اتحاد علیه ترکیه در شرق مدیترانه

محمود فاضلی/ پژوهشگر مسائل بین‌الملل پنجمین نشست وزرای دفاع یونان، قبرس و مصر با حضور تعدادی از فرماندهان نظامی سه کشور و با هدف بررسی همکاری‌‌های نظامی مشترک در قاهره برگزار شد. وزیر دفاع مصر در این نشست همکاری‌‌های نتیجه‌‌بخش سه کشور در دوره اخیر را که موجب تقویت همبستگی‌‌ها در رابطه با مشکلاتی شده که به منافع مشترک آنها آسیب می‌‌زنند، ستود و بر اهمیت حمایت از راه‌های همکاری و مشارکت میان سه کشور در راستای برقراری امنیت و ثبات در منطقه خاورمیانه و شرق دریای مدیترانه تاکید کرد. وی که از نیروهای مسلح مصر به‌عنوان قدرت نظامی از جایگاهی استراتژیک در منطقه خاورمیانه برخوردار است، تقدیر می‌‌کند، اعتقاد دارد: استمرار هماهنگی‌‌ها میان سه کشور در راستای حمایت از روابط و همکاری‌‌های مستحکم آنها به‌‌ویژه در حوزه‌‌ نظامی و نیز تمرینات مشترک و تبادل تجربیات میان نیروهای مسلح سه کشور اهمیت دارد.

محمد زکی، فرمانده کل نیروهای مسلح و وزیر دفاع مصر در دیداری دوجانبه با همتای مصری خود موضوعاتی همچون همکاری‌‌های نظامی و تبادل تجربیات میان نیروهای مسلح دو کشور، شرایط منطقه‌‌ای و بین‌‌المللی موجود و پیامدهای آن برای امنیت و ثبات خاورمیانه و شرق دریای مدیترانه و راه‌های تقویت همکاری‌‌ها و روابط نظامی نیروهای مسلح دو کشور را مورد گفت‌وگو قرار داد. وزیر دفاع یونان نیز با تاکید بر اهمیت این نشست سه‌‌جانبه و نتایج آن برای تقویت منافع مشترک، نقش محوری و موثر مصر در منطقه و جهان و برای تحقق امنیت و ثبات در خاورمیانه و شرق دریای مدیترانه را ستود. مصر نیز در سال‌های اخیر تمایل کشورش برای تقویت همکاری با یونان و قبرس در زمینه انرژی را مقدمه اتصال شبکه‌های برق مصر و اروپا دانست و تاسیس مجمع گاز طبیعی شرق مدیترانه برای بهره‌‌برداری از منابع هیدروکربنی تمام کشورهای منطقه با احترام به حقوق بین‌‌المللی را از طرح‌های بزرگ این سه کشور می‌‌داند.

در پایان این نشست، بیانیه مشترکی از سوی آقایان پانایوتوپولوس (یونان)، زکی (مصر) و پتریدیس (قبرس) در چارچوب اقدامات نیروهای مسلح مصر، قبرس و یونان برای حمایت از همکاری‌‌های امنیتی و دفاعی برای مقابله با چالش‌‌ها و تهدیدها و حمایت از صلح و ثبات در منطقه شرق دریای مدیترانه امضا شد. طرفین اراده مشترک خود را برای توسعه بیش از پیش هماهنگی، همکاری و تلاش‌‌های مشترک برای تقویت امنیت و ثبات شرق مدیترانه و ایجاد محیطی مناسب برای توسعه و رفاه مردمان منطقه را ابراز کردند. اجرایی‌‌شدن همکاری راهبردی جامع و اساسی مبتنی بر حقوق بین‌‌المللی و اصول حسن همجواری با تمام کشورهای منطقه، به‌عنوان هدف مشترک سه کشور معرفی شده است.

 وزرای دفاع سه کشور اقدامات یک‌جانبه را که حاکمیت، حقوق حاکمیتی و تمامیت ارضی کشورهای فرامنطقه شرق مدیترانه را نقض می‌‌کنند، محکوم کرده و بر لزوم احترام به حقوق بین‌‌المللی، منشور ملل متحد و کنوانسیون ملل متحد درباره حقوق دریاها و دیگر توافق‌نامه‌های مرتبط تاکید کردند.

