بحران داخلی؛ ابرچالش اسرائیل

از منظر اکونومیست، آشفتگی هفته‌های اخیر مشتی نمونه خروار بحران‌هایی است که در مسیر آینده اسرائیل قرار دارد. از آن جمله می‌توان به بحران قانون اساسی بر سر استقلال قضایی که توسط دولت بنیامین نتانیاهو آغاز شده است، اشاره داشت. از سوی دیگر، قدرت در کرانه باختری با بر هم خوردن قواعد نظم قدیمی تحت رهبری آمریکا به بن‌بست خورده است و حاشیه امنیت آن با قراردادهای جدید میان عربستان سعودی، ایران و چین از بین رفته است. درحالی‌که، در قرن بیستم خطر تهاجم، بقای اسرائیل را تهدید می‌کرد، اکنون در قرن بیست‌ویکم، به نظر می‌رسد شکاف‌های درونی درحال از بین بردن قدرت و چابکی مورد نیاز هستند. پس از ۱۹۴۸، در نبود قانون اساسی مکتوب، تلاش شد تا دموکراسی لیبرال ایجاد شود.

اکونومیست انتظار دارد در سال‌های پیش‌رو اسرائیل در جریان سه تغییر بزرگ آزمایش شود. در صدر این لیست، ویژگی‌های جمعیت‌شناسی قرار دارد. جمعیت صهیونیست‌ها می‌تواند تا ۲۰۶۵ از ۱۰میلیون نفر در حال حاضر به ۲۰میلیون نفر افزایش یابد؛ اما شکاف‌ها در میان افراد نیز درحال افزایش است. ائتلاف نتانیاهو متکی به احزاب مذهبی راست افراطی است که در میانه جنبش زیاده‌خواهی رو به رشد شهرک‌نشینان گیر افتاده است. در همین حال سهم شهروندان یهودیان ارتدوکس افراطی که کمتر به کار، خدمت سربازی یا تحصیل در مدارس معمولی تمایل دارند، از ۱۳درصد در حال حاضر به ۳۲درصد تا ۲۰۶۵ افزایش خواهد یافت. بیم آن می‌رود با رشد جمعیتی یهودیان ارتدوکس و تاثیرگذاری بیشتر آنان، جدایی اسرائیل از لیبرالیسم ادامه یابد و حیات این رژیم به خطر ‌افتد.

دومین تغییر، کمرنگ شدن حمایت از فلسطینیان است که ۳میلیون نفر از آنها در کرانه باختری تحت سلطه اسرائیل و ۲میلیون نفر از آنها در غزه به سر می‌برند. با وجود پیشرفت‌های اقتصادی و اجتماعی، شکاف اقتصادی بین این دو گروه روز به روز بیشتر می‌شود؛ به‌طوری‌که سرانه تولید ناخالص داخلی در کرانه باختری ۹۴درصد کمتر از اسرائیل است. تندروهای اسرائیل زمانی با اکراه مزایای توسعه اقتصادی متقابل را پذیرفتند؛ درحالی‌که حقوق سیاسی فلسطینیان را انکار می‌کردند. اکنون احزاب راست‌گرای اسرائیل می‌خواهند کرانه باختری را منزوی و فقیر سازند. چنین سیاست‌هایی در نهایت مصائب بیشتری برای غزه در پی دارد و چنین شکاف عمیقی در نهایت جایگاه اسرائیل را متزلزل خواهد کرد.

آخرین تغییر مهم در شرایط اسرائیل نظم جدید چند قطبی جهان است. نظم نوین جهانی با تضعیف موقعیت آمریکا همراه است که بزرگ‌ترین متحد استراتژیک اسرائیل به شمار می‌رفت. البته توازن قدرت جهانی، فرصت‌های جدیدی را نیز برای اسرائیل ایجاد می‌کند که ارتباط با همسایگان عرب، چین و هند از جمله آنهاست. البته درحال حاضر نیز اهداف تجاری اسرائیل بیشتر در آسیا قرار گرفته‌اند. در مسیر سیاسی کنونی غیرلیبرال اسرائیل، حمایت عمومی از اسرائیل در آمریکا درحال تضعیف است و به نظر می‌رسد جناحی‌تر هم خواهد شد.