رئیس مجلس آمریکا: امنیت سرزمینی ارمنستان یک ارزش است
هشدار پلوسی به باکو
«اما بوبولا» در گزارش ۱۸سپتامبر در نیویورک‌تایمز نوشت، پلوسی در جریان سفر خود به ارمنستان در یک کنفرانس خبری گفت: «آغازگر این جنگ آذری‌ها هستند و این امر باید مورد توجه قرار گیرد.» پلوسی پس از آغاز درگیری هفته گذشته بین ارمنستان و آذربایجان که منجر به کشته شدن بیش از ۱۸۰ نفر شد، برای دیدار با نیکول پاشینیان، نخست‌وزیر این کشور به ارمنستان سفر کرد. هر یک از طرفین، دیگری را به برانگیختن درگیری‌‌هایی متهم کردند که روز سه‌‌شنبه آغاز شد. آنها دهه‌هاست بر سر منطقه قرهباغ کوهستانی درگیر یک بن‌‌بست مسلحانه بوده‌‌اند و در سال۲۰۲۰ بر سر آن جنگیده‌‌اند که هزاران کشته برجای گذاشت. به گفته تحلیلگران، آذربایجان گام دیگری در جنگ اخیر برداشت و آن این بود که برای اولین‌بار به اهدافی حمله کرد و وارد مرزهای بین‌المللی شناخته‌شده ارمنستان شد.
پلوسی گفت که میخواهد «حمایت مستمر و قوی ایالات متحده» را از ارمنستان ابلاغ کند؛ اما در عین حال خواستار راه‌‌حلی از طریق مذاکره شد. وزارت امور خارجه جمهوری آذربایجان در بیانیه‌ای که روز یکشنبه منتشر شد، اظهارات پلوسی را «بی‌اساس و ناعادلانه» و «ضربه جدی به تلاش‌ها برای عادی‌سازی روابط بین ارمنستان و آذربایجان» توصیف کرد. این درگیری‌ها بدترین درگیری از زمان آتشبس در سال۲۰۲۰ توسط روسیه، حامی دیرینه ارمنستان بود. تحلیلگران می گویند که آذربایجان ممکن است با شکست‌های اخیر روسیه در اوکراین و به‌طور کلی با تمرکز روسیه بر جنگ در آنجا جسور شده باشد. آذربایجان به تازگی پاشینیان را تحت فشار قرار داده تا قرارداد صلحی را امضا کند که حاکمیت آذربایجان بر قرهباغ کوهستانی را که در سطح بین‌المللی به‌عنوان بخشی از آذربایجان شناخته می‌شود (اما متحد نزدیک ارمنستان بوده و مدعی استقلال است) به رسمیت بشناسد.
پاشینیان گفت قصد دارد با معامله موافقت کند. مخالفان او در داخل ارمنستان این ایده را خیانت‌آمیز توصیف کرده‌اند. دولت ارمنستان اعلام کرد که هفته گذشته از روسیه برای حل و فصل این وضعیت درخواست کرده است و وزارت خارجه روسیه نیز اعلام کرد که ظرف چند ساعت در روز سه‌‌شنبه درباره آتشبس میانجی‌گری کرده و از هر دو طرف خواسته تا به توافقات۲۰۲۰ احترام بگذارند. پلوسی گفت که حمله اخیر «چشم‌انداز یک توافق صلح به‌شدت مورد نیاز» را تهدید می‌کند و هیچ راه‌حل نظامی برای درگیری وجود ندارد. پلوسی، بالاترین مقام آمریکایی است که از زمان استقلال ارمنستان (در سه دهه پیش) به این کشور سفر کرده است. او گفت که این سفر از قبل از «حمله به مرز ارمنستان» برنامه‌ریزی شده بود.او پیش از سفرش در توییتر خود نوشت که هیات اعزامی از سوی کنگره «نماد قدرتمند تعهد قاطع ایالات متحده به ارمنستان مسالمت‌جو، مرفه و دموکراتیک، و منطقه باثبات و امن قفقاز بود.»
