سال دوم جنگ اوکراین چگونه آغاز شد؟
نبرد اروپا در مرحله خطرناک
دولت بایدن بیش از ۲۰۰فرد و نهاد را در روسیه و سایر کشورهایی که به گفته وی از جنگ مسکو حمایت می‌کنند، تحریم اقتصادی کرد. پنتاگون هم روز جمعه اعلام کرد که ۲میلیارد دلار برای تامین پهپادها و سامانه‌های ضد پهپاد جدید و همچنین مهمات اضافی برای توپخانه و سامانه‌های راکتی دوربرد به ارتش اوکراین ارائه خواهد کرد. با این حال، بایدن جمعه شب در مصاحبه‌ای با «دیوید مویر» از شبکه «ای‌بی‌سی‌نیوز» گفت که ارسال جنگنده‌های «اف ۱۶» را «فعلا» رد می‌کند. این تلاش‌ها در مجموع مبتنی بر یک کارزار یک‌ساله برای استفاده از ابزارهای اقتصادی و نظامی علیه پوتین است. اما چشم‌انداز تحریم‌های اعمال‌شده توسط ایالات متحده و متحدانش نه مانع از حمله شد و نه اجرای آنها رهبر روسیه را مجبور به مذاکره برای پایان دادن به جنگ خود کرد. روز جمعه، دولت بایدن گفت که شواهد فزاینده‌ای را می‌بیند که نشان می‌دهد روسیه ممکن است در حال برنامه‌ریزی برای ارائه جنگنده به ایران به‌عنوان بخشی از روابط نظامی عمیق‌تر، با پیامدهایی برای جنگ اوکراین و امنیت در خاورمیانه باشد. «جان اف.کربی» سخنگوی شورای امنیت ملی شواهد اطلاعاتی دقیقی برای حمایت از این اتهام ارائه نکرد؛ اما گفت که مقامات آمریکایی معتقدند که ارائه احتمالی جنگنده به ایران به دنبال همکاری‌های نظامی ایران با روسیه در اوکراین است. کربی ادعا کرد: «در ماه نوامبر، ایران مقادیری توپخانه و گلوله‌های تانک را برای استفاده در اوکراین به روسیه فرستاد. روسیه نیز در حال برنامه‌ریزی برای همکاری با ایران برای دستیابی به تجهیزات نظامی بیشتر است. در مقابل، روسیه به ایران پیشنهاد همکاری دفاعی بی‌سابقه‌ای از جمله در زمینه موشکی، الکترونیک و پدافند هوایی داده است.»
این اعلامیه در حالی منتشر می‌شود که ایالات متحده هشدار داده است که چین نیز ممکن است در حال بررسی حمایت نظامی از روسیه باشد. عصر جمعه، بایدن گفت: «تاکنون هیچ مدرکی دال بر آن وجود ندارد.» او با اشاره به شی جین‌پینگ، رئیس‌جمهور چین گفت در تابستان با رئیس‌جمهور چین در این مورد گفت‌وگوی طولانی داشتم. حمایت جدید بالقوه ایران و چین از روسیه از جمله پیامدهای گسترده جهانی جنگ یک‌ساله است که ائتلاف‌ها را در هر دو طرف درگیری تغییر داده است. کربی گفت: اگر متحدان پوتین به وی کمک کنند تا تحریم‌های غرب را که قصد دارد توانایی او برای تجهیز نیروهایش را فلج کند، دور بزنند، می‌تواند تاثیر زیادی بر میدان نبرد داشته باشد؛ کربی مدعی شد که مشارکت ایران همچنین نگرانی‌هایی را برای خاورمیانه ایجاد می‌کند و تحویل جنگنده‌های روسی به ایران می‌تواند تحولات قدرت در منطقه را تغییر دهد.
