وقتی زور انرژی بر حقوق بشر می‌چربد

دنیای‌اقتصاد : زمانی که اورسولا فون‌‌درلاین، رئیس کمیسیون اروپا توافق‌نامه‌‌ای را برای انتقال گاز از اسرائیل از طریق مصر به اتحادیه اروپا امضا کرد، به وضوح می‌خواست که این یک دستاورد بزرگ تلقی شود. در این مراسم که روز چهارشنبه در هتلی پنج‌ستاره در قاهره برگزار شد، فون‌‌درلاین از این قرارداد به‌عنوان یک «گام تاریخی» در جهت دور شدن از انرژی روسیه دانست و از آن به‌عنوان «گذار سبز» یاد کرد. به گزارش الجزیره، او در کنفرانس خبری مشترک با عبدالفتاح السیسی، رئیس‌‌جمهوری مصر گفت: «ما بر تعهد و عزم مشترک خود برای تسریع انتقال عادلانه انرژی و ایجاد یک اقتصاد کارآمد که از نظر منابع، عادلانه و کمتر آلوده باشد، تاکید می‌‌کنیم.» یادداشت تفاهم درباره انتقال گاز طبیعی از طریق مصر، جایی که گاز قبل از ارسال به اروپا مایع می‌‌شود، به وابستگی اتحادیه اروپا به سوخت‌های فسیلی روسیه پایان می‌‌دهد؛ زیرا اروپا پس از حمله روسیه به اوکراین به‌‌دنبال قطع کردن وابستگی خود به روسیه است. با این حال، سازمان‌هایی که سیاست انرژی اتحادیه اروپا و گذار به سمت انرژی سبز را رصد می‌‌کنند، سخنان او را با شک و تردید نگاه کرده‌‌اند. آنها ادعا می‌‌کنند که این توافق کمکی به ترویج انتقال انرژی سالم از نظر زیست‌‌محیطی و اجتماعی نخواهد کرد.

بروکسل پس از واردات تقریبا ۴۰درصد گاز خود از مسکو در سال گذشته، به دنبال تنوع بخشیدن به منابع انرژی خود است. شرکت‌های روسی عرضه چندین کشور «غیر دوست» را که از پذیرش طرح پرداخت روبل در ازای گاز مسکو امتناع کردند، قطع کرده‌‌اند و کشورهای اتحادیه اروپا را به تلاش برای یافتن جایگزین‌‌ها واداشته است. فون‌‌درلاین روز سه‌‌شنبه در سفری به اسرائیل گفت که تلاش روسیه برای باج‌‌گیری از ما از طریق انرژی، اتحادیه اروپا را به سمت «تامین‌‌کنندگان دیگر» سوق داده است. او خطاب به نفتالی بنت، نخست‌‌وزیر اسرائیل گفت: «من بسیار سپاسگزارم که مایلید تحویل گاز به اتحادیه اروپا از طریق مصر را افزایش دهید.» با این حال، همه با روند فکری اتحادیه اروپا درباره توافق همراه نیستند. پاسکو سابیدو، محقق و فعال در رصدخانه حقوق بشر اروپا به الجزیره گفت: «اتحادیه اروپا در حال تامین انرژی از دو رژیم سرکوبگر دیگر است. آنها به گاز بیشتر از حقوق بشر اولویت داده‌‌اند.»

قاهره و تل‌‌آویو متهم به نقض شدید حقوق بشر و جنایات جنگی هستند. السیسی، رئیس‌‌جمهوری مصر انتقاد کشورهای غربی را به‌دلیل پیگرد قانونی فعالان، روزنامه‌‌نگاران و مخالفان سیاسی بر اساس قوانین «ضد تروریسم» برانگیخته است. همچنین ارتش اسرائیل برای چندین دهه به نقض حقوق بشر متهم شده است، از جمله حملات نظامی به نوار محاصره‌شده غزه، ادامه اشغال غیرقانونی قدس شرقی و کرانه باختری، و قتل اخیر روزنامه‌‌نگار الجزیره، شیرین ابوعاقله. به گفته سابیدو، اجازه صادرات گاز به هر دو رژیم، اهرم سیاسی و فضای بیشتری را برای «سفیدنمایی نقض حقوق بشر» می‌‌دهد. سابیدو گفت: «پول ناشی از گاز صرف افزایش نظامی‌‌سازی و افزایش شهرک‌‌سازی می‌‌شود. درحالی‌که اتحادیه اروپا ممکن است مدعی دور شدن از روسیه باشد، اما این کار را به ضرر فلسطینی‌‌ها انجام می‌‌دهد.»

