«ماکسیم»۲۰ساله که دانشجوی علوم سیاسی است و یک گل آفتابگردان بزرگ را در دست داشت تا جلوی جسد گورباچف قرار دهد، گفت: «گورباچف ۳۰ سال به ما نور خورشید داد.» ماکسیم گفت: «متاسفانه این زمان گذشته است و دیگر خورشیدی نیست، فقط تاریکی است. اما من عمیقا از او برای این ۳۰سال سپاسگزارم.» برای بسیاری، تشییع جنازه یادآور حقوقی بود که روس‌ها در دوره رهبری ولادیمیر پوتین و در نتیجه از میان رفتن تقریبا کامل میراث گورباچف از دست داده‌اند که با جنگ شش‌ماهه در اوکراین به اوج خود رسید. «ورونیکا»۳۲ساله که مشاور هنری است، گفت: «برای بسیاری از ما در مسکو، مرگ او مرگ دموکراسی به نظر می‌رسد.» در میان ازدحام جمعیت، یک نفر به‌طور آشکار روز شنبه غایب بود: پوتین. وی با استناد به مشغله کاری در مراسم خاکسپاری شرکت نکرد. در عوض، او روز پنج‌‌شنبه به گورباچف ادای احترام کرد و یک شاخه گل را به بیمارستانی در مسکو برد که وی در آنجا درگذشت. غیبت پوتین پیام روشنی داشت: درحالی‌که کرملین می‌خواست از هرگونه محکومیت مستقیم فردی که زمانی در رأس قدرت بود اجتناب کند، اما در عین حال می خواست از نماد دورانی فاصله بگیرد که میراثش را اکنون پوتین می‌کوشد کنار بگذارد. مراسم تشییع جنازه فرصتی نادر برای روس‌‌های همفکر بود تا در یک مکان جمع شوند؛ هرچند در زمانی که اعتراض و مخالفت عملا جرم‌انگاری شده است.

اخبار مرتبط