ادعا‌ها درباره همکاری نظامی احتمالی ایران با روسیه در حالی است که ولادیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین صبح جمعه در یک گردهمایی مجازی در جمع کشورهای گروه۷ سخنرانی کرد. زلنسکی در بیانیه‌ای در اپلیکیشن پیام‌رسان تلگرام گفت که در تلاش برای دفاع از کشورش و بازپس‌گیری سرزمین‌های تصرف‌شده توسط روس‌ها در سال گذشته، درخواست‌های مفصلی را برای حمایت بیشتر در پنج زمینه به رهبران جهان ارائه کرده است: سلاح، تحریم، مسائل مالی، عدالت و وحدت. زلنسکی نوشت: «من از شرکا برای اتحاد و کمکشان تشکر کردم. ما مقاومت کردیم. ما شروع به آزاد کردن سرزمین خود از شر روسیه کردیم. ما در بازگرداندن امنیت به روابط بین‌الملل هستیم. ما می‌دانیم که ائتلاف مدافعان آزادی ما می‌تواند در سال۲۰۲۳ به ائتلافی از برندگان تبدیل شود.» درحالی‌که زلنسکی و دیگر رهبران اتحاد خود را اعلام کردند، اما ایالات متحده مجموعه‌ای از اقدامات جدید گسترده را با هدف کمک به اوکراین در میدان جنگ و افزایش فشار اقتصادی بر روسیه اعلام کرد.
مقامات وزارت خزانه‌داری گفتند که تحریم‌ها بیش از ۳۰فرد و شرکت را در کشورهای خارج از روسیه که به تلاش برای فرار از ممنوعیت‌های موجود مرتبط هستند، هدف قرار می‌دهد. مقامات وزارت خزانه‌داری گفتند که آنها شامل شبکه تدارکات Moretti، یک گروه تجاری است که توسط والتر مورتی، یک مدیر تجاری سوئیسی-ایتالیایی اداره می‌شود. به گفته مقامات، در میان شرکت‌های هدف، شرکت‌هایی هستند که به تولید فیبر کربن کمک می‌کنند که می‌تواند در تجهیزات نظامی استفاده شود. مقامات وزارت خزانه‌داری می‌گویند روس‌هایی که قبلا از سیستم‌های بانکی بزرگ و چند ملیتی جدا شده‌اند، اغلب سعی کرده‌اند از طریق بانک‌های کوچک‌تر به پول خود دسترسی پیدا کنند. به گفته مقامات، تحریم‌های جدید چندین بانک کوچک‌تر را در سراسر جهان هدف قرار خواهد داد.
وزارت بازرگانی آمریکا روز جمعه ۸۶ شرکت و سازمانی را که به گفته این وزارتخانه به جنگ روسیه کمک کرده‌اند - یا در فعالیت‌های دیگری برخلاف منافع امنیت ملی ایالات متحده شرکت داشته‌اند - به فهرستی اضافه کرد که آنها را از خرید برخی محصولات و فناوری های آمریکایی بازمی‌دارد. به گفته این وزارت، ۷۹نهاد تحریم‌شده در روسیه هستند؛ درحالی‌که بقیه در چین، کانادا، فرانسه، لوکزامبورگ و هلند مستقرند. مقامات کاخ سفید گفتند که ایالات متحده تعرفه‌های حدود ۸/ ۲میلیارد دلاری فلزات، مواد معدنی و محصولات شیمیایی روسیه را افزایش خواهد داد و از تعرفه‌ها برای افزایش قابل توجه هزینه آلومینیومی که در روسیه ذوب یا ریخته‌گری می‌شود، استفاده خواهد کرد.
