یادداشت
ترکیه و عربستان؛ از دشمنی تا دوستی
«محمد بن‌سلمان» نیز در ژوئن سال گذشته به ترکیه سفر رسمی داشت و در ماه مارس، عربستان ۵ میلیارد دلار در بانک مرکزی ترکیه سپردهگذاری کرد. سفر «اردوغان» به کشورهای حوزه خلیج‌‌‌‌فارس پس از انتخابات ترکیه نشان می‌‌‌‌دهد افزایش همکاری‌‌‌‌های سیاسی واقتصادی ترکیه با کشورهای خلیج‌‌‌‌فارس در دستور کار سیاست خارجی ترکیه قرار دارد. سفر به عربستان در حالی انجام می‌شود که ترکیه با سقوط ارزش پول ملی و تورم روبه‌‌‌‌رو بوده و اقتصاد این کشور را تحت‌تاثیر قرار داده است. علاقه فزاینده کشورهای حوزه خلیج‌‌‌‌فارس به سرمایه‌گذاری در بخش‌‌‌‌های مختلف، برای ترکیه که در تلاش است صادرات خود را افزایش دهد تا مشکلات اقتصادی را کاهش دهد، بسیار مهم است.
اردوغان پیش از سفر به سه کشور خلیج‌‌‌‌فارس، از ارتقای مبادلات تجاری با این کشورها طی ۲۰ سال گذشته از ۶/ ۱ میلیارد دلار به ۲۲ میلیارد دلار خبر داد. رسانه‌‌‌‌های ترکیه نیز جذب حداقل ۲۵ میلیارد دلار سرمایه از کشورهای عربستان، قطر و امارات برای بهبود بحران اقتصاد داخلی را از جمله اهداف اصلی سفر اردوغان به این کشورها اعلام کردند. سفر دوره‌‌‌‌ای اردوغان به کشورهای عربی حاشیه خلیج‌‌‌‌فارس که از عربستان آغاز شد، احتمالا منجر به سرمایه‌گذاری‌‌‌‌هایی به ارزش بیش از ۵۰ میلیارد دلار برای ترکیه خواهد شد. انتظار می‌‌‌‌رود، قراردادها با امارات حدود ۴۰میلیارد دلار سرمایه‌گذاری به‌‌‌‌همراه داشته باشد و سرمایه‌گذاری سایر کشورهای عربی ۱۰ میلیارد دلار باشد.
بن‌سلمان ولیعهد سعودی، در کاخ «السلام» شهر جده عربستان از اردوغان استقبال کرد. در این سفر «هاکان فیدان» وزیر امور خارجه، «آلپ ارسلان بیرقدار» وزیر انرژی و منابع طبیعی، «یاشار گولر» وزیر دفاع ملی، «محمد فاتح کاجیر» وزیر صنعت و فناوری، «عمر بولات» وزیر تجارت، «عمر چلیک» معاون حزب عدالت و توسعه، «ابراهیم کالین» رئیس سازمان اطلاعات و «فخرالدین آلتون» مدیر ارتباطات ریاست جمهوری اردوغان را همراهی می‌‌‌‌کردند. اردوغان در دیدار با ولیعهد عربستان درباره روابط دوجانبه بین دو کشور و تحولات منطقه‌‌‌‌ای گفت‌‌‌‌وگو کردند. دو طرف در یک نشست رسمی، درباره روابط دوجانبه، چشم‌‌‌‌انداز همکاری مشترک و فرصت توسعه مناسبات در زمینه‌‌‌‌های مختلف به مذاکره پرداختند. در سال‌‌‌‌های اخیر ترکیه انتظار داشت که عربستان در سال ۲۰۲۳ در بورس استانبول، سرمایه‌گذاری کلانی انجام دهد.
اما این انتظار تاکنون برآورده نشده و ریاض عمدتا در حوزه خرید ملک در ترکیه حضور داشته است. اما در مقابل، فضا برای فعالیت پیمانکاران ترک در آرامکو فراهم شده و احتمالا در میان‌مدت، میزان درآمد آنان در این تاسیسات نفتی عربستان، به ۵۰ میلیارد دلار خواهد رسید. در جریان این سفر که همراه با ۲۰۰ نفر از تجار و بازرگانان و مقامات دولت جدید ترکیه انجام شد، هیات‌‌‌‌های ترکیه و عربستان به مذاکره پرداختند و «بوراک داغلی اوغلو» رئیس دفتر سرمایه‌گذاری ریاست جمهوری ترکیه و «خالد الفالح» وزیر سرمایه‌گذاری عربستان یادداشت تفاهم همکاری در زمینه تقویت سرمایه‌گذاری مستقیم میان طرفین امضا کردند. در چارچوب این سفر همچنین سمینار سرمایه‌گذاری مشترک سعودی و ترکیه با حضور وزیر سرمایه‌گذاری سعودی و وزیر بازرگانی ترکیه در جده تشکیل شد.
