هشدار پنهانی؛ حمایت علنی
«نیویورک‌تایمز» از جزئیات محرمانه سفر بایدن به اسرائیل رونمایی کرد
عکس: AFP
آمریکایی‌ها مشکلات جنگ با حماس در جنوب و یک نیروی بسیار قدرتمندتر مانند حزب‌الله را در شمال به اسرائیلی‌ها منتقل کرده‌اند. «ادوارد وانگ»، «رونن برگمن» و «جولیان ای.بارنز» در گزارش ۲۰اکتبر برای نیویورک‌تایمز نوشتند، مقام‌های آمریکایی بر این باورند که اسرائیل ممکن است وارد یک «جنگ دو جبهه‌ای» شود و چنین درگیری‌ای می‌تواند هم ایالات متحده و هم ایران را با یکدیگر سرشاخ کند. تلاش مقام‌های ارشد آمریکایی برای جلوگیری از حمله اسرائیل به حزب‌الله (که برای اولین‌بار در اینجا به تفصیل گزارش شده است)، نگرانی‌های دولت بایدن را درباره برنامه‌ریزی جنگی بنیامین نتانیاهو و دستیارانش نشان می‌دهد.
آن هم درحالی‌که دو طرف تلاش می‌کنند تا یک جبهه متحد قوی در انظار عمومی ارائه دهند. مقام‌های آمریکایی می‌خواهند حزب‌الله را نیز مهار کنند. در نشست‌های متعدد در سراسر خاورمیانه، دیپلمات‌های آمریکایی از همتایان عرب خود خواسته‌اند که به انتقال پیام‌ها به حزب‌الله، از جمله از طریق تماس‌هایشان با ایران، کمک کنند تا از بروز هرگونه جنگ بین اسرائیل و حزب‌الله جلوگیری کنند (چه از طریق اقدامات این گروه و چه توسط اسرائیلی‌ها).
مقام‌های آمریکایی نگران بودند که نتانیاهو پس از حمله ۷اکتبر (۱۵ مهر) دست به حمله پیش‌دستانه علیه حزب‌الله بزند. اگرچه فعلا این ترس‌ها تا حدودی فروکش کرده است چراکه نتانیاهو درباره این ایده سردرگم است، اما نگرانی‌ها درباره دو احتمال همچنان وجود دارد: واکنش بیش از حد اسرائیل به حملات موشکی حزب‌الله و تاکتیک‌های خشن اسرائیل در حمله زمینی انتظاری علیه حماس در غزه که حزب‌الله را مجبور به ورود به جنگ می‌کند.
«وانگ- برگمن- بارنز» در بخش دیگری از گزارش خود نوشتند که مقام‌های آمریکایی در نشست‌های خود با همتایان اسرائیلی توصیه کردند که مراقب باشند اقدامات آنها در شمال علیه حزب‌الله و در جنوب در غزه بهانه‌ای آسان برای حزب‌الله برای ورود به جنگ نباشد. این گفت‌وگوهای حساس در جریان سفر بایدن به تل‌آویو در چهارشنبه گذشته و در جریان مذاکرات طولانی آنتونی بلینکن در اسرائیل انجام شد. در هر دو دیدار، مقام‌های آمریکایی با نتانیاهو و کابینه جنگی وی دیدار کردند که تقریبا در تاریخ اسرائیل بی‌سابقه بود.
آنها از به‌کار بردن الفاظ صریح برای هشدار دادن به اسرائیلی‌ها درباره اقدامات نظامی تحریک‌آمیز اجتناب کردند؛ زیرا آسیب‌پذیری اسرائیل را پس از حملات ۷اکتبر درک می‌کردند. مقام‌های آمریکایی و اسرائیلی که به شرط ناشناس ماندن صحبت می‌کردند، گفتند که هم بایدن و هم بلینکن نگرانی‌های خود را به وضوح بیان کردند. به گفته مقام‌ها، یکی از برجسته‌ترین چهره‌های حمله پیش‌دستانه به حزب‌الله، «یوآو گالانت» وزیر جنگ بود که معتقد است تلاش نظامی اصلی اسرائیل باید بر حزب‌الله متمرکز شود؛ زیرا تهدیدی بزرگ‌تر از حماس است. گالانت روز دوشنبه در یک جلسه کوچک به بلینکن گفت که او هفته قبل از حمله پیش‌دستانه به حزب‌الله دفاع کرده بود؛ اما مقام‌های دیگر وقعی به او ننهادند.