اروپا هم وارد گود شد
الجزیره نیز در گزارش ۲۵فوریه با اشاره به دهمین بسته تحریم‌های اروپا علیه روسیه نوشت، تحریم‌های اتحادیه اروپا برای سخت‌تر کردن تامین مالی جنگ برای روسیه و همچنین محروم کردن این کشور از تجهیزات فنی و قطعات یدکی طراحی شده‌اند. بر همین اساس، مقامات اتحادیه اروپا اعلام کردند که این اتحادیه دهمین بسته تحریمی علیه روسیه را به مناسبت یک‌سالگی حمله همه‌جانبه مسکو به اوکراین تصویب کرده است. ریاست شورای اتحادیه اروپا شامگاه جمعه در بروکسل اعلام کرد که آخرین دور تحریم‌ها، محدودیت‌های تجاری بیشتری را علیه روسیه ایجاد می‌کند. این بسته شامل محدودیت‌های صادراتی سخت‌تر درباره کالاهای با استفاده دوگانه و همچنین اقداماتی علیه نهادهای حامی جنگ روسیه، از جمله گسترش تبلیغات در حمایت از حمله و تحویل هواپیماهای بدون سرنشین مورد استفاده روسیه برای حمله به اوکراین است.
ریاست اتحادیه اروپا در توییتر اعلام کرد: «کشورهای عضو اتحادیه اروپا با هم قوی‌ترین و گسترده‌ترین تحریم‌ها را برای کمک به پیروزی اوکراین در جنگ اعمال کرده‌اند. اتحادیه اروپا در کنار اوکراین و مردم اوکراین متحد است. ما تا هر زمانی که طول بکشد به حمایت از اوکراین ادامه خواهیم داد.» این اقدامات همچنین قرار است افراد [و نهادهای] بیشتری را در لیست سیاه قرار دهد؛ از جمله آنچه غرب از آنها با عنوان تبلیغاتچی های روسی نام می‌برد؛ کسانی که کی یف آنها را مسوول اخراج کودکان اوکراینی به روسیه می‌داند و کسانی که در تولید پهپادهای ایرانی مستقر در خط مقدم جنگ نقش دارند. این بسته همچنین برای قطع بیشتر ارتباط بانک‌های روسی از جمله «آلفا بانک» خصوصی و بانک آنلاین «تینک آف» از سیستم جهانی سوئیفت و کاهش بیش از ۱۰میلیارد یورویی (۵/ ۱۰میلیارد دلاری) تجارت بین اتحادیه اروپا و روسیه طراحی شده است. درحالی‌که تنها دو ساعت به نیمه شب جمعه باقی مانده بود، مذاکره‌کنندگان کشورهای عضو اتحادیه اروپا پس از آنکه لهستان اندکی مانع‌تراشی کرد و چوب لای چرخ گذاشت، برای توافق بر سر تحریم‌ها از خط پایان عبور کردند.
اما و اگرهای ورشو باعث شده بود اروپا دچار اندکی یأس شود؛ اما در نهایت همه چیز حل‌وفصل شد. همه کشورهای عضو باید تحریم‌ها را تصویب کنند تا این تحریم‌ها قابلیت اجرایی بیابند و مذاکرات در بین ۲۷کشور اغلب خسته‌کننده و طولانی است. یک دیپلمات می‌گوید: «این چشم‌انداز بسیار بد است. آنچه قرار بود در اینجا مهم باشد، همانا پیام همبستگی با اوکراین در این روز خاص است.» اوایل روز جمعه، «دنیس شمیهال» نخست‌وزیر اوکراین، در مقابل چهار تانک جنگی لئوپارد که لهستان ارائه کرده بود، عکس گرفت و مجموعه‌ای از این عکس‌ها را درحالی‌که کشورش اولین سالگرد حمله روسیه را برگزار کرد، منتشر کرد.
شمیهال در کنار ماتئوش موراویسکی، نخست‌وزیر لهستان ایستاد و عکس گرفت. شمیهال گفت: «یک سال پیش تانک‌ها به اوکراین آمدند تا آزادی ما را سلب کنند. امروز تانک‌ها نیز وارد اوکراین شده‌اند؛ اما برای حفظ آزادی.» لهستان ۱۴تانک لئوپارد A۲ به اوکراین می‌دهد. موراویسکی همچنین گفت: ۶۰تانک « PT-۹۱» هم که در ژانویه وعده داده شده بود، تحویل خواهد شد. « PT-۹۱ Twardy» یک خودروی جنگی لهستانی است که بر اساس تانک T-۷۲ شوروی ساخته شده است؛ اما بیشتر توسعه‌یافته و مدرن‌تر شده است. پیش از این، ماریوش بلاشاک، وزیر دفاع لهستان گفته بود که سربازان اوکراینی توسط مربیان لهستانی، کانادایی و نروژی در مرکز آموزشی لئوپارد در غرب لهستان آموزش خواهند دید.
