نیویورک‏تایمز: مسکو مقاوم‏تر از آن چیزی بود که انتظار می رفت

انعطاف‌‌پذیری شگفت‌انگیز اقتصاد روسیه

دنیای‌اقتصاد : با گذشت سه ماه و نیم از جنگ، مشخص شده است که برخی از شدیدترین تحریم‌‌هایی که تاکنون توسط غرب اعمال شده است - و سیل شرکت‌های غربی که داوطلبانه روسیه را ترک می‌کنند - نتوانسته اقتصاد روسیه را به‌طور کامل از بین ببرد یا فعلا مشکلی را ایجاد کند که به تبع آن مردم آن کشور علیه ولادیمیر پوتین تحریک شوند. به نوشته روزنامه نیویورک‌‌تایمز، البته تاثیر تحریم‌‌ها عمیق و گسترده خواهد بود و پیامدهای آن تازه در حال آشکار شدن است. اقتصاددانان و بازرگانان می‌گویند که استانداردهای زندگی در روسیه در حال کاهش است و وضعیت احتمالا بدتر می‌شود؛ زیرا ذخایر واردات کم می‌شود و شرکت‌های بیشتری اخراج می‌کنند. اما سقوط اقتصادی آن‌چنان که برخی کارشناسان انتظار داشتند پس از تهاجم ۲۴فوریه شتابان نیست. تورم هنوز بالاست، اما از اوج ۲۰ ساله‌اش در آوریل، کاهش یافته است. اندازه‌گیری دقیق فعالیت کارخانه، شاخص مدیران خرید جهانی «S&P» نشان داد که تولید روسیه در ماه مه برای اولین بار از زمان شروع جنگ گسترش یافت.

پشت اخبار مثبت، ترکیبی از عواملی وجود دارد که به نفع ولادیمیر پوتین است. مهم‌ترین آنها عبارتند از: قیمت بالای انرژی که به کرملین اجازه می‌‌دهد به تامین مالی جنگ ادامه دهد و در عین حال بتواند حقوق بازنشستگی و دستمزدها را برای آرام کردن روس‌‌های معمولی افزایش دهد. اقتصاد اوکراین آسیب دیده است اما همچنان کار می‌‌کند. اولنا کوروبکووا، رئیس هیات‌مدیره انجمن مستقل بانک‌های اوکراین می‌‌گوید که بانک‌‌ها به اندازه کافی سرمایه دارند، سپرده‌ها توسط دولت محافظت می‌شود و عابربانک‌‌ها دوباره پر می‌‌شوند.

مک‌‌دونالد روسی

یوگنی شومیلکین یکشنبه به سر کار بازمی‌‌گردد. او برای آماده شدن به کار، «M» آشنا را از پیراهن مک‌‌دونالدش بیرون کشید و «M» روی کت مک‌‌دونالدش را با یک وصله پرچم روسیه پوشاند. شومیلکین که تجهیزات را در رستورانی در مسکو نگهداری می‌‌کند، قول داد: «این همان غذا خواهد بود، فقط با یک نام دیگر.» به نوشته روزنامه نیویورک‌‌تایمز، رستوران‌‌های مک‌‌دونالد اوایل هفته بعد در روسیه بازگشایی می‌‌شوند؛ اما بدون آن طاق طلایی معروف.