به گفته مقام‌ها، بایدن روز چهارشنبه با کابینه جنگ اسرائیل، جایی که گالانت در آن حضور داشت، ملاقات کرد و با طرح سوالات سخت درباره پیامدهای فراوان درگیری تمام‌عیار با حزب‌الله برای اسرائیل، بر خطرات جنگ دو جبهه تاکید کرد. بایدن همچنین شبح تصمیمات فاجعه‌بار آمریکا برای حمله به عراق و به راه انداختن یک جنگ طولانی و بی‌پایان در افغانستان را مطرح کرد. شورای امنیت ملی کاخ سفید و وزارت امور خارجه و نیز ارتش اسرائیل و گالانت از اظهارنظر خودداری کردند.
یکی از مسوولان دفتر نتانیاهو بیانیه‌ای صادر کرد و در آن گفت: «اسرائیل در جنگ علیه حماس متحد است. نخست‌وزیر گفته است اگر حزب‌الله به جنگ بپیوندد، مرتکب اشتباه بزرگی می‌شود و هزینه‌های ویران‌کننده‌ای را خواهد پرداخت.» مقام‌های آمریکایی و اسرائیلی گفتند که به‌رغم تشویق‌های گالانت و ژنرال‌های ارشد نظامی، نتانیاهو در حال حاضر از حمایت از حمله بزرگ به حزب‌الله خودداری کرده است. ارتش اسرائیل تاکنون با قدرت قاطع نسبت به شلیک راکت‌های سطح پایین حزب‌الله واکنش نشان نداده است. اما رویدادهای سریع جنگ می‌تواند آن نگاه را تغییر دهد. آگاهان می‌گویند «سیا» مدت‌هاست به این ارزیابی رسیده است که اسرائیل در جنگ همزمان علیه حزب‌الله و حماس با چالش‌های مهمی روبه‌رو خواهد شد.
به گفته مقام‌ها، مجموعه تجزیه و تحلیل‌های اخیر نشان می‌دهد اختلافات عمیق در اسرائیل بر سر تغییرات پیشنهادی نتانیاهو در قوه قضائیه، ارتش اسرائیل را ضعیف‌تر کرده است. مقام‌های کاخ سفید برای اولین‌بار نگران دورنمای گسترش جنگ پس از حملات ۷ اکتبر شدند. مقام‌های آمریکایی نسبت به حمله پیش‌دستانه به حزب‌الله به همتایان اسرائیلی خود گفتند که «این ایده بدی است». مقام‌های اسرائیلی گفتند که در عرصه تحولات داخلی اسرائیل، نتانیاهو تا حدودی از این حمله حمایت کرده بود. آنها گفتند که برخی از مقام‌های نظامی اسرائیل با استفاده از تظاهر به حمله به غزه به‌عنوان پوششی برای حمله بزرگ‌تر به شمال، طرحی را ارائه کردند که بر حمله به حزب‌الله متمرکز بود. مقام‌ها گفتند که نتانیاهو از اجرای این طرح به بهای ناامیدی گالانت خودداری کرد.
به نوشته «وانگ- برگمن- بارنز»، دولت بایدن یک کمپین بازدارندگی دیپلماتیک-نظامی موازی انجام می‌دهد تا از جنگ حزب‌الله علیه اسرائیل جلوگیری کند. اگر این اتفاق بیفتد، ایران می‌تواند تصمیم بگیرد که وارد معرکه شود و درگیری را منطقه‌ای کند. ارزیابی مقام‌های آمریکایی این است که ایران در حال حاضر نمی‌خواهد وارد چنین جنگی شود. بلینکن و همکارانش از طریق قطر، چین و دیگر کشورها پیام‌هایی به ایران و حزب‌الله داده‌اند تا از جنگ حماس دوری کنند.