زلنسکی در سالگرد جنگ چه گفت؟
«مارک سانتورا» و «ریچارد پرز-پنا» هم در گزارش ۲۴فوریه در نیویورک‌تایمز نوشتند، رئیس‌جمهور اوکراین روز جمعه سالگرد تهاجم روسیه را با اعتراض‌های ضد کرملین در سراسر جهان برگزار کرد و ایالات متحده تعهد قابل‌توجهی به تسلیحات جدید به این کشور داد. زمانی که او و متحدانش برای یک جنگ طولانی آماده می‌شدند، زلنسکی یک کنفرانس خبری در کی‌یف برای جلب حمایت بین‌المللی برگزار و اعلام کرد که اوکراین و متحدانی که به ما تسلیحات و سایر کمک‌ها را می‌رسانند، «اگر یکدست بمانیم پیروز خواهیم شد و شرکای ما برای پیروزی‌مان متحد هستند.» او گفت: «من مطمئن هستم که پیروزی در دسترس خواهد بود. ما همه چیز برای آن داریم: انگیزه، باور، دوستان و دیپلماسی.»
چین طرحی را برای توافق صلح منتشر کرد که غرب آن را به این دلیل رد کرد که آن را یک راه‌حل مبهمی می‌داند که ممکن است تنها برای تحکیم دستاوردهای روسیه باشد. این اقدام در حالی صورت گرفت که ایالات متحده هشدار داده بود که پکن ممکن است به روسیه سلاح بفرستد که می‌تواند به‌طور چشمگیری توازن را در این نبرد تغییر دهد. زلنسکی مراقب بود چیزی نگوید که موجب تحریک پکن شود؛ پکن متحد قدرتمند مسکو است که امید دارد در حاشیه جنگ بماند و می‌کوشد وزنه‌ای تعادل‌بخش میان روسیه با غرب باشد و در عین حال، از انتقاد مستقیم از چین خودداری کرد. او روز جمعه در پاسخ به پرسشی درباره چین، سخنان چندانی درباره پیشنهاد این کشور مطرح نکرد و تنها ابراز امیدواری کرد که این کشور روسیه را مسلح نکند. مذاکرات صلح هم به‌گونه‌ای است که هر کشور ساز خود را می‌زند. «واسیلی ا.نبنزیا»، سفیر روسیه در سازمان ملل، به شورای امنیت گفت که کشورش تنها درباره چگونگی دستیابی به اهدافش در اوکراین مذاکره خواهد کرد.
زلنسکی نیز گفت که روسیه باید خشونت خود علیه اوکراین را متوقف کند و به حاکمیت اوکراین قبل از هرگونه گفت‌وگویی احترام بگذارد. او پرسید چگونه می‌توان با کشوری مذاکره کرد که همچنان به کشتار غیرنظامیان ادامه می‌دهد. او گفت: «آن غیرنظامیان اسلحه در دست نداشتند، بلکه فرزندان خود را در دست داشتند.»
