بازسازی ژاپن یا ویرانی آن

در حالی که آینده ژاپن مبهم است، سیاستمداران به فکر خود هستند

گروه بین‌الملل- رفیعه هراتی: بلافاصله پس از وقوع زمین‌لرزه و سونامی در تاریخ ۱۱ مارس که در اثر آن رآکتورهای نیروگاه هسته‌ای دایی-ایچی فوکوشیما از کار افتادند، تمام تمهیدات برای اندازه‌گیری میزان تشعشعات مواد رادیواکتیو در این منطقه به شکست انجامید. بنابراین مقامات توکیو خودرویی را مملو از تجهیزات اندازه‌گیری میزان خطرناک بودن نشت مواد رادیواکتیو به منطقه اعزام کردند. گوشی هوسونو، سیاستمداری که به تازگی به سرپرستی شرکت برق توکیو منصوب شده است، می‌گوید این خودرو در ترافیک گیر افتاد. سپس درست زمانی که در اثر سونامی مشکل کمبود بنزین به وجود آمده بود، بنزین این خودرو تمام شد. به همین دلیل دولت این ماموریت را لغو کرد. کمی بعد، دولت اعلام کرد سطح هشدار در نیروگاه فوکوشیما همانند فاجعه چرنوبیل است که ۲۵ سال پیش رخ داد. با توجه به گفته هوسونو این خبر هفت تا ده روز پیش از آن که دولت بتواند اطلاعات قابل اعتمادی از میزان تشعشعات رادیواکتیو به دست آورد، منتشر شد. طی این مدت مشخص شد که دست کم در یکی از شش رآکتور، سوخت هسته‌ای به مقدار اندکی ذوب شده است.

این در حالی است که در همان زمان خبرنگارانی که به سمت نیروگاه فوکوشیما در حرکت بودند توانستند در بزرگراهای اصلی بنزین تهیه کنند. با این وجود تا به امروز نمی‌توان به طور قطعی نائوتو کان، نخست‌وزیر ژاپن، را متهم کرد که در مواجهه با این فاجعه عملکرد بدی داشته است.

این زمین‌لرزه و سونامی بزرگ‌ترین چالشی است که ژاپن از زمان جنگ جهانی دوم تاکنون با آن روبه‌رو بوده است. کوایچی ناکانو از دانشگاه سوفیا می‌گوید مردم عادی هر روز بیش از پیش به این نتیجه می‌رسند که کان به راحتی عصبانی می‌شود و این را دوست ندارند. اما نمونه آشکاری وجود ندارد که نشان دهد اقدامات او مخرب بوده است.

با وجود همه این‌ها، سیاستمداران از سیاستمداران اعضای کابینه گرفته تا مخالفان دولت، برای برکناری کان نقشه می‌کشند. این مساله نشان می‌دهد گروه‌های سیاسی ژاپن تنها به فکر خودشان هستند.

در تاریخ ۲۶ آوریل یوکیو هاتویاما، نخست‌وزیر سابق، مجمعی از ۶۴ نفر که از اعضای حزب حاکم دموکراتیک پارلمان و مخالف نائوتو کان بودند، تشکیل داد. هاتویاما در مدت کمتر از نه ماهی که نخست‌وزیر بود ثابت کرد که نخست‌وزیر ژرف‌اندیشی است. اما به نظر می‌رسد او از زمان استعفایش این مساله را کنار گذاشته و کینه جانشینش را در وجود خود پرورانده است. او این مجمع را «همکاری هماهنگ ائتلاف بزرگ برای حل فاجعه زمین‌لرزه» نامید. هدف از این مجمع نه‌تنها ترغیب به هماهنگ شدن، بلکه ایجاد کودتای درون حزبی علیه کان است.

دراین میان، حزب اپوزیسیون لیبرال دموکراتیک نیز به دنبال استعفای کان است. این حزب تا سال ۲۰۰۹ به مدت حدود نیم قرن حاکمیت ژاپن را در اختیار داشت و بنابراین مسوول اهمال در رعایت استانداردهای ایمنی در صنعت انرژی هسته‌ای این کشور محسوب می‌شود. این حزب ممکن است به همراه دیگر احزاب مخالف جنبشی انتقادی را در پارلمان علیه نخست‌‌وزیر به راه اندازد.

اما با همه این مسائل، مردم هنوز برای پذیرش نخست‌وزیری دیگر اشتیاقی از خود نشان نداده‌اند. از نظر گروه‌های سیاسی درگیر در طرح کنار گذاشتن نخست‌وزیر، تلاش او برای نجات خودش آن هم در زمانی که باید بر حل مشکل هسته‌ای و مسائل حقوق بشر تمرکز کند، احمقانه است. اما هیچ یک از این احزاب طرح الزام‌آوری را درمورد چگونگی خارج شدن از بحران ارائه نکرده‌اند.

این مساله شامل حزب دموکراتیک ژاپن نیز می‌شود. کاتسویا اوکادا، دبیر کل این حزب این بحران را فرصتی برای اصلاحات می‌داند و می‌گوید پیش از آن که حزب مشوق‌های نوسازی، سیاست‌های جدید انرژی و افزایش مالیات بر مصرف به منظور تامین بودجه بازسازی را ارائه دهد باید به کارها سر و سامان داد.

اما همه چیز ناامیدکننده نیست. در تاریخ ۲۶ آوریل ماکوتو ایئوکیبه و جون اییئو، دو مدیر جدید غیر‌دولتی شورای طراحی بازسازی، طرح‌های اولیه خود را در مورد چگونگی بازسازی توهوکو، جزیره اصلی واقع در شمال‌شرق ژاپن که در اثر زمین‌لرزه ویران شد، ارائه کردند. گرچه این دو معتقدند بازسازی این منطقه دست‌کم یک دهه طول خواهد کشید، اما این طرح چشم‌اندازی جسورانه دارد. آنان قصد دارند اجازه دهند افراد محلی در بازسازی منطقه نقش اصلی را ایفا کنند و بازسازی را به گونه‌ای انجام دهند که مناسب وضعیت سالمندان باشد.

در همین روز، کان اعلام کرد تصمیم گرفته است هیاتی را برای بازرسی درمورد حوادث فوکوشیما تعیین کند. مقامات هسته‌ای معتقدند ژاپن باید بازرسی‌های سریع و کاملی را برای سنجش ایمنی دیگر نیروگاه‌های هسته‌ای خود انجام دهد. بخصوص در مورد آنچه در شب بعد از سونامی رخ داد باید تحقیق شود. در آن زمان که فشار در یکی از رآکتورها افزایش یافته بود، تخلیه فشار با تاخیر انجام شد.

مقامات نگران نیروگاه هامائوکا در استان شیزوئوکا هستند. درصورتی که مرکز زمین‌لرزه نزدیک‌تر به توکیو باشد این نیروگاه خطر بزرگی برای این شهر محسوب می‌شود. نیروگاه هامائوکو از نوع نیروگاه دایی‌ایچی فوکوشیما و هم سن آن است.

اما این مساله که آیا شورای بازسازی و هیات بازرسی تغییرات عمده‌ای را در شیوه انجام کارها در ژاپن ایجاد خواهند کرد یا خیر به قدرت رهبری نخست‌وزیر بستگی دارد. تنها کان می‌تواند کاری کند که ایده‌های به وجود آمده در باتلاق کاغذ بازی ازمیان نروند.