پنتاگون دو ناو هواپیمابر را به شرق دریای مدیترانه فرستاده و به‌عنوان یک اقدام بازدارنده، نیروهای خود را در این منطقه افزایش داده است. بایدن در سخنرانی خود در تل‌آویو سه خط قابل توجه داشت که به «اشتباهات» ایالات‌متحده پس از حملات ۱۱سپتامبر اشاره داشت. بایدن گفت: «من به این هشدار می‌دهم: درحالی‌که شما این عصبانیت را احساس می‌کنید، تحت تاثیر آن قرار نگیرید. پس از ۱۱سپتامبر، ما در ایالات متحده خشمگین بودیم و درحالی‌که به دنبال عدالت بودیم و به عدالت رسیدیم، اشتباهاتی نیز مرتکب شدیم.»
رفح چند ساعت باز شد؛ «قطره‌ای در اقیانوس»
امروز یکشنبه ۳۰مهرماه پانزدهمین روز از حمله اسرائیل به غزه است. دیروز شنبه چند ساعتی گذرگاه رفح در مصر باز شد و حدود ۲۰کامیون کمک‌های بشردوستانه به ارزش تقریبی ۶۰ تُن وارد غزه شد. گروه‌های امدادی و حقوق بشری این حجم اندک را «قطره‌ای در اقیانوس» نامیدند. «سیندی مک کین»، مدیر اجرایی برنامه جهانی غذا می‌گوید اگرچه از بازگشایی رفح استقبال می‌کند، اما افزود که ۲۰کامیون کافی نیست. وی افزود: «وضعیت در غزه بسیار سخت است. نه فقط غذای کافی نیست، بلکه آب و برق و سوخت هم نیست. این نه تنها فاجعه‌بار است، بلکه می‌تواند به گرسنگی و قحطی و بیماری هم بینجامد.»
«مرسیها گادزو»، «پریانکا شانکار» و «فدریکا مارسی» در گزارشی برای الجزیره نوشتند، «سلامه معروف»، رئیس UNRWA اعلام کرد که با آغاز کمک‌رسانی در رفح، کامیون‌های محدودی شامل مواد ضروری وارد غزه می‌شود. وی بر ایجاد «کریدوری امن» که بتواند «نیازهای بشردوستانه و خدمات اساسی مورد نیاز را به غزه برساند» تاکید کرد. او همچنین افزود که این کریدور باید «اجازه خروج مجروحان برای مداوا» را بدهد. در عین حال، بلومبرگ و العربیه هم افزودند که ورود کمک‌ها به غزه با دو مشکل بزرگ مواجه است: یکی از بین رفتن زیرساخت‌ها مانند راه‌ها و جاده‌ها و دیگر، این اصرار اسرائیل که تمام محموله‌های ورودی باید مورد بازرسی قرار گیرد.
«هانی ابو اصحبه» که از رفح گزارش می‌داد، به الجزیره گفت که ساکنان غزه بسیار ناراحت و سرخورده هستند؛ زیرا در ابتدا صحبت از ۱۰۰کامیون امدادی و کمک سان بود؛ اما به ۲۰کامیون کاهش یافت. او گفت: پیش‌بینی ما این است که کمک‌های غذایی و دارویی برسد؛ اما کمک‌های سوختی همچنان در ابهام است؛ زیرا بدون آن بیمارستان‌ها نمی‌توانند به کار خود ادامه دهند. به نوشته گزارشگران الجزیره، کمک‌های امدادی از سوی نهادهای مختلف سازمان ملل تهیه شده و صلیب سرخ مصر مسوول تحویل آنها به غزه است. این اقدام هم پس از سفر رئیس‌جمهور آمریکا به اسرائیل انجام گرفت که در این سفر بایدن اعلام کرد که توافق شد ۱۲۰کامیون کمک‌های امدادی از مصر وارد شود. دانیل هاگاری، سخنگوی ارتش اسرائیل هم گفت که «سوخت وارد غزه نخواهد شد.»
