آبه شینزو با حمله فرد مسلح درگذشت
ژاپن در شوک ترور
عکس: AFP
ماجرا چیست؟
«آژانس مدیریت بلایا و آتش‌نشانی ژاپن» اعلام کرد که آبه با شلیک گلوله از ناحیه گردن راست و سینه چپ دچار آسیب شدید شده است. «موتوکو ریچ» در گزارش ۸ جولای در نیویورک‌تایمز نوشت، پلیس گفت که یک مظنون به نام «تتسویا یاماگامی» را به اتهام اقدام به قتل دستگیر کرده است. گفته می‌شود ضارب از اعضای نیروهای دفاعی ژاپن بود. یک سخنگوی پلیس گفت که مظنون از «تجهیزات اسلحه مانند» یعنی «شاتگان» استفاده کرده بود. به گزارش خبرگزاری رسمی ژاپن، فرد تیرانداز ساکن منطقه «نارا» بود و هنوز انگیزه دقیق او از این امر اعلام نشده است. به نوشته گزارشگر نیویورک‌تایمز، نخستوزیر سابق در منطقه «نارا» برای مبارزات انتخاباتی پیش از انتخابات مجلس اعلای پارلمان که قرار است روز یکشنبه (فردا) برگزار شود، حضور داشت. آبه به نمایندگی از «کی ساتو»، ۴۳ ساله، یکی از اعضای فعلی مجلس اعلا که برای انتخاب مجدد در نارا نامزد می‌شود، سخنرانی مبارزاتی انجام می‌داد. او کمتر از یک دقیقه سخنرانی کرد که تیراندازی شروع شد. الجزیره هم در گزارش ۸ جولای با تایید تیراندازی با «شاتگان» نوشت که این تیراندازی از پشت سر انجام گرفته است.
آبه شینزو کیست؟
به نوشته گزارشگر نیویورک‌تایمز، آبه طولانی‌ترین دوره نخست‌وزیری در ژاپن را داشت. او دو دوره از سال ۲۰۰۶ تا ۲۰۰۷ و ۲۰۱۲ تا ۲۰۲۰ خدمت کرد و در سال ۲۰۲۰ به دلیل بیماری سرطان روده استعفا داد. «یوشیو اوگیتا»، ۷۴ ساله، دبیرکل بخش لیبرال دموکرات استان نارا، که در هنگام تیراندازی کنار آبه ایستاده بود گفت که دو صدای بلند شنید و دود سفیدی را دید که به آسمان می‌رود. سفیر ایالات متحده گفت که از این حمله شوکه شده است. او از آبه به عنوان متحد سرسخت ایالات‌متحده یاد کرد. در زمان آبه شینزو سیاست‌های ژاپن به شکل قابل‌توجهی چرخش به راست کرد. آبه یکی از مدافعان سرسخت بازنگری در قانون اساسی صلح طلب ژاپن پس از جنگ جهانی دوم بوده است. در اصل ۹ قانون اساسی ژاپن آمده که این کشور «برای همیشه از جنگ به عنوان حق حاکمیت ملت و تهدید یا استفاده از زور به عنوان وسیله‌‌‌ای برای حل و فصل اختلافات بین‌المللی چشم‌پوشی می‌کند.» انتخابات مجلس اعلا روز یکشنبه در ژاپن برگزار می‌شود. بنا بر نظرسنجی‌‌‌ها انتظار می‌رود که حزب او یعنی لیبرال دموکرات (LDP)پیروزی قاطع را به دست آورد. این پیروزی می‌تواند به بحث تغییر قانون اساسی شتاب بیشتری دهد. ژاپن دارای برخی از سخت‌‌‌گیرانه‌‌‌ترین قوانین حمل سلاح در جهان است و یکی از امن‌‌‌ترین کشورهای جهان محسوب می‌شود.
روایتی از شرایط آبه
«فومی کیشیدا»، نخستوزیر فعلی ژاپن، که در کمپین انتخاباتی در منطقه یاماگاتا حضور داشت و پس از تیراندازی به توکیو بازگشت، در یک نشست خبری گفت که این حمله یک «عمل شنیع» بود. وی در همان ساعات اولیه افزود: «پزشکان تمام تلاش خود را انجام می‌دهند. در این لحظه امیدوارم و دعا می‌کنم که نخستوزیر آبه از این وضعیت جان سالم به در ببرد.» رسانهها همچنین در ساعات اولیه ترور گزارش دادند که او هیچ عملکرد حیاتی نشان نمی‌‌‌دهد. رسانهها به نقل از پزشکان می‌گویند که آبه دچار ایست قلبی-ریوی شده است. با این حال، با گذشت چند ساعت از ترور، گزارش‌های تکمیلی حاکی از این است که آبه در حال بیهوشی به بیمارستان منتقل شده و از گردن او خون می‌‌‌آمده و لحظاتی بعد خبر درگذشت او اعلام شد.
