چگونه پلیس چین از تلفن و چهره برای ردیابی معترضان استفاده کرد؟
تعقیب و گریز سایهها با شهروندان چینی
بر اساس مصاحبه با افراد هدفگرفته و شناساییشده و نیز گروههای حقوق بشری که پروندهها را دنبال میکنند، داستانهای مشابهی توسط معترضان در سراسر چین نقل میشود. درحالیکه مقامها به دنبال ردیابی، ارعاب و بازداشت کسانی هستند که در تمرد از سیاستهای سختگیرانه دولت برای کووید دست به تظاهرات زدند، اما آنها [مقامها] به ابزارهای قدرتمند نظارتی روی آوردهاند. دولت دهه گذشته را صرف آماده شدن برای لحظاتی این گونه کرده است، آن هم زمانی که بخشهایی از جمعیت حاضر شدهاند، اقتدار حزب حاکم کمونیست چین را زیر سوال ببرند. پلیس از چهرهها، تلفنها و خبرچینها برای شناسایی افرادی که در تظاهرات شرکت کردهاند استفاده کرده است. معمولا کسانی که ردیابی میشوند مجبور به دادن تعهد میشوند که دیگر اعتراض نکنند. معترضان که اغلب درباره ردیابی بیتجربه بودند، از نحوه شناسایی خود هاج و واج ماندهاند. بهدلیل ترس از عواقب بیشتر، بسیاری از معترضان برنامههای خارجی مانند تلگرام را که برای هماهنگی و پخش تصاویر اعتراضات در خارج از کشور استفاده شده است، حذف کردهاند.
پلیس چین یکی از پیچیدهترین سیستمهای نظارتی جهان را بهکار گرفته است. مقامهای چینی دوربینها را به صورت میلیونی در گوشه و کنار خیابانها و در ورودی ساختمانها آویزان کردهاند. آنها نرمافزار قدرتمند تشخیص چهره را خریداری کرده و آن را برای شناسایی شهروندان بومی برنامهریزی کردهاند. این نرمافزار ویژه دادهها و تصاویری را که جمعآوری شدهاند، به تفکیک ارزیابی میکند. اگرچه ساخت چنین سیستم نظارتیای امری پنهانی نبود، اما بسیاری در چین آن را مسالهای دور از دسترس یا حداقل نه چندان جدی تلقی میکردند. پلیس بیشتر از آن برای ردیابی مخالفان، اقلیتهای قومی و کارگران مهاجر استفاده میکند. بسیاری از آن با این ایده حمایت میکنند که اگر هیچ اشتباهی مرتکب نشدهاید، پس نباید بترسید و چیزی هم برای پنهان کردن ندارید.
به نوشته «موزور- فو- چین»، بازجوییهای هفته گذشته از معترضان ممکن است این دیدگاه را با تزلزل مواجه کند. این اولینبار است که نظارت دولتی مستقیما متوجه تعداد زیادی از افراد طبقه متوسط در مرفهترین شهرهای چین می شود. درحالیکه بسیاری از افراد تجربه سانسور را دارند - و این هفته ثابت شد که گاهی اوقات میتوانند از آن عبور کنند – اما بازدید پلیس از خانهها کمتر رایج و بیشتر ترسناک است. «آلکان آکاد» محقق چینی در عفو بینالملل گفت: «ما داستانهایی از پلیس میشنویم که در جریان اعتراضها به در خانههای مردم میروند و مخفیگاهشان را به آنها میگویند و به نظر میرسد که این امر براساس شواهد جمعآوریشده از طریق نظارت جمعی است.» وی افزود: «تکنولوژی «برادر بزرگ» چین هرگز خاموش نمیشود و دولت امیدوار است که این تکنولوژی اکنون کارآمدی خود را در فرونشاندن ناآرامیها نشان دهد.»
تظاهرات و راهپیماییهای اخیر گستردهترین و آشکارا سیاسیترین راهپیماییها از سال۱۹۸۹ بود که پکن با نیروی نظامی مرگبار در میدان تیانآنمن آنها را سرکوب کرد. اکنون مقامهای چینی میتوانند با استفاده از شبکه فناوری پیشرفته برای هدف قرار دادن سازماندهندگان و آشکارترین سوءاستفادهها و بازداشت آنها، ناآرامیها را خفه کنند. حامیان تظاهرات و تماشاگران اغلب با یک تهدید جدی فرار میکنند. تجربه ژانگ یک تجربه رایج است.
اگرچه او از دوربینهای تشخیص چهره که فضاهای عمومی چین را به هم ریخته است، آگاه بود؛ اما ردیابهای تلفن را دستکم میگرفت. این ابزارها جعبه های کوچک با آنتن هستند که پنهان کردنشان بسیار آسانتر است. آنها به تقلید از یک برج تلفن همراه، به تلفن همه کسانی که از آنجا عبور میکنند، متصل میشوند و دادهها را برای بررسی پلیس ثبت و ضبط میکنند. با این حال، ژانگ (که مانند سایر معترضانی که برای این مقاله مورد مصاحبه قرار گرفتند) از بیان نام کامل خود بهدلیل ترس از انتقام پلیس خودداری کرد، خوششانس بود. پلیس پس از بازجویی شدید و اخطار مبنی بر عدم حضور مجدد در تظاهرات، آپارتمان وی را ترک کرد. او گفت که این مصیبت او را «وحشت زده» کرده است. او معتقد است که در مهار شتابی که تجمعات ایجاد کرده بود، موثر خواهد بود. او گفت: «بسیج مجدد مردم بسیار دشوار خواهد بود. در این مرحله، مردم خیابانها را ترک خواهند کرد.» برای برخی دیگر، چهره مشکلسازاست. فردی به نام «وانگ» که به تظاهرات در پکن پیوست، گفت که دو روز پس از تجمع روز یکشنبه، یک تماس هشدار از سوی پلیس دریافت کرده است.
به او گفته شد که با فناوری تشخیص چهره شناسایی شده است. بر خلاف دیگر معترضان پکن، وانگ صورت خود را با کلاه یا عینک آفتابی نپوشاند و در یک نقطه از این مراسم ماسک پزشکی خود را برداشت. او گفت از اینکه پلیس توانسته او را شناسایی کند تعجب نکرده است، اما استفاده از چنین فناوری باعث شده او احساس ناراحتی کند. او گفت: «من خطرات رفتن به چنین گردهمایی را میدانستم. اگر آنها بخواهند ما را پیدا کنند، قطعا میتوانند موفق شوند.» تماس تلفنی پلیس تنها ۱۰دقیقه به طول انجامید؛ اما افسر تمام تلاش خود را برای ترساندن او انجام داد. او میگوید: «آن مامور به وضوح اظهار کرد که فرصت دومی وجود ندارد.»