پس از اینکه غول فست‌‌فود آمریکایی در بهار امسال در اعتراض به حمله روسیه به اوکراین، از این کشور خارج شد، یک غول نفتی سیبری ۸۴۰ فروشگاه روسی آن را خرید. به گفته او، ازآنجاکه تقریبا تمام مواد اولیه از داخل کشور می‌‌آمدند، رستوران‌‌ها می‌‌توانستند به سرو غذای مشابه ادامه دهند. این اقدام ممکن است کارساز باشد و این تاکید بر انعطاف‌‌پذیری شگفت‌انگیز اقتصاد روسیه در مواجهه با یکی از شدیدترین تحریم‌‌هایی بوده که تاکنون توسط غرب اعمال شده است. به گفته ناظران با گذشت سه ماه و نیم از جنگ، مشخص شد که تحریم‌‌ها - و سیل شرکت‌های غربی که داوطلبانه روسیه را ترک می‌‌کنند - نتوانسته است اقتصاد را به‌طور کامل از بین ببرد یا باعث واکنش مردمی علیه پوتین شود. روسیه بخش زیادی از ۲۲ سال قدرت پوتین را صرف ادغام در اقتصاد جهانی کرد. به نظر می‌‌رسد که ترک پیوندهای تجاری بسیار بزرگ و در هم تنیده آسان نیست. برخی کارشناسان می‌گویند به‌‌زودی آثار این تحریم‌‌ها روی ناخوش خود را به روسیه نشان خواهد داد. اقتصاددانان و بازرگانان می‌گویند که استانداردهای زندگی در روسیه در حال کاهش است و وضعیت احتمالا بدتر می‌‌شود؛ زیرا ذخایر واردات کم می‌‌شود و شرکت‌های بیشتری از روسیه خارج می‌‌شوند. برخی تلاش‌‌های مبتنی بر خودکفایی روسیه ممکن است از استانداردهای غربی دور باشد. هنگامی که اولین مدل لادا گرانتا پس از تحریم - یک سدان روسی که قبل از خروج خودروساز فرانسوی در بهار امسال توسط رنو تولید شد - از خط مونتاژ در کارخانه نزدیک ولگا در روز چهارشنبه خارج شد، فاقد کیسه هوا و کنترل‌‌های مدرن آلودگی یا ترمزهای ضد قفل (ABS) بود. افزون بر این تورم بالاست. هرچند کمی با نقطه اوج آن در آوریل فاصله دارد. ولی تولید روسیه در این ماه کمی رشد داشته است. همچنین درآمدهای نفتی کشور در سال جاری ۵۰درصد افزایش یافته است. علاوه بر این، کار ماهرانه بانک مرکزی از ایجاد وحشت در بازارهای مالی پس از حمله جلوگیری کرد و به روبل کمک کرد تا از سقوط اولیه خود فاصله بگیرد. قفسه‌های فروشگاه‌ها، در اکثر موارد، به‌دلیل موجودی‌‌های فراوان و مسیرهای جایگزین وارداتی که از طریق کشورهایی مانند ترکیه و قزاقستان ایجاد شده‌‌اند و این واقعیت که مصرف‌‌کنندگان روسی کمتر خرید می‌‌کنند، انبار می‌‌شوند. حتی لادا گرانتا جدید آن‌چنان‌که ناظران پیش‌‌بینی می‌‌کردند، بد از کار در نیامده است: «با وجود کمبود قطعات خارجی، همچنان با فرمان برقی و شیشه‌های برقی عرضه می‌‌شود.» در این ارتباط یک وب‌سایت اتومبیل روسی نوشت: «همه چیز آن‌طور که انتظار می‌‌رفت بد نشده است.» بقا و احیای اقتصاد روسیه حال نقش یک متغیر سودمند را برای پوتین بازی می‌‌کند و او می‌‌تواند بهتر به مردم کشورش نشان دهد که غربی‌‌ها عزم نابودی کشورشان را دارند. او اصرار داشت که حتی اگر غرب با روسیه تجارت نکند، بقیه دنیا این کار را خواهند کرد. پوتین به زنی که درباره تاثیر تحریم‌‌ها می‌پرسد، گفت: «ما یک اقتصاد بسته نداریم. اگر کسی بخواهد ما را در چیزی محدود کند، خودش را محدود می‌کند.» برای ثروتمندان، کالاهای لوکس و آی‌فون هنوز به‌طور گسترده در دسترس هستند؛ اما گران‌تر هستند؛ چراکه از خاورمیانه و آسیای مرکزی به روسیه حمل می‌‌شوند. فقرا تحت تاثیر افزایش قیمت‌‌ها قرار گرفته‌‌اند، اما از افزایش ۱۰درصدی حقوق بازنشستگی و حداقل دستمزدی که پوتین در ماه گذشته اعلام کرد، بهره‌‌مند خواهند شد. کسانی که بیش از همه تحت تاثیر تحولات اقتصادی قرار گرفته‌‌اند، در طبقه متوسط شهری هستند. اکنون دسترسی به کالاها و خدمات خارجی دشوارتر شده است، کارفرمایان غربی در حال عقب‌‌نشینی هستند و سفر به خارج از کشور دشوار و گران است. اما ناتالیا وی.‌زوبارویچ، کارشناس جغرافیای اجتماعی و سیاسی در دانشگاه دولتی مسکو خاطرنشان می‌‌کند که بسیاری از روس‌‌های طبقه متوسط چاره‌‌ای جز سازگاری با استانداردهای پایین‌‌تر زندگی ندارند. او تخمین می‌‌زند که حداقل نیمی از طبقه متوسط روسیه برای دولت یا شرکت‌های دولتی کار می‌‌کنند. زوبارویچ در یک مصاحبه تلفنی گفت: «تحریم‌‌ها جنگ را متوقف نمی‌‌کنند. مردم روسیه آن را تحمل خواهند کرد و سازگار خواهند شد؛ زیرا می‌‌دانند که هیچ راهی برای تاثیرگذاری بر دولت ندارند.» کریس ویفر، مشاور اقتصاد کلان که مدت‌ها بر روسیه تمرکز کرده است، هفته گذشته یادداشتی را برای مشتریان خود منتشر کرد و گفت که برخی از فرضیات قبلی ما اشتباه بود. در یادداشت آمده است که تورم و انقباض اقتصاد کمتر از حد انتظار بوده است. شرکت او، «مشاوره استراتژیک اوراسیا ماکرو» پیش‌‌بینی خود مبنی بر کاهش کمتر در تولید ناخالص داخلی روسیه در سال جاری، رقم ۸/ ۵درصد را با ۷درصد اصلاح و در عین حال رکود اقتصادی را تا سال آینده نیز پیش‌‌بینی کرد. ویفر در یک مصاحبه تلفنی، آینده اقتصادی روسیه را «کسل‌‌کننده‌‌تر، ضعیف‌‌تر»، با درآمد کمتر، اما با کالاها و خدمات اساسی هنوز در دسترس توصیف کرد. به‌عنوان مثال، یک شرکت بزرگ آب میوه به مشتریان هشدار داد که به‌دلیل کمبود رنگ وارداتی، جعبه‌های آن به زودی سفید می‌‌شوند. او گفت: «اقتصاد اکنون به‌‌کندی در حال حرکت به مرحله رکود است که می‌تواند از فروپاشی جلوگیری کند. این یک سطح اساسی از پایایی اقتصادی است که روسیه می‌‌تواند برای مدتی طولانی به کار خود ادامه دهد.»

