جنگ داخلی تمام عیار در سوریه

آروه لادسو، معاون دبیرکل سازمان ملل در امور پاسداران صلح، گفته است که سوریه گرفتار جنگ داخلی تمام عیار است/ عکس: AF

گروه بین‌‌‌الملل- یک مقام ارشد سازمان ملل رسما بروز جنگ داخلی در جمهوری سوریه را اعلام کرد و همزمان ایالات‌‌‌متحده نسبت به تمدید ماموریت ناظران صلح سازمان ملل در سوریه ابراز تردید کرده ‌‌‌است. به گزارش بی.‌‌‌بی.‌‌‌سی، با تشدید درگیری مسلحانه بین ارتش سوریه و نیروهای مسلح مخالف حکومت بشار اسد، رییس‌جمهوری، آروه لادسو، معاون دبیرکل سازمان ملل در امور پاسداران صلح، گفته است که با توجه به وضعیت جاری در جمهوری سوریه، این کشور قطعا گرفتار جنگ داخلی تمام عیار است.

لادسو به عنوان نشانه‌‌‌های بروز جنگ داخلی در سوریه، گفته ‌‌‌است که نیروهای مخالف حکومت بر بخش‌‌‌های قابل توجهی از شهرها تسلط دارند در حالی‌که ارتش سوریه امکانات نظامی هر چه بیشتری را برای مقابله با آنان به کار گرفته‌‌‌است.

لادسو در جمع خبرنگاران در نیویورک گفت: «بر‌اساس گزارش‌های تاییدشده‌ای که در دست داریم، دولت سوریه برای سرکوب مخالفان خود علاوه بر توپ و تانک، از هلی‌کوپترهای جنگی نیز استفاده می‌کند.» به گفته‌ لادسو، مخالفان، شماری از شهرها را فتح کرده‌اند و دولت تلاش می‌کند به هر قیمتی، این مناطق را از دست آنها خارج کند.

بر‌اساس گزارش‌ خبرگزاری‌ها ساکنان منطقه‌ الحفه، از توابع استان لاذقیه، در وضعیت نابهنجاری به‌سر می‌برند. خبرگزاری فرانسه به نقل از یک ناظر سازمان ملل گزارش داد که الحفه به طور کامل در محاصره‌ نیروهای وابسته به دولت است. این ناظر که نامش فاش نشده گفته است، افرادی که پرچم سوریه را با خود داشتند به خودروهای سازمان ملل حمله کردند. او افزود که یکی از خودروها مورد اصابت دست کم هدف ۲۰ گلوله قرار گرفته است، به همین دلیل کاروان ناظران سازمان ملل موفق نشده است به الحفه راه یابد.

این در شرایطی است که روز سه‌‌‌شنبه گزارش شد که ارتش سوریه از هلیکوپترهای توپدار و احتمالا هواپیماهای بدون سرنشین برای حمله به مناطق شهری تحت تصرف نیروهای مخالف استفاده کرده که در نتیجه، تلفات سنگینی به غیرنظامیان ساکن این مناطق هم وارد شده است.

اوایل این هفته، سازمان ملل با اشاره به گزارش‌‌‌هایی از تجمع نیروهای دولتی در اطراف شهر حفا و احتمال بروز عملیات سنگین علیه این شهر، خواستار دسترسی ناظران صلح اعزامی سازمان ملل به این شهر شد اما مقامات سوریه به این درخواست پاسخ ندادند.

سرانجام روز سه‌شنبه، ارتش سوریه به ناظران اجازه داد تا از آخرین پاسگاه بازرسی در مسیر شهر حفا عبور کنند اما از آنجا که وضعیت منطقه «نا امن» به نظر می‌رسید، ناظران از ادامه سفر خودداری ورزیدند و در راه بازگشت، هدف سنگ پرانی گروهی از مردم خشمگین حومه شهر قرار گرفتند و به سوی آنان تیراندازی شد هر چند هیچ‌‌‌یک از ناظران صلح در این حادثه آسیبی ندید.