قوانین ژاپن در مورد سلاح گرم چه می‌گوید؟
«دایسوک واکابایاشی» هم در گزارش دیگری در نیویورک‌تایمز نوشت، تیراندازی به آبه شینزو، نخستوزیر سابق ژاپن، بسیار تکان‌‌‌دهنده بود، زیرا در آن از اسلحه استفاده شده بود آن هم در کشوری با سخت‌‌‌ترین قوانین در مورد خرید و داشتن سلاح گرم که امری بسیار نادر است. طبق آمار «آژانس پلیس ملی ژاپن»، در سال ۲۰۲۱، ۱۰مورد تیراندازی که منجر به مرگ، جراحت یا خسارت مالی شد، گزارش شده است. از میان این رویدادها، یک نفر کشته و چهار نفر دیگر زخمی شدند. این ارقام شامل تصادفات یا خودکشی نمی‌شود. قوانین مربوط به سلاح گرم در ژاپن بیان می‌کند که اصولا سلاح گرم در این کشور مجاز نیست. برای اسلحه‌هایی که در شکار استفاده می‌شود استثناهایی وجود دارد، اما پروسه گرفتن مجوز زمان‌بر و پرهزینه است، بنابراین تعداد کمی از مردم دردسرهای داشتن سلاح گرم را تحمل می‌کنند. یک فرد باید ۱۲ مرحله را قبل از اینکه مجاز به خرید اسلحه گرم باشد بگذراند و این امر با یک کلاس ایمنی اسلحه شروع کند و سپس یک امتحان کتبی را که سه بار در سال برگزار می‌شود، باید پشت‌سر بگذارد. پزشک باید سلامت جسمی و روانی خریدار اسلحه را تایید کند. به گفته پلیس در سال ۲۰۲۰، تقریبا ۱۹۲هزار سلاح گرم مجاز در کشور وجود داشت که اکثریت قریب به اتفاق آن تفنگ ساچمه‌ای و تفنگ شکاری بود. این تعداد کمتر از تعداد اسلحه‌های ثبت‌شده در آلاباماست که جمعیتی در حدود یک‌بیستم ژاپن دارد.
مظنون کیست؟
الجزیره در گزارش ۸ جولای در همین رابطه نوشت: رسانه‌های محلی فرد مظنون را «یاماگامی تتسویا» معرفی کرده‌اند که ساکن منطقه «نارا» بود. او به مدت سه سال تا سال ۲۰۰۵ برای «نیروی دریایی دفاع از خود» کار کرده است. به گزارش NHK، خبرگزاری رسمی ژاپن، پلیس گفت که ضارب به بازرسان گفت که از نخستوزیر سابق ناراضی است و قصد کشتن او را داشته است. او دلیل نارضایتی خود را اعلام نکرده است.
سابقه ترورهای سیاسی در ژاپن
در کتاب «مکتب ترور در ژاپن پیشا جنگ» نوشته «ربایان دیزن ویکتوریا» آمده است که در سال ۱۹۳۲گروهی از تروریست‌ها مسوولیت ترور سه شخصیت سیاسی و اقتصادی برجسته در این کشور را بر عهده گرفتند. این کتاب با تمرکز بر رهبر این گروه به نام «اینوئه نیشو» افکار و باورهای سیاسی و مذهبی او را بررسی می‌کند. اینوئه یک جوان مشکل‌ساز و پرحاشیه بود که در سال ۱۹۰۹ به جاسوس ارتش ژاپن در منچوری تبدیل شد؛ جایی که او برای اولین‌بار به «ذن، یک مکتب خاص در ژاپن» پرداخت. هنگامی که در سال ۱۹۲۱ به ژاپن بازگشت، تصمیم گرفت تا نارضایتی عمیق معنوی خود را از طریق تمرین و مراقبه حل کند که در یک «تجربه روشنگری» به اوج خود رسید. پس از مشارکت در «برنامه پساروشنگری» تحت هدایت«یاماموتو گمپو»، استاد سبک «رینزای ذن»، اینوئه برنامه‌ای برای آموزش «جوانان میهن‌پرست» که هسته گروه تروریستی او را تشکیل می‌دادند، آغاز کرد.