یونان در سال‌های اخیر به روابط رو به توسعه اتحادیه اروپا و مصر اهمیت زیادی داده و مصر را شریک راهبردی خود در فرامنطقه شرق مدیترانه وهمکاری سه کشور دانسته و این روابط را «فانوس ثبات در شرق مدیترانه» می‌‌داند. آتن همچنین معمولا از فرصت این اجلاس استفاده کرده و سیاست‌‌های منطقه‌‌ای ترکیه را مورد انتقاد قرار می‌‌دهد. در این نشست همچنان که انتظار می‌‌رفت وزیر دفاع یونان تحریکات و پرواز جنگنده‌های این کشور بر فراز قلمروی یونان را به آگاهی همتایان خود رساند و رفتار ترکیه را کاملا غیر قابل قبول دانست. او مدعی شد یونان موظف است با قاطعیت از حاکمیت و حقوق حاکمیتی خود در برابر هر تجاوزگری دفاع کند. توسعه و گسترش بیشتر همکاری سه جانبه با پیوستن کشورهای دیگر از طریق وسایل نظامی، پرسنل، ناظران و مشارکت در اقدامات مشترک، به تحقق اهداف همکاری سه جانبه و امنیت و ثبات فرامنطقه کمک خواهد کرد. به باور آتن، اهمیت این نشست سه‌‌جانبه و نتایج آن برای تقویت منافع مشترک، نقش محوری و موثر مصر در منطقه و جهان و برای تحقق امنیت و ثبات در خاورمیانه و شرق مدیترانه قابل ستایش است.

وزیر خارجه یونان در نهمین اجلاس تماس اتحادیه اروپا-مصر که اخیرا در لوکزامبورگ برگزار شد، مصر را به‌عنوان کشوری با اهمیت برای اتحادیه اروپا توصیف و خواستار توسعه روابط با این کشور شد. وزیر خارجه یونان خواستار پشتیبانی از مصر در مقابل بحران اقتصادی که با آن مواجه است، شد و بر لزوم حمایت از تلاش‌‌های قاهره برای رسیدگی به موضوعات حقوق بشری و موضوعات حقوق زنان تاکید کرد.

ترکیه معمولا اجلاس سه جانبه یونان، قبرس و مصر را «تجلی سیاست خصمانه یونان و بخش یونانی‌‌نشین قبرس در برابر ترکیه و جمهور ترک قبرس شمالی» می‌‌داند. به اعتقاد آنکارا، منبع اصلی تنش در منطقه چیزی جز ادعاهای غیرقانونی یونان و قبرس یونانی‌‌نشین درباره مرزهای دریایی و نادیده گرفتن قبرس ترک‌‌نشین نیست. چاووش اغلو وزیر خارجه ترکیه اخیرا یونان را به عوام‌فریبی نزد جامعه بین‌‌المللی درباره اژه و دروغ‌‌گویی مبنی بر قصد ترکیه برای حمله به این کشور متهم کرد. به اعتقاد او، همکاری‌‌های یونان با کشورهای منطقه بدون مشارکت ترکیه را بی‌‌فایده ارزیابی کرد و اعتقاد دارد با برگزاری مانورهای نظامی با دیگر کشورها چه اتفاقی خواهد افتاد؟

نشست سه‌جانبه مصر، یونان و قبرس نشان می‌‌دهد که در شرق مدیترانه و در برابر ترکیه، یک اتحاد جدی شکل گرفته است. در اجلاس‌‌های گذشته، سه کشور در سطوح سیاسی، یادداشت تفاهم اتصال شبکه‌های برقی سه کشور و یادداشت‌تفاهم همکاری بین سازمان‌های جوامع خارج از کشور به امضا رسید و طرف یونانی این تفاهمات را پل ارتباط و همکاری بین مصر و اروپا و تقویت همکاری در بخش انرژی در راستای راهبرد اتحادیه اروپا برای تنوع‌بخشی منابع انرژی دانسته و بر این باور است شرق مدیترانه تحت شرایطی می‌‌تواند به منبع انرژی جایگزین برای اتحادیه اروپا تبدیل شود و مصر در آینده می‌‌تواند گاز LNG را از طریق یونان به اتحادیه اروپا منتقل و در شرایط بسیار مناسب، برق را از طریق نیروگاه‌های خورشیدی تولید کند و این محصول از طریق یونان به اروپا ارسال شود. اجلاس بعدی وزرای دفاع سه کشور در سال۲۰۲۳ در یونان برگزار می‌‌شود.