«هدا عبدالحمید» هم در گزارشی برای الجزیره در رام‌الله نوشت، در اینجا در رام‌الله مردم می‌گویند بازگشایی کوتاه مدت رفح فقط برای این بود که جامعه بین‌الملل نشان دهد اندکی به فکر مردم غزه است. او می‌گوید بسیاری از مردم بر این باورند که این کمک‌ها راه به جایی نمی‌برد و نمی‌تواند نیازهای مردم غزه را برآورده سازد. او به نقل از مردم غزه می‌نویسد اگر واقعا جامعه بین‌الملل برای ما اهمیت قائل بود، بهترین کار این بود که مذاکرات جدی صورت بگیرد تا کودکان و مجروحان بتوانند درمان‌های موثرتر و بهتری دریافت کنند. «مارک اووِن جونز»، استادیار مطالعات خاورمیانه در دانشگاه حمد بن‌خلیفه قطر می‌گوید که این ۲۰کامیون کمک «اصلا رقمی نیست که به حساب بیاید.» وی افزود: «حدود ۱۰۰هزار تن کمک برای حفظ ۲.۵میلیون انسان برای یک هفته هم کفاف نمی‌دهد.» او بر این باور است که «همه چیز در غزه ته کشیده شده است. این کمک‌ها مصداق قطره‌ای در اقیانوس است.»
از سوی دیگر، «جیمز بِی»، گزارشگر دیگر الجزیره هم اعلام کرد که دیپلماسی گسترده‌ای برای بازگشایی رفح در جریان بود. گوترش، دبیرکل سازمان ملل به‌طور نمادین به رفح سفر کرد تا بر اهمیت کمک‌رسانی صحه بگذارد. «الِن فیشر» هم که از بیت‌المقدس گزارش می‌داد، اعلام کرد که در صورت بازگشایی گذرگاه رفح، این امر به این معناست که حمله زمینی قریب‌الوقوع نخواهد بود. اما در عین حال، برخی منابع اعلام کردند که این نگرانی وجود دارد که این بازگشایی و آغاز کمک‌رسانی می‌تواند نشانه‌ای باشد از اینکه اسرائیل می‌خواهد از نگرانی بین‌لمللی بابت کمک به غزه بکاهد و در فرصت مناسب طی روزهای آینده حمله زمینی را انجام دهد. «فدریکا مارسی» در گزارش دیگری برای الجزیره روایت دیگری از زندگی در غزه زیر بمباران ارائه می‌دهد.
او نوشت کودکان به جای اینکه مدرسه بروند و جغرافی و ریاضی و درس‌های دیگر بیاموزند، دارند درس‌های عملی زندگی را فرامی‌گیرند. «وسیم مُشتها» چهار فرزند دارد و به آنها می‌آموزد که چگونه آب پاکیزه تهیه کنند. او به الجزیره می‌گوید: «هر روز یک بطری برای آنها آب تهیه می‌کنم و به آنها می‌گویم: یالا، خودتان باید با آن دست و پنجه نرم کنید و بهداشتی ترش کنید.» چهار فرزند او از ۸ تا ۱۵ساله هستند. این گزارشگر می‌گوید مردم در خیابان‌ها، در مغازه‌ها، در مساجد یا داخل ماشین‌هایشان می‌خوابند. خانواده او هم در کنار ۱۰۰خانواده دیگر در یک آپارتمان ۲۰۰متری زندگی می‌کنند. افزون بر این، طی روزهای پس از حمله اسرائیل به غزه اجناس گران‌تر از قبل شده‌اند. مُشتها می‌گوید: «با چشمانی باز به آینده‌ای تیره و تاریک می‌نگریم.» این گزارشگر بر این باور است که فقدان آب سالم و بهداشتی و دیگر وسایل بهداشتی احتمال افزایش بیماری مانند وبا، بیماری‌های عفونی و غیره را در میان ساکنان غزه افزایش داده است.
آزادی گروگان‌های آمریکایی
«گادزو- شانکار- مارسی» در بخش دیگری از گزارش خود افزودند که دو آمریکایی از سوی حماس آزاد شدند. در عین حال، «فیوینا مک دونالد»، «جنیفر جاکوبز» و دیگران هم در گزارش ۲۰اکتبر در بلومبرگ نوشتند قطر، کوچک‌ترین کشور عربی، به میانجی‌گر بزرگ در تحولات غزه تبدیل شده است. آنها نوشتند آزادی زندانی‌ها یک «پلیتیک» قطری به محاصره غزه است. در اولین گام هم دو آمریکایی آزاد شدند.