«فرانک پالون»، نماینده دموکرات از نیوجرسی که با خانم پلوسی سفر می‌کرد، نگرانی خود را اعلام کرد. وی گفت: «ایالات متحده به‌شدت نگران امنیت ارمنستان است و ما می‌‌خواهیم هر کاری که می‌‌توانیم برای حمایت بیشتر از امنیت ارمنستان انجام دهیم.» سال گذشته، بایدن کشتار دسته‌جمعی ارامنه به دست امپراتوری عثمانی را نسل کشی توصیف کرد؛ توصیفی که ترکیه مدت‌هاست از آن رنجیده و کارزاری را علیه آن آغاز کرده است. سفر به منطقه‌ای دارای تنش بین‌المللی بالا تجربه جدیدی برای پلوسی نیست. برنامه سفر او در تابستان امسال شامل سفر به کی‌یف، اوکراین و همچنین بازدید از تایوان بود که چین با چند روز تمرین نظامی در مقیاس بزرگ به آن پاسخ داد. این‌بار، رئیس مجلس نمایندگان آمریکا گفت که ایالات متحده میخواهد به ارمنستان در آنچه او به‌عنوان بخشی از مبارزه جهانی بین دموکراسی و خودکامگی توصیف می‌کند، کمک و حمایت کند. او گفت: «امنیت سرزمینی و حاکمیت ارمنستان، دموکراسی ارمنستان، برای ما در آمریکا یک ارزش است.»
الجزیره نیز در گزارش ۱۸سپتامبر در همین رابطه نوشت: پلوسی در زمره شخصیت‌های قدرتمند سیاسی آمریکاست که با یک تیر دو نشان زد: هم حملات آذربایجان به ارمنستان را «غیرقانونی» خواند و هم با دیدار از کشوری که متحد روسیه هم هست وعده حمایت آمریکا را داد. پلوسی گفت که ایالات متحده به ارمنستان درباره نیازهای دفاعی‌اش گوش فرا داد و گفت که واشنگتن میخواهد از این کشور در آنچه او «مبارزه جهانی بین دموکراسی و خودکامگی» می‌نامد، حمایت کند. وزارت امور خارجه آذربایجان با انتقاد از سخنان پلوسی گفت: «پلوسی یک سیاستمدار طرفدار ارمنستان است.» آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا نیز در تماسی با الهام علی‌اف در روز یکشنبه، از رئیس جمهور آذربایجان خواست تا به آتشبس توافق‌شده با ارمنستان پس از خشونت‌ها پایبند بماند.
ند پرایس، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا در بیانیه‌ای پس از تماس دو مقام گفت: «او (بلینکن) از رئیس‌جمهور علی‌اف خواست تا به آتشبس پایبند باشد، نیروهای نظامی را کنار بگذارد و برای حل و فصل همه مسائل باقی‌مانده بین ارمنستان و آذربایجان از طریق مذاکرات صلح‌آمیز تلاش کند.» پلوسی همچنین گفت که برای او جالب است که ارمنستان از پاسخ سازمان پیمان امنیت جمعی به رهبری روسیه ناراضی است. آلن سیمونیان، رئیس پارلمان ارمنستان هفته گذشته از پاسخ ائتلاف نظامی به رهبری روسیه به درخواست کمک ایروان ابراز ناخرسندی کرد. «فرید شفیف» از مرکز تحلیل روابط بینالملل از باکو به الجزیره گفت که دلیل سفر پلوسی، تامین و تضمین آرای آمریکایی-ارمنیها برای انتخاب مجدد در انتخابات میان‌‌دوره‌‌ای آتی بوده است. او سفر پلوسی را یک ترفند صرفا سیاسی خواند و گفت: «حوزه انتخابیه او در کالیفرنیا به‌شدت تحت تاثیر آرای ارمنیان است.»