همچنین، به گفته خبرنگاران، با تشدید حملات ارتش سوریه، عملیات شهری نیروهای مخالف نیز گسترده‌‌‌تر و کارآمدتر می‌‌‌شود و ضربات سنگین‌‌‌تری را به نیروهای دولتی وارد می‌سازد.

پیشتر، بان کی مون، دبیرکل سازمان ملل، با توجه به این تحولات، از «قریب‌الوقوع بودن» جنگ داخلی در سوریه سخن گفته بود و آروه لادسو در ارزیابی خود گفته‌‌‌است که افزایش سطح خشونت چنان زیاد است که باید از «تغییری در ماهیت درگیری» سخن گفت و این تغییر را نشانه آن دانسته که نگرانی‌‌‌های قبلی در مورد سقوط این کشور به ورطه جنگ داخلی تحقق یافته‌‌‌است.

در تحولی دیگر که نشانه ناتوانی جامعه بین‌الملل در خاتمه دادن به بحران سوریه است، هیلاری کلینتون، وزیر خارجه آمریکا، گفته است که تردید دارد پس از پایان دوره کنونی ماموریت ناظران صلح سازمان ملل در سوریه، شورای امنیت این ماموریت را تمدید کند.

او همچنین اضافه کرد که تا اواسط ژوئیه (اواخر تیر ماه) فرصت هست که طرح کوفی عنان در سوریه اجرا شود و بعد از این زمان بسیار سخت خواهد بود که این مهلت بار دیگر تمدید شود.

وزیر امور خارجه آمریکا در سخنانی در موسسه تحقیقاتی بروکینگز در واشنگتن تاکید کرد که آمریکا به طور کامل از طرح شش‌ماده‌ای کوفی عنان، نماینده مشترک سازمان ملل و اتحادیه عرب حمایت می‌کند و تلاش‌های کوفی عنان به شکل بی‌سابقه‌ای مورد حمایت همه کشورهای جهان است.

با ادامه خشونت‌‌‌ها، منابع مخالف دولت سوریه از کشته‌شدن بیش از چهارده هزار غیرنظامی از زمان آغاز تظاهرات اعتراضی از پانزده ماه پیش خبر داده‌‌‌اند و روز گذشته، یک مقام سازمان ملل هم دولت سوریه را به بازداشت، شکنجه و قتل و همچنین سوء‌استفاده از کودکان در عملیات جنگی متهم کرد در حالی‌‌‌که دولت سوریه نیز از کشته شدن صدها مامور دولتی به دست «تروریست‌های مسلح»

خبر داده‌‌‌است.

در واکنش به اظهارات معاون دبیرکل سازمان ملل، دولت سوریه وقوع «جنگ داخلی» را نادرست دانسته و گفته ‌‌‌است ارتش در شرف نابودی «گروه‌‌‌های مسلح تروریستی» است و مخالفان نیز تاکید داشته‌‌‌اند که هدف اصلی عملیات آنان صرفا دفاع از تظاهرات مسالمت‌آمیز معترضان است.

چشم انداز اقدامات دیپلماتیک

با وجود افزایش تلفات غیرنظامیان در سوریه و خطراتی که بروز جنگ داخلی در این کشور برای منطقه در پی دارد، تنها اقدام دیپلماتیک قابل توجهی که تا‌کنون صورت گرفته، موافقت شورای امنیت با اجرای طرح صلح کوفی عنان، نماینده ویژه سازمان و اتحادیه عرب برای خاتمه دادن به خشونت در سوریه بوده است.

این طرح در اواسط ماه آوریل - حدود دو ماه پیش - مورد قبول دولت سوریه و مخالفان قرار گرفت و باعث کاهش موقت در تلفات غیرنظامیان و اعزام ناظران صلح شد، اما نه تنها بخش‌‌‌های دیگر این طرح، از جمله خروج نیروهای ارتش از مناطق شهری، آزادی تظاهرات مسالمت‌آمیز و اصلاحات سیاسی، به اجرا در نیامده، بلکه به نظر می‌رسد که در روزهای اخیر، بر سطح خشونت‌‌‌ها نیز افزوده شده‌‌‌است.