تظاهرات ضد جنگ در سراسر اروپا
«سانتورا- پرز پنا» در بخش دیگری از گزارش خود نوشتند، درحالی‌که شورای امنیت برای بحث درباره جنگ در نیویورک تشکیل جلسه داد، معترضان در بیرون مجسمه ولادیمیر پوتین را روی دست حمل می‌کردند. در بروکسل، صدها نفر در نم‌نم باران سرد در خارج از پارلمان اروپا جمع شدند تا پرچم غول‌پیکر اوکراین را به اهتزاز درآورند، سرود ملی این کشور را خواندند و شعار «زنده باد اوکراین» یا «درود بر اوکراین» سر دادند. رهبران جهان با صدور بیانیه‌هایی از این حمله ابراز تاسف و خاطرنشان کردند که یک سال کشتار و ویرانی در حالی است که پایانی در آن دیده نمی‌شود. در بوینس‌آیرس، مردم در مقابل سفارت روسیه تجمع کردند و سرودهایی را روی بلندگوها پخش کردند و پرچم‌های اوکراین را به اهتزاز درآوردند و علائمی مانند «روسیه بدون پوتین» در دست داشتند.
«الکساندر فیتاسف»، ۳۵ساله یکی از سازمان‌دهندگان این رویداد در بوینس‌آیرس گفت: «این جنگ دروغ است. این جنگ فقط برای دفاع از قدرت پوتین است. بنابراین او رئیس‌جمهور باقی می‌ماند و برای ارضای جاه‌طلبی‌های امپراتوری او برای بازآفرینی روسیه بزرگ، با تمام سرزمین‌هایش است.» بسیاری از معترضان در بوینس‌آیرس در زمره هزاران روس بودند که در طول جنگ از کشور خود گریختند. برخی از آنها به دنبال این بودند که فرزندان خود را در کشور دیگری به دنیا آورند تا شناسنامه و پاسپورت بهتری داشته و آینده روشن‌تری برای فرزندانشان رقم بزنند. گروه‌های اپوزیسیون روسیه می‌گویند طی سه روز آینده در ۱۰۰شهر در ۴۴کشور رویدادهایی را در اعتراض به جنگ ترتیب داده‌اند.
به گفته گروه‌های حقوق بشری، حتی در روسیه، جایی‌که مخالفت‌ها جرم‌انگاری شده است، اقدامات اعتراضی پراکنده‌ای در روز جمعه رخ داد و حداقل ۲۰نفر دستگیر شدند. در دهکده‌ای نزدیک سن پترزبورگ، «دیمیتری اسکوریخین» نام شهرهایی را که روسیه ویران کرده است، روی نمای فروشگاهش نقاشی کرد و در بیرون زانو زد و روی تابلویی نوشته بود «ما را ببخش، اوکراین»؛ اقدامی که می‌تواند او را به پنج سال زندان محکوم کند. در پارکی در مسکو، جمعی از مردم کنار مجسمه شاعر اوکراینی «لاریسا کوساچ-کویتکا» معروف به «لسیا اوکراینکا» گل گذاشتند؛ درحالی‌که دو افسر پلیس از یک ماشین گروهی پارک‌شده در همان نزدیکی تماشا می‌کردند. نیکلای، دانش‌آموز ۱۸ساله گفت: «برای اینکه روسیه به یک کشور آزاد و دموکراتیک تبدیل شود، باید در این جنگ خاص شکست بخورد تا دولت تغییر کند.» با این حال، به‌طور کلی، حال و هوای مسکو مطابق معمول بود و بسیاری از مردم می‌گویند که به جنگ یا انزوای روسیه فکر نکرده‌اند.
چشم‌انداز جنگ
«آنتون ترویانوسکی»، «استیون ارلانگر» و «مارک سانتورا» در گزارش ۲۴فوریه در نیویورک‌تایمز نوشتند، در آستانه یکمین سالگرد حمله روسیه به اوکراین، ولادیمیر پوتین و همتای آمریکایی او اصرار دارند که به این مبارزه متعهد هستند. پوتین کشورش را برای جنگی طولانی آماده می‌کند که «گام به گام» آغاز می‌شود؛ درحالی‌که رئیس‌جمهور آمریکا گفت: «ما در تلاش برای تضمین اوکراین دموکراتیک خسته نخواهیم شد.» اما هیچ‌یک از این دو رهبر روشن نکردند که یک پیروزی دست‌یافتنی چه شکلی می‌تواند باشد. «یوجین رومر» افسر سابق اطلاعاتی آمریکا و مدیر برنامه روسیه در بنیاد کارنگی برای صلح بین‌المللی در واشنگتن گفت: «پوتین به پیروزی بزرگ خود متعهد است.» اوکراینی‌ها هم مثل همیشه متعهد به شکست پوتین هستند، حتی اگر این بهای وحشتناکی داشته باشد.