از سوی دیگر، «مک دونالد- جاکوبز» و دیگران افزودند که یکی از دلایل تعویق حمله زمینی اسرائیل به غزه فشارهای اروپا و آمریکا برای آزادی زندانی‌ها بوده است. آنها افزودند که غرب به دنبال «خرید زمان برای مذاکرات پنهانی‌ای» است که با میانجی‌گری قطر جریان دارد تا زندانی‌ها هر چه زودتر از دست حماس آزاد شوند. این گزارشگران به نقل از منابع موثق افزودند که این مذاکرات ممکن است شکست بخورد؛ اما در عین حال افزودند که نشانه‌هایی وجود دارد از اینکه ممکن است حماس تن به آزادی برخی دیگر از گروگان‌ها بدهد؛ بدون اینکه از اسرائیل بخواهد زندانیانش را آزاد کند.
«تایمز اسرائیل» هم در گزارش ۲۱اکتبر نوشت که بایدن از مقام‌های اسرائیل خواسته تا حمله زمینی را به‌دلیل تلاش‌های در جریان برای آزادی زندانی‌ها به تعویق بیندازد. این روزنامه اسرائیلی در ادامه به نقل از مقام‌های اروپایی و آمریکایی نوشت که دولت‌های غربی برای انجام مذاکرات بیشتر با حماس به اسرائیل فشار می‌آورند تا حمله زمینی مدتی به تعویق بیفتد. در همین حال، «گادزو- شانکار- مارسی» افزودند که دست‌کم ۵۰۰-۶۰۰ شهروند دو تابعیتیِ فلسطینی- آمریکایی در غزه حضور دارند که خواستار خروج از این منطقه هستند. مقام‌های آمریکایی اعلام کردند که اطلاعاتی دریافت کرده‌اند دال بر اینکه به محض بازگشایی گذرگاه رفح، شهروندان دو تابعیتی آمریکایی می‌توانند خارج شوند.
«الیزابت هاجدورن» هم در المانیتور به نقل از مقام‌های اسرائیلی نوشت که اکثریت ۲۰۰زندانی حماس (از جمله زنان و کودکان) زنده هستند. ابوعبیده، سخنگوی شاخه نظامی حماس اعلام کرد که گروگان‌های آمریکایی «به دلایل بشردوستانه» آزاد شدند. این مقام حماس افزود: «در پاسخ به میانجی‌گری قطری‌ها، یگان‌های عزالدین قسام دو شهروند آمریکایی (یک مادر و دختر) را به دلایل بشردوستانه آزاد کردند. این نشان می‌دهد که ادعاهای بایدن و دولت فاشیست او دروغ و بی‌اساس است.» بایدن هم از دولت قطر تشکر کرد.
«مجید الانصاری» سخنگوی وزارت خارجه قطر افزود که این آزادی نتیجه چندین روز ارتباطات فشرده با تمام طرف‌ها بود. وی افزود: «ما به گفت‌وگوی خود با اسرائیل و حماس ادامه می‌دهیم و امیدواریم این تلاش‌ها منجر به ازادی سایر گروگان‌ها از هر ملیتی شود و باعث شود که بحران فعلی فروکش کند و صلح احیا شود.» در همین راستا، «والری لِرو» هم در المانیتور نوشت که مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه اعلام کرد که قطر نقش مهمی در آزادی گروگان‌ها ایفا کرده است. او افزود: «فرانسه خواهان همین اقدامات و رویه‌های مشابه در ساعات و روزهای آینده است تا گروگان‌ها به‌ویژه گروگان‌های فرانسوی هم آزاد شوند.» اسرائیل معتقد است ۲۰۳نفر- اسرائیلی و خارجی- از سوی حماس زندانی شده‌اند. رئیس‌جمهور فرانسه با اشاره به اینکه بر خلاف دیگر رهبران غربی به اسرائیل سفر نکرده است، افزود: به‌دلیل شرایط غیرطبیعی ممکن است در روزهای آینده به منطقه سفر کند و با رهبران منطقه رایزنی کند.