در زمینه تدابیر موثرتر بین‌المللی، دولت‌‌‌های چین و روسیه، با هرگونه اقدام نظامی بین‌المللی و همچنین هر طرحی برای خاتمه دادن به بحران سوریه که شامل کناره‌گیری بشار اسد باشد مخالفت کرده و با تهدید به استفاده از حق وتو، از تصویب چنین قطعنامه‌‌‌هایی در شورای امنیت جلوگیری کرده‌‌‌اند.

برخی ناظران این نظر را نیز مطرح کرده‌‌‌اند که ولادیمیر پوتین، رییس‌جمهوری روسیه که با کاهش محبوبیت و افزایش مخالفت در داخل مواجه است، مایل به پایان یافتن بحران در سوریه نیست، بلکه ادامه این بحران و تبعات منطقی آن را برای تحکیم موقعیت داخلی خود مفید می‌داند.

به گفته آنان، در صورتی که جنگ داخلی در سوریه خواه ناخواه به مداخله کشورهای غربی یا ‌‌‌طرفدار غرب، مثلا دولت اسلام‌‌‌گرای ترکیه، منجر شود، رهبر روسیه خواهد توانست چنین تحولی را به عنوان «تهاجم غرب» به منافع منطقه‌‌‌ای روسیه و همچنین تشدید خطر جدایی‌طلبی اقلیت‌‌‌های مسلمان این کشور قلمداد کند و با تاکید بر لزوم «وحدت ملی» و حمایت همه مردم از دولت، اقدامات موثرتری را برای سرکوب مخالفان به اجرا بگذارد.

همزمان روز سه‌‌‌شنبه، هیلاری کلینتون، وزیر خارجه آمریکا گفت که به نظر می‌رسد روسیه به ارسال هلی‌کوپترهای تهاجمی برای ارتش سوریه ادامه می‌دهد در حالی‌که از این تسلیحات برای کشتار مردم غیرنظامی استفاده شده است.

پیشتر، مقامات روسی ارسال تسلیحات به سوریه را در اجرای قراردادهای دوجانبه فروش اسلحه تایید کرده اما گفته بودند که این جنگ افزارها در مقابله با معترضان به کار نمی‌‌‌رود. تا قبل از تشدید عملیات نیروهای مسلح مخالف حکومت سوریه، واحدهای ارتش این کشور تنها با تظاهرات‌کنندگان غیرمسلح مواجه بودند و برای مقابله با آنان نیز معمولا به تیراندازی با اسلحه سبک اکتفا می‌کردند.

در عین حال، کشورهای غربی نیز اقدام نظامی برای سرنگونی حکومت سوریه را بدون تایید کامل شورای امنیت منتفی دانستند و حتی با وجود اظهارات معاون دبیرکل سازمان ملل در مورد بروز جنگ داخلی در سوریه، دبیرکل سازمان پیمان آتلانتیک شمالی- ناتو- گفته است که مداخله نظامی خارجی «راه درستی» برای حل این بحران نیست و از اعضای شورای امنیت خواسته است در این مورد به اقدامات سیاسی دست بزنند.

برخی ناظران گفته‌اند که احتمالا تنها تحولی که ممکن است در آینده نزدیک روی دهد، اقدام ترکیه در ایجاد منطقه امن در داخل مرز سوریه برای پناه‌جویانی است که از مناطق جنگی می‌‌‌گریزند که البته می‌تواند به مرکزی برای سازماندهی نیروهای مخالف حکومت سوریه نیز تبدیل شود و حتی ممکن است در اجرای این طرح، ترکیه خواستار حمایت برخی کشورهای عضو ناتو در ایجاد منطقه پرواز ممنوع شود.

معاون وزیر‌خارجه ترکیه در واکنش به تشدید خشونت در سوریه و با اشاره به حضور حدود سی‌هزار پناه‌جوی سوری در آن کشور، ادامه بحران سوریه را خطری برای امنیت ترکیه دانسته و خواستار حل و فصل موثر این بحران شده‌‌‌است.