اوکراین با جمعیتی کمتر از یک‌سوم روسیه و اقتصادی ویران‌شده در اثر حمله، به‌طور فزاینده‌ای به کمک‌های غرب وابسته است. روسیه که با تحریم‌ها و تلفات گسترده در خط مقدم مواجه است، به روابط نزدیک و همکاری اقتصادی با چین و همچنین نخبگان حاکمی وابستگی دارد که همچنان مایل به پذیرش درد ناشی از جنگ پوتین هستند. در میدان نبرد، حمله زمستانی روسیه چندان قوی نبوده است. انتظار زیادی می‌رود که اوکراین یک حمله بهاری را در مقیاس وسیع انجام دهد؛ اما مهمات آن رو به اتمام است و مقامات اوکراینی می‌گویند که به دنبال تسلیحات بهتر هستند. زلنسکی با وظیفه دوگانه «حفظ روحیه کشورش» و «حفظ عزم متحدان غربی» روبه‌رو است. از میان همه چالش‌های اوکراین، مورد دوم شاید فوری‌ترین آنها باشد.
به نوشته «ترویانوسکی- ارلانگر- سانتورا» در کنفرانس امنیتی مونیخ در آخر هفته گذشته، اما و اگرهایی در حمایت از اوکراین ابراز شد. برخی رهبران اروپایی از جمله اولاف شولتز، صدراعظم آلمان از زلنسکی خواسته‌اند که «صلح را مد نظر داشته باشد». برخی از رهبران غربی از نگرانی درباره طولانی‌شدن درگیری، پایداری منابع تسلیحاتی و هزینه سیاسی تورم بالاتر و گرانی انرژی و مواد غذایی صحبت کردند. اگرچه رهبران اروپا و آمریکا در انظار عموم از اوکراین حمایت می‌کنند؛ اما برخی از تحلیلگران بر این باورند که خطر تشدید تنش از سوی روسیه و اثرات بازگرداندن آن بر اقتصاد جهانی به این معنی است که به نفع واشنگتن است که اوکراین را به سمت مذاکرات نهایی با مسکو سوق دهد.
«چارلز آ.کوپچان» یکی از مقامات سابق دولت اوباما در شورای روابط خارجی گفت: «زمان آن فرا رسیده است که ایالات متحده و متحدانش مستقیما در شکل دادن به اهداف استراتژیک اوکراین، مدیریت مناقشه و جست‌وجوی یک بازی پایانی دیپلماتیک مشارکت کنند.» مقامات ارشد آمریکایی و اروپایی درک می‌کنند که آنها نیز منافع ملی خود را دارند که ممکن است کاملا با منافع کی‌یف منطبق نباشد. دلیل اصلی این است که درحالی‌که کشورهای ناتو به اوکراینی‌ها کمک می‌کنند و آنها را آموزش می دهند، اما در کنار اوکراینی‌ها نمی‌جنگند. ایالات متحده همچنین به دقت تسلیحاتی را که در اختیار اوکراینی‌ها قرار می‌دهد، کانالیزه می‌کند تا اطمینان حاصل کند که ناتو وارد یک جنگ بزرگ‌تر با روسیه نمی‌شود. «آنجلا ای.استنت»، متخصص امور روسیه در دانشگاه جورج‌تاون و نویسنده کتاب «دنیای پوتین» می‌گوید: «مشکل این است که ایالات متحده آن‌قدر به اوکراین کمک می‌دهد تا روس‌ها را به عقب براند؛ اما به اندازه‌ای نیست که بتواند پیروز شود.»