کنفرانس صلح در مصر
وضعیت بغرنج در غزه در حالی است که کنفرانس صلحی دیروز شنبه ۲۹مهرماه با حضور آلمان، آفریقای جنوبی، ایتالیا، ژاپن، قبرس، بحرین و کویت و البته محمود عباس در مصر برگزار شد تا درباره تحولات غزه رایزنی کنند. سیریل رامافوزا، رئیس‌جمهور آفریقای جنوبی گفت: «ما به‌عنوان آفریقای جنوبی بر این باوریم که کشتار غیرنظامیان و تصمیم برای جابه‌جایی اجباری ساکنان غزه و نابودی عمدی زیرساخت‌ها تخلف از حقوق بین‌الملل است.» این مقام آفریقایی با اشاره‌ای معنا‌دار به گذشته کشورش گفت: «ما آفریقای جنوبی‌ها می‌توانیم با آنچه در فلسطین می‌گذرد، همذات‌پنداری کنیم.
ما هم نبرد سختی را برای رسیدن به آزادی شروع کردیم و در معرض اتفاقات ناگواری مثل فلسطینیان امروز بودیم. اما ما رهبران شجاعی داشتیم که توانستند اختلافات خود را برای رسیدن به صلح کنار بگذارند و سیستم آپارتاید را به پایان برسانند.» محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین هم در این نشست اعلام کرد که نیروهای اسرائیلی «تمام قوانین بین‌المللی» را با هدف قرار دادن غیرنظامیان از طریق بمباران بیمارستان‌ها، مدارس و سرپناه‌ها زیر پا گذاشته‌اند. او افزود که «از همان روز اول خواستار توقف این تجاوزات خشونت‌بار و گشایش کریدورهای بشردوستانه بودیم.»
عباس همچنین افزود: «ما جابه‌جایی را هرگز نمی پذیریم. ما سرزمین خود را رها نمی‌کنیم.» ملک عبدالله، پادشاه اردن هم گفت: «امروز اسرائیل در حال گرسنگی دادن به غیرنظامیان در غزه است. اما حقیقت این است که فلسطینی‌ها دهه‌هاست نه تنها گرسنگی داده شده‌اند، بلکه از آزادی و امید و آینده هم تهی شده‌اند.» او افزود: «زمانی هم که بمباران متوقف شود، اسرائیل پاسخ‌گو نخواهد شد.» وی افزود: «خون‌هایی که امروز ریخته می‌شود، بهای همان تهی‌سازی‌هاست؛ شکست در دستیابی به پیشرفتی قابل توجه که صلح را برای فلسطینیان به ارمغان آورد.» عبدالفتاح السیسی، رئیس‌جمهور مصر هم در سخنانی از استانداردهای دوگانه غرب سخن گفت و افزود: «ارزش‌های تمدن انسانی کجاست؟ ارزش‌هایی که سال‌ها و قرن‌ها طول کشیدند تا ساخته شوند. برابری بدون استانداردهای دوگانه میان بی‌گناهان چه شد؟»
السیسی با اشاره به اینکه مصر کشتار غیرنظامیان را محکوم می‌کند، افزود که از این حقیقت «متحیر» است که جهان فقط فاجعه را نگاه می‌کند. این در حالی است که الجزیره در گزارش ۲۱اکتبر نوشت اسرائیل از شهروندان خود در کشورهای مصر و اردن خواسته است فورا این کشورها را ترک کنند. اسرائیل همچنین از شهروندان خود خواست تا از سفر به کشورهای منطقه پرهیز کنند. شورای امنیت ملی اسرائیل هم سطح هشدار را به ۴ افزایش داد. این گزارش بر این باور است که فراخوانی اسرائیلی‌ها به این دلیل است که اسرائیل از یکسو از موج اعتراضات عمومی در جهان عرب می‌ترسد و این امر ممکن است شهروندان اسرائیل یا سفارت این رژیم را هم بی‌نصیب از واکنش‌های مردمی نگذارد. از سوی دیگر، برخی بر این باورند که این فراخوان‌ها می‌تواند در راستای چشم‌اندازی برای آغاز حمله زمینی به غزه باشد.