روز جمعه، با تثبیت تورم، بانک مرکزی روسیه نرخ بهره اصلی خود را به ۵/ ۹درصد کاهش داد، یعنی به سطح قبل از حمله. در ۲۸ فوریه، بانک آن را به ۲۰درصد افزایش داده بود تا بتواند از یک بحران مالی جلوگیری کند. روبل، پس از سقوط شدید ارزش خود در روزهای پس از حمله، اکنون در بالاترین سطح چهار سال گذشته معامله می‌‌شود.

مرز باز

روسیه و چین پل فرامرزی جدیدی را در خاور دور افتتاح کرده‌‌اند که امیدوارند با عقب‌‌نشینی در تحریم‌‌های گسترده غرب که به‌دلیل اقدامات روسیه در اوکراین اعمال شده است، تجارت را بیشتر تقویت کند. به گزارش الجزیره و به نقل از خبرگزاری ریا، روز جمعه گزارش شد، پلی که شهر «بلاگووشچنسک» روسیه را به شهر «هیهه» چین از طریق رودخانه آمور - در چین به نام هیلونگجیانگ معروف است - متصل می‌‌کند. این پل حدود یک‌کیلومتر طول دارد و ۱۹میلیارد روبل (۳۴۲ میلیون دلار) هزینه دربرداشته است. فیلم‌‌های ویدئویی از افتتاحیه نشان می‌‌دهد که در میان نمایش آتش‌‌بازی، کامیون‌‌های باری از هر دو طرف از پل دو خطه، درحالی‌که مزین به پرچم‌‌های دو کشورشان بودند، از آن عبور کردند. مقامات روسیه پس از اعلام شراکت «بدون محدودیت» در فوریه، اندکی قبل از اعزام نیروهایش به اوکراین، مسکو و پکن با تقویت تجاری به هم نزدیک‌تر شدند. یوری تروتنف، نماینده کرملین در خاور دور روسیه گفت: «در دنیای تقسیم‌شده امروزی، پل بلاگوشچنسک-هیهه بین روسیه و چین معنای نمادین خاصی دارد.» هو چونهوا معاون نخست‌‌وزیر چین در افتتاحیه گفت که چین می‌خواهد همکاری عملی با روسیه را در همه زمینه‌ها تعمیق بخشد. ویتالی ساولیف، وزیر حمل‌ونقل روسیه گفت که این پل به افزایش تجارت دوجانبه سالانه به بیش از یک میلیون تن کالا کمک می‌کند.