دو طرف پیرامون فرصت‌‌‌‌های سرمایه‌گذاری در سعودی برای طرف‌‌‌‌های خارجی به‌‌‌‌ویژه سرمایه‌گذاران ترکیه بحث و گفت‌‌‌‌وگو کردند و طی آن ۹ توافق‌نامه میان دو کشور به امضا رسید. دو کشور همچنین در بخش‌‌‌‌های انرژی، دفاعی، پژوهشی و توسعه بخش‌‌‌‌های اقتصادی توافق‌نامه‌‌‌‌هایی امضا کردند. تفاهم‌نامه‌‌‌‌هایی نیز در بخش سرمایه‌گذاری‌‌‌‌های مستقیم در دو کشور همچنین در بخش رسانه میان ریاض و آنکارا به امضا رسید. یادداشت‌تفاهم همکاری در زمینه ترویج سرمایه‌گذاری مستقیم، یادداشت تفاهم همکاری در زمینه ارتباطات و رسانه و همچنین یک یادداشت تفاهم در زمینه انرژی، از دیگر دستاوردهای سفر اردوغان به عربستان بود.
این قراردادها شامل مواردی همچون یادداشت تفاهم همکاری در زمینه تقویت سرمایه‌گذاری مستقیم میان ترکیه و عربستان و یادداشت تفاهم همکاری در زمینه ارتباطات بین بخش ارتباطات در ریاست جمهوری ترکیه و وزارت رسانه در عربستان بود. طبق اعلام وزارت دفاع عربستان ولیعهد و رئیس‌جمهور ترکیه شاهد امضای تعدادی از توافق‌نامه‌‌‌‌های دوجانبه بین دو کشور بودند که شامل طرح اجرایی برای همکاری در زمینه‌‌‌‌های توانمندسازی‌‌‌‌ها، صنایع دفاعی، تحقیق و توسعه و دو قرارداد خرید بین وزارت دفاع و شرکت ترکیه‌‌‌‌ای «بایکار» بود. در این سفر توافق‌نامه‌‌‌‌ای میان وزارت دفاع سعودی و شرکت بایکار ترکیه برای ساخت پهپاد و قطعات مربوط به آن با همکاری شرکت‌های تخصصی نظامی و دفاعی در عربستان امضا شد. این توافق‌نامه با هدف تقویت بنیه و توانایی صنعت دفاعی سعودی به امضا رسید. یکی از ابعاد این سفر توافق برای فروش هواپیمای بدون سرنشین بود.
طرح اجرایی این همکاری به امضای وزرای دفاع دو کشور رسید.گفته می‌شود که گروهی از متخصصان شرکت ترکیه‌‌‌‌ای بایکار برای آموزش افسران سعودی در کاربری از پهپاد آکنجی به ریاض سفر خواهند کرد. شرکت بایکار در سال ۲۰۲۲ از محل صادرات پهپاد به درآمدی معادل یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون دلار دست یافته است. تاکنون پهپاد آکنجی به ۶ کشور و نسل پیشرفته تی.بی.۲ نیز به ۲۵ کشور، فروخته شده است. کارخانه پهپادسازی بایکار در سال ۲۰۲۲ توانسته است از محل صادرات محصولات خود به کویت ۳۷۰میلیون دلار سود ببرد .خلوق بیرقدار، مدیرعامل شرکت صنایع دفاعی و هوایی ترکیه مدعی شد قرارداد صادراتی که با عربستان امضا شد، بزرگ‌ترین قرارداد در تاریخ جمهوری ترکیه در حوزه صنایع دفاعی و هوایی است و ترکیه در حال برداشتن گام مهمی است که روابط عمیق بین دو کشور را تقویت می‌‌‌‌کند. توافقی که امضا شد، توانایی‌‌‌‌های ترکیه را در زمینه فناوری هواپیماهای بدون سرنشین افزایش می‌‌‌‌دهد و به توسعه قابلیت توسعه فناوری پیشرفته عربستان کمک می‌‌‌‌کند.