ترکش های اوکراین در نبرد قرهباغ
با تمام این تفاصیل، «پاول استرونسکی»، تحلیلگر موقوفه کارنگی برای صلح بینالملل می‌گوید ارمنستان متحد روسیه است؛ اما شاید به‌دلیل گرفتار شدن اخیر روسیه در اوکراین، این کشور نتوانسته به یاری ارمنستان بشتابد. او می‌گوید شاید زمان‌بندی حمله بر خلاف خواست روسیه باشد؛ اما در هر حال، گرفتاری روسیه در اوکراین تبعاتی داشت: یکی جسور شدن آذربایجان و دیگر، ناتوانی در کمک به ارمنستان. این تحلیلگر بر این باور است که ناگورنو- قرهباغ منطقه‌ای ارمنی‌نشین است که رسما بخشی از آذربایجان محسوب می‌شود. این منطقه تلاش داشت در اواخر دوره شوروی از آذربایجان جدا و مستقل شود. همین امر جنگ اول قره باغ را برانگیخت که ارمنستان با کمک غرب دست برتر یافت. اما در جنگ دوم قرهباغ ورق برگشت و آذربایجان پیروز جنگ شد. اگر در گذشته جنگ در داخل قلمروهای مورد مناقشه بود، اما اکنون جنگ به درون مرزهای به رسمیت شناخته‌شده بین‌المللی آذربایجان- ارمنستان کشیده شده است. به گفته استرونسکی، آنچه در چند روز اخیر شاهد بودیم درگیری مستقیم دو دولت در داخل خاک یکدیگر و نه در امتداد مرزها بوده است.
این تحلیلگر بر این باور است که جنگ روسیه در اوکراین باعث شده است آذربایجان و ارمنستان دچار واگرایی از این کشور شوند. اکنون آذربایجان به‌شدت روابط خود را با غرب بهبود بخشیده و در مقابل، اروپا نیز به‌شدت نیازمند انرژی آذربایجان است. بنابراین، نوعی واگرایی و جداشدگی در روابط میان‌‌آذربایجان و روسیه مشاهده می‌شود. استرونسکی می‌افزاید، درست همان‌طور که شاهد تهدیدات علیه حاکمیت اوکراین به واسطه تبلیغات روسیه بودیم، شاهد همین تهدیدات و تردیدها درباره تاریخ و حاکمیت آذربایجان بوده‌ایم. آنچه در ارمنستان می‌بینیم این است که فقط شاهد وخامت روابط بوده‌ایم. روسیه مهم‌ترین متحد ارمنستان است؛ اما ارمنیها احساس نمی‌کنند که روسیه در جنگ حمایت کافی از آنها به عمل آورده است. مشکلات روسیه- از جمله مشکلات نظامی‌اش- در اوکراین، واقعا برای ارمنیها این سوال را ایجاد کرده است که آیا روسیه اساسا می‌‌تواند به آنها کمک کند یا خیر؟
این تحلیلگر کارنگی معتقد است که اکنون آذربایجان دست برتر را دارد. این کشور می خواهد نوعی توافق صلح را بر ارمنستان تحمیل کند؛ آن هم درحالی‌که هم روسیه حواسش به اوکراین است و هم غرب بر اوکراین متمرکز شده است. «ایوان نچپورنکو» و «کورا انگلبرشت» در گزارش ۱۳سپتامبر نوشتند، مسکو سال‌ها تلاش داشت توازنی میان این دو کشور برقرار کند؛ اما با وقوع جنگ در اوکراین این توازن به امری به‌شدت دشوار تبدیل شده و باعث شده است کرملین توجهش و قدرتش متوجه اوکراین باشد. روسیه با اعزام ۲هزار نیروی حافظ صلح به منطقه کوشید نقش داور یا حکم را در قفقاز ایفا کند. این گزارشگران بر این باورند که گرفتاری روسیه در اوکراین باعث شده است که طرف‌های منطقه‌ای جسورتر شوند و با خویشتن‌داری کمتری دست به عمل بزنند.
