهایی که از فروپاشی شوروی بیرون آمدند، مرزهایی داشتند که اغلب با محل زندگی گروه‌های ملی همسو نبود و بذر درگیری را می‌کاشت. به‌عنوان مثال، منطقه قره‌باغ در آذربایجان، تقریبا به‌طور کامل توسط ارمنی‌های قومی که علاقه‌ای به اداره شدن توسط باکو نداشتند، پر شده بود. در اواخر سال۱۹۹۱، قره‌باغ اعلام استقلال کرد و جنگ بین ارمنستان و آذربایجان آغاز شد. هنگامی که جنگ در سال۱۹۹۴ با آتش‌بس با میانجی‌گری روسیه پایان یافت، قره‌باغ به همراه بخشی از خاک آذربایجان استقلال عملی به‌دست آورده بود. به‌رغم حملات متناوب برون‌مرزی، آتش‌بس تا آغاز درگیری‌های گسترده در سپتامبر۲۰۲۰ ادامه یافت و آذربایجان کنترل بسیاری از قره‌باغ را در اختیار گرفت. در سپتامبر۲۰۲۳ آذربایجان بار دیگر حمله کرد. در عرض چند روز، قلمرویی را که قبلا کنترل نکرده بود، تسخیر و اعلام کرد که «ادغام مجدد» منطقه محصور را آغاز خواهد کرد. در عرض یک هفته، بیش از صد هزار ارمنی یا تقریبا ۸۵درصد از جمعیت قره‌باغ به ارمنستان گریختند.
۵- هوش مصنوعی هم «نوید» می‌دهد و هم «خطر»
هوش مصنوعی سال گذشته با انتشار ChatGPT به آگاهی عمومی رسید. آخرین نسخه ChatGPT ۱۰برابر پیشرفته‌تر از نسخه قبلی خود است. این موضوع بحث‌های داغی را برانگیخت که آیا هوش مصنوعی دوران جدیدی از خلاقیت و شکوفایی انسان را راه‌اندازی می‌کند یا جعبه پاندورا را باز و آینده‌ای کابوس‌آمیز ایجاد می‌کند.
