کشتار سربرنیتسا نقطه اوج جنگ خونین بوسنی بود که پس از فروپاشی یوگسلاوی رخ داد. زمانی که احساسات ملی‌‌گرایانه قومی و جاه‌‌طلبی‌‌های سرزمینی برانگیخته شد و صرب‌‌های بوسنی را در مقابل دو جناح اصلی قومی دیگر کشور یعنی کروات‌‌ها و بوسنیایی‌‌ها قرار داد. این قتل عام از سوی دادگاه‌های بین‌‌المللی و ملی بوسنی یک نسل‌‌کشی اعلام شده است؛ اما رهبران صرب در بوسنی و رهبران کشور صربستان، به‌‌رغم شواهد غیرقابل انکار آنچه که رخ داد، همچنان آن را کم‌اهمیت جلوه می‌‌دهند یا حتی آن را انکار می‌‌کنند.

در این مراسم چند تن از اعضای شورای ریاست‌جمهوری بوسنی، وزیر دفاع، وزیر امنیت بوسنی، باقر عزت بگوویچ رئیس حزب اقدام دموکراتیک، دیپلمات‌‌های خارجی، نماینده عالی جامعه بین‌‌الملل در بوسنی و مقاماتی از کشورهای ترکیه، عربستان، هلند، آلمان و مونته‌‌نگرو حضور داشتند.

حسین افندی کاوازوویچ، رئیس العلمای جامعه اسلامی ‌‌بوسنی در این مراسم از نهادهای صربستان و جمهوری صربسکا و افراد مسوول خواست وقایع تاریخی را بپذیرند و مردم خویش را به پشیمانی دعوت کنند. به اعتقاد او قوم صرب به اندازه نهادهای صربستان و جمهوری صربسکا و همچنین کلیسای ارتدوکس صرب، مسوول وضعیت فعلی مربوط به انکار نسل‌‌کشی و تجلیل از جنایتکاران نیستند؛ زیرا زمانی که نهادها تغییر کنند و نگرش خود را نسبت به نسل‌‌کشی تغییر دهند، مردم این تغییر را خواهند پذیرفت. غم و درد دل ما پاک شدنی نیست. ما سعی می‌‌کنیم یاد قربانیان و خاطره اتفاقاتی را که برایمان افتاده است، زنده نگه داریم. آنچه می‌‌توانیم بگوییم این است که غم و درد از بین نمی‌‌رود. ما آگاه هستیم که باید جلوتر برویم و تا آنجا که ممکن است خودمان را آگاه کنیم که شر و جنایتکاران نباید پیروز شوند. انسانیت باید پیروز شود و آنچه ما به‌عنوان مسلمان امیدواریم این است که کسانی که مرتکب این کار شدند نیز بفهمند که بدی بزرگی کردند و امیدواریم که از کاری که کردند پشیمان شوند و درخواست بخشش کنند.»

کریستین اشمیت، نماینده عالی جامعه بین‌‌الملل در بوسنی با تاکید بر لزوم تلاش برای جلوگیری از تکرار آنچه در سربرنیتسا رخ داد، اعتقاد دارد: «آنچه ۲۷سال پیش در اینجا اتفاق افتاد، در تاریخ جنگ بوسنی بی‌‌نظیر بود. ما اکنون باید برای کمک به‌‌نسل بعدی تلاش کنیم تا سربرنیتسا به شهر امید تبدیل شود. هر تلاشی برای توجیه کشتار قربانیان بی‌‌گناه هرگز قابل پذیرش نیست. درس‌‌هایی را که در سربرنیتسا آموختیم، نباید فراموش کنیم.»

کاجسا اولونگرن، وزیر دفاع هلند با بیان اینکه کشورش بخشی از مسوولیت شکست جامعه بین‌‌الملل در سربرنیتسا در سال۱۹۹۵ را بر عهده دارد، گفت: «جامعه بین‌‌الملل نتوانسته بود حمایت کافی را ارائه کند. دولت هلند به عنوان بخشی از آن جامعه مسوولیت این شکست را بر عهده دارد. به‌‌همین دلیل عمیق‌‌ترین پوزش خود را از شما ابراز می‌‌کنیم. خاطره ژوئیه برای همیشه بوسنی و هلند را به هم مرتبط کرده است. وظیفه اخلاقی ما این است که همیشه حقیقت همه چیز را بگوییم و دروغ‌‌ها را برملا کنیم. ما نمی‌‌توانیم رنج را از بین ببریم؛ اما کاری که می‌‌توانیم انجام دهیم این است که مستقیما به چشمان تاریخ نگاه کنیم. تنها یک مقصر برای نسل‌‌کشی وحشتناک وجود دارد و آن ارتش صرب‌‌های بوسنی است. به لطف دادگاه لاهه بسیاری از افراد مسوول نسل‌‌کشی تحت پیگرد قرار گرفته‌‌اند.» شفیق جعفروویچ، رئیس شورای ریاست‌جمهوری بوسنی گفت: «ما به مبارزه برای حقیقت و عدالت ادامه خواهیم داد. همه کسانی که در انجام نسل‌‌‌‌کشی دست داشتند، باید محاکمه شوند.»

اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه در پیامی به‌‌مناسبت سالگرد این کشتار اعلام کرد: «سالگرد نسل‌‌کشی سربرنیتسا، لکه سیاهی در تاریخ جهان است که در آن کرامت انسانی زیر پا گذاشته شد. ما با اندوه، حرکاتی را که با هدف بی‌‌احترامی ‌‌به نسل‌‌کشی و توهین به خاطرات انجام می‌‌شود، رد می‌‌کنیم. تضمین آینده بوسنی به‌عنوان یک کشور قدرتمند، وظیفه ما در قبال شهدایی است که در سربرنیتسا از دست دادیم. ترکیه تمام کمک‌‌های لازم را برای امنیت بوسنی ارائه می‌‌کند. شکی نیست که نسل‌‌های جوان ضامن بوسنی صلح‌‌آمیز هستند. همان‌طور که ما در طول تاریخ در کنار برادران بوشنیاک خود ایستاده‌‌ایم، در آینده نیز با تمام ابزارهای موجود از بوسنی محافظت خواهیم کرد. اجازه نمی‌‌دهیم نسل‌‌کشی که ۲۷سال پیش در مقابل چشمان جهانیان و سربازان اروپایی رخ داد، به فراموشی سپرده شود.»زوران میلانوویچ رئیس‌جمهور کرواسی در پیام خود تاکید کرد: «به‌‌مناسبت گرامی‌‌داشت سالگرد غم‌‌انگیز نسل‌‌کشی سربرنیتسا به خانواده‌ها و بستگان همه قربانیان آن جنایت بی‌‌معنی تسلیت می‌‌گویم. بیش از هشت‌هزار نفر ۲۷سال پیش در سربرنیتسا کشته شدند. این یک واقعیت دردناک است که هنوز حتی پس از گذشت چندین سال در انتظار نگرش صادقانه نسبت به گذشته به‌عنوان پیش‌شرط آینده‌‌ای بهتر است.» آندره پلنکوویچ، نخست‌وزیر کرواسی نیز بر این باور است: «۲۷سال از نسل‌‌کشی سربرنیتسا می‌‌گذرد که نشان‌دهنده شکست بشریت است. ما بیش از ۸۰۰۰مرد و پسر و غیرنظامی‌‌بوشنیاک را که در سربرنیتسا کشته شدند، با احترام به یاد می‌‌آوریم. عمیق‌‌ترین همدردی ما با خانواده‌ها و عزیزان آنها است.»

در سالگرد این نسل‌‌کشی، پارلمان اتریش به اتفاق آرا، قطعنامه نسل‌‌کشی سربرنیتسا را تصویب کرد. در این سند لزوم یادآوری نسل‌‌کشی و حفظ یاد قربانیان آن مورد تاکید ویژه قرار گرفت. قطعنامه یادشده به ابتکار فدراسیون انجمن‌‌های اتباع بوسنیایی مقیم اتریش تصویب شد. پارلمان آلبانی نیز قطعنامه یادبود و ادای احترام به قربانیان نسل‌‌کشی سربرنیتسا را تصویب کرد. بوسنی جنگ ویرانگری را در سال‌های ۱۹۹۲ الی ۱۹۹۵ پشت سر گذاشت؛ جنگی که طی آن بیش از ۱۰۰هزار نفر جان خود را از دست دادند. توافق‌نامه صلح «دیتون» در سال۱۹۹۵ با میانجی‌گری آمریکا به جنگ بوسنی پایان داد و این کشور را به دو منطقه «خودمختار جمهوری صرب‌‌های ارتدوکس تحت تسلط صرب‌‌ها و فدراسیونی تحت سلطه کروات‌‌های کاتولیک و بوسنیایی‌‌های مسلمان» تقسیم کرد.

444