پس از این ترورها، اینو و گروهش به حبس ابد محکوم شدند و چند سال بعد در سال ۱۹۴۰ آزاد شدند. تقریبا باورنکردنی بود که اینوئه پس از آن به معتمد زنده نخستوزیر «کونوئه فومیمارو» تبدیل شد؛ سمتی که او تا آخر عمر آن را در دست داشت. از جنگ جهانی دوم در دوران پس از جنگ، اینوئه دوباره خود را به‌‌‌عنوان بنیان‌گذار و رئیس گروه دیگری از ناسیونالیست‌‌‌های افراطی موسوم به «سپاه حفاظت ملی» مطرح کرد. زندگی پر حادثه او در سال ۱۹۶۷ به پایان رسید. همچنین در مقاله «تروریسم در ژاپن» نوشته «یاسوفومی آسای» و «جفری. ال.ارنولد» آمده است، اگرچه حمله سارین در متروی توکیو در سال ۱۹۹۵ احتمالا گسترده‌ترین رویداد تروریستی گزارش شده در ژاپن تا به امروز بوده است (۵۵۰۰مجروح و ۱۲ کشته) اما این کشور در دهه‌های اخیر متحمل بسیاری از حوادث بزرگ مرتبط با تروریسم شده است، از جمله بمب‌گذاری در مقر صنایع سنگین میتسوبیشی در توکیو در سال ۱۹۷۴ (۲۰۷ مجروح و ۸ کشته)، ساختمان اداری دولت در استان هوکایدو در ساپورو در سال ۱۹۷۶ (۸۰مجروح و ۲ کشته)، و جشنواره یوساکوی-سوران در ساپورو در سال ۲۰۰۰ (۱۰مجروح و صفر کشته).
ژاپن همچنین دو رویداد تروریستی دیگر با تلفات جمعی را با انتشار مواد شیمیایی تجربه کرده است، از جمله حمله ماتسوموتو با گاز سارین در سال ۱۹۹۴ (۶۰۰ مجروح و ۷ کشته) و حادثه آرسنیک واکایاما در سال ۱۹۹۸ (۶۷ مجروح و ۴ کشته). تا سال ۱۹۹۵، مدیریت اضطراری در ژاپن بر برنامه‌ریزی و آمادگی در سطح محلی برای بلایای مکرر ناشی از حوادث طبیعی متمرکز بود. از آن زمان، پیشرفت قابل‌توجهی در پیشبرد برنامه‌ریزی اضطراری و آمادگی برای رویدادهای مرتبط با تروریسم، از جمله تعیین مراکز فاجعه در هر استان، اجرای چند برنامه آموزشی و پرورشی برای تروریسم هسته ای، بیولوژیکی و شیمیایی و ایجاد دفتر ملی مبارزه با تروریسم در وزارت بهداشت، کار و رفاه به وجود آمد.
واکنش‌ها به مرگ آبه
در پی ترور آبه شینزو نخستوزیر سابق ژاپن، سخنگوی وزارت امور خارجه کشورمان اعلام کرد: جمهوری اسلامی ایران این اقدام تروریستی را به شدت محکوم می‌کند. ناصر کنعانی سخنگوی وزارت امور خارجه اظهار کرد: به عنوان یک کشور قربانی تروریسم که رهبران بزرگی را توسط تروریست‌ها از دست داده، خبر ترور آبه شینزو نخستوزیر پیشین ژاپن را از نزدیک و با نگرانی دنبال می‌کنیم. آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا این حادثه را «لحظه‌ای بسیار بسیار شوکه کننده» نامید. «آنتونی آلبانیز»، نخستوزیر استرالیا هم آن را «شوکه کننده» خواند و نخستوزیر هند از این حادثه «ابراز تاثر عمیق» کرد. برخی در ژاپن این خشونت سیاسی را «تراژیک و شگفت انگیز» نامیدند. بسیاری از رهبران جهان هم از این حادثه ابراز تعجب کرده و ضمن همدردی با ملت و دولت ژاپن، از این حادثه ابراز تاسف کردند.