افزایش صادرات گاز از اسرائیل به اروپا همچنین تل‌‌آویو را ملزم به اکتشاف میادین گاز طبیعی خود برای یافتن مقادیر مناسب تجاری گاز می‌‌کند. در ۳۰ ماه مه، کارینه الحارار، وزیر انرژی اسرائیل در توییتی نوشت که تل‌‌آویو با «شروع چهارمین اکتشاف گاز طبیعی» در تلاش برای کمک به اروپا است. فشارها برای اکتشاف گاز می‌‌تواند اختلافات بین اسرائیل و لبنان را بر سر منطقه دریایی مورد مناقشه حدود ۸۵۰کیلومتر مربع (۳۲۸مایل مربع) بیشتر کند. اسرائیل یک سکوی گازی در میدان «کاریش» راه‌‌اندازی کرده است که تل‌آویو می‌‌گوید بخشی از منطقه اقتصادی انحصاری به رسمیت شناخته‌‌شده توسط سازمان ملل است؛ درحالی‌که بیروت می‌‌گوید آن در منطقه مورد مناقشه قرار دارد.

مسیر سبز

در قاهره فون‌‌درلاین گفت که این یادداشت تفاهم از پتانسیل کامل استانداردهای اتحادیه اروپا برخوردار بوده که مبتنی بر انتقال انرژی پاک و مبارزه با تغییرات آب و هوایی است. او به خبرنگاران گفت: «این همکاری تمرکز ویژه‌‌ای بر منابع انرژی تجدیدپذیر، هیدروژن و بهره‌‌وری انرژی خواهد داشت.» این توافق‌نامه می‌‌گوید که گاز طبیعی تا سال۲۰۳۰ نقش محوری در بازار انرژی اتحادیه اروپا خواهد داشت. پس از آن، انتظار می‌رود که استفاده از گاز طبیعی مطابق با تعهد این اتحادیه برای تبدیل شدن به یک اقتصاد بدون آلایندگی، تا سال۲۰۵۰ کاهش یابد. سازمان‌هایی از جمله «دوستان زمین» و «اقدام برای آب و غذای اروپا» هشدار داده‌‌اند که اجازه ندهید نگرانی‌‌های کوتاه‌‌مدت تامین انرژی اروپا، معاملات و اصول بلندمدت این قاره را فدا کند. فریدا کینینگر، مدیر امور اتحادیه اروپا در «اقدام برای آب و غذای اروپا» به الجزیره گفت: «ما به‌شدت نگران هرگونه طرح گازی هستیم که اتحادیه اروپا را به وابستگی بیشتر به سوخت‌های فسیلی در سال‌های آینده منجر می‌‌شود. این همان کاری است که این توافق در واقع انجام می‌دهد.»

در این یادداشت از خط لوله «Eastmed» یک پروژه پیچیده با هزینه تخمینی ۲/ ۵میلیارد یورو ( ۴/ ۵میلیارد دلار) به همراه هزینه‌های نگهداری سالانه و به‌عنوان یکی از گزینه‌های انتقال گاز به اروپا نام برده شده است. اما ایالات متحده در اوایل سال جاری حمایت خود را از خط لوله ۱۹۰۰ کیلومتری برنامه‌‌ریزی‌شده ابراز کرد؛ اما با بیان اینکه ساخت این پروژه بسیار طولانی و پرهزینه‌‌تر از آن است که قابل اجرا باشد، لغو کرد. بر اساس گزارش‌ها، ادعای فون‌درلاین مبنی بر اینکه این خط لوله «امیدوارم روزی یک خط لوله آماده هیدروژن باشد» در تضاد با نظر کارشناسی است که تبدیل پایانه واردات «ال‌‌ان‌‌جی» به پایانه دریافت هیدروژن را کاری تقریبا غیرممکن می‌داند. تجزیه و تحلیل بیش از ۲۰۰ سند به‌دست‌آمده از طریق قوانین آزادی اطلاعات توسط این سازمان به یک کمپین لابی هماهنگ توسط صنعت گاز برای متقاعد کردن اتحادیه اروپا به پذیرش هیدروژن به‌عنوان «سوخت پاک» در آینده اشاره کرد. سازمان «اقدام برای آب و غذای اروپا» دریافت که انجام این کار نیاز به حمایت سیاسی، مالی و نظارتی برای اقتصاد مبتنی بر هیدروژن دارد. با این حال سازمان «اقدام برای آب و غذای اروپا» می‌‌گوید که این یادداشت تفاهم را نشانه دیگری می‌‌بیند که اتحادیه اروپا صنعت گاز را در جایگاه اصلی قرار داده است.