فرجام آتش‌بس یمن

محمود فاضلی پژوهشگر مسائل بین‌الملل آمارهای موجود در یمن باید موجب عذاب وجدان غرب شود، در درجه اول برای آمریکا و بعد انگلیس که ۷ سال است از تجاوزات عربستان به یمن که حتی قبل از جنگ فقیرترین کشور جهان عرب بود، حمایت و تسلیحات لازم آنها را تامین می‌‌کنند. آنچه عربستان می‌‌خواهد اجرا کند، با تحریم‌‌های غربی مواجه نخواهد شد.

آمارهای مرکز حقوق بشر و رشد و توسعه «EHCRD» نشان می‌‌دهد طی ۲۶۰۰روز حملات عربستان و امارات به یمن، ۴۶۳۷۴ یمنی جان خود را از دست داده یا مجروح شده‌اند. این حملات منجر به‌‌کشته شدن ۱۷۷۷۵نفر و زخمی‌‌شدن ۲۸۵۹۹نفر دیگر شده است. در همین مدت، حدود ۴۰۲۸کودک کشته و ۴۵۹۵نفر از آنها نیز زخمی ‌‌شدند. همچنین ۲۴۴۰زن جان خود را از دست داده و ۲۹۱۳ زن زخمی‌‌ شده‌اند. در طول ۲۶۰۰روز تهاجم به یمن، ۵۹۰۷۷۰خانه، ۱۸۲ ساختمان دانشگاه، ۱۶۲۲مسجد، ۳۷۶ مرکز گردشگری، ۴۱۳ بیمارستان، ۱۲۱۶ مرکز آموزشی، ۱۳۹ مرکز ورزشی، ۲۵۴ مرکز رسانه‌‌ای و... و ۹۷۹۹ زمین کشاورزی منهدم شده و از بین رفته است. ائتلاف سعودی تحت حمایت آمریکا از زمان آغاز تجاوز خود بسیاری از زیرساخت‌‌های یمن را ویران کرده و به ۱۵ فرودگاه، ۱۶ بندر، ۳۴۲ نیروگاه، ۶۸۲۷ پل و جاده، ۶۱۴ مرکز اینترنت، ۲۸۱۵ منبع ذخیره آب و ۲۰۹۵ ساختمان دولتی حمله کرده است. طبق اعلام سازمان بشردوستانه بین‌‌المللی «Humanity & Inclusion» بالاترین میزان حملات مرگبار به غیرنظامیان و زیرساخت‌‌های غیرنظامی یمن در بیش از سه سال گذشته در ژانویه۲۰۲۲ رخ داد که نشان‌دهنده عدم پیشرفت در حفاظت از غیرنظامیان یمنی در برابر حملات است. حملات ائتلاف تاثیر بسیاری بر مردم یمن داشته و گروه‌هایی مانند افراد دارای معلولیت، بیشتر در معرض خطر هستند. بمباران‌‌های صورت‌گرفته از سوی ائتلاف سیستم بهداشتی یمن را نابود کرده و ۵۰درصد از امکانات بهداشتی آن را از بین برده است. حملات به مراکز بهداشتی، چه مستقیم و چه غیرمستقیم گسترده بوده است و با این حال، حتی تاسیساتی که از نظر فیزیکی توسط سلاح‌‌های انفجاری آسیب نمی‌‌بینند، تحت تاثیر آسیب‌‌های ناشی از سلاح‌‌های انفجاری به زیرساخت‌‌های غیرنظامی مانند جاده‌ها یا بنادر قرار می‌‌گیرند. ۱۰میلیون یمنی (حدود ۵۰درصد از جمعیت نیازمند این کشور) در مناطقی زندگی می‌‌کنند که تحت تاثیر محدودیت‌‌های دسترسی قرار گرفته‌‌اند و از ۲۱ استان، ۱۶ استان دارای دسترسی دشوار هستند.

دخالت‌‌های آمریکا در امور یمن نیز همچنان ادامه دارد. اخیرا وزیر دفاع عربستان با تیم لندرکینگ، فرستاده ویژه آمریکا در امور یمن، دیدار و درباره جنگ در یمن و نیاز به پیشنهادهای صلح با حمایت سازمان ملل و آخرین تحولات درگیری در تعز گفت‌وگو کرد.

 او در ادعایی دیگر به تمایل ریاض برای دستیابی به یک راه‌حل سیاسی جهانی برای بحرانی که یمن را به‌‌سوی صلح و رفاه سوق دهد، اشاره کرد و مدعی شد: «ائتلاف به رهبری عربستان از شورای ریاست‌جمهوری یمن و نهادهای حامی آن حمایت می‌‌کند. نیاز است سازمان ملل و جامعه جهانی بر حوثی‌‌ها فشار بیاورند تا راه‌های تعز را بازگشایی کنند، درآمدهای بندر حدیده را تحویل دهند و به پیشنهادهای صلح متعهد شوند.»

او در موضع جانبدارانه خود مدعی شد ریاض قصد دارد برای حفظ آتش‌‌بس از آوریل، در یمن و دستیابی به صلحی پایدار تلاش کند. «خوشحالیم که به تلاش‌‌های فعلی و قبلی ریاض در حفظ آتش‌‌بس حاصله در اوایل و آغاز مذاکرات جدی صلح کمک کنیم. واشنگتن به نظارت بر آتش‌‌بس و ارائه هرگونه حمایت دیپلماتیک لازم برای دستیابی به صلح پایدار بر اساس آتش‌‌بس مستحکم ادامه خواهد داد.»

پس از آنکه عربستان متحمل یکسری شکست‌‌های نظامی‌‌شرم‌‌آور بر اثر حملات تلافی‌‌جویانه یمنی‌‌ها علیه تاسیسات حساس نفتی آرامکو شد، عربستان و یمن درباره آتش‌‌بس با میانجی‌گری سازمان ملل به توافق رسیدند. اگرچه طرف یمنی پایان‌‌ آتش‌‌بس را تایید کرده است، اما عربستان بیش از ۵۰۰۰مورد نقض آتش‌‌بس از جمله بمباران شهرهای یمن، توقیف کشتی‌‌های حامل سوخت و ادامه بسته شدن فرودگاه بین‌‌المللی صنعا را مرتکب شده است.

در حالی که از ۲آوریل، آتش‌‌بس دوماهه بین ائتلاف عربی و حوثی‌‌ها که شمال کشور را در اختیار دارند، برقرار شده است؛ اما معمر الاریانی، وزیر اطلاعات دولت یمن مستقر در عدن، مدعی است شبه نظامیان انصارالله یمن، دست به هر کاری می‌‌زند تا آتش‌‌بس را نقض کنند و مانع مذاکرات صلح شوند!

 جلال الرویشان، معاون دفاعی و امنیتی نخست‌وزیر دولت نجات ملی یمن تاکید دارد تا زمانی که رنج مردم ادامه دارد، مجبور نیستیم آتش‌‌بس را تمدید کنیم. کشورهای متجاوز به اجرای مفاد آتش‌‌بس که بر سر آن توافق صورت گرفت، پایبند نبوده‌اند. بیشتر از اجرای آتش‌‌بس درباره خود آتش‌‌بس و تمدید آن صحبت شده است. موارد نقض آتش‌‌بس از سوی کشورهای متجاوز به هزاران مورد رسیده و نماینده سازمان ملل به‌‌صورت مکتوب از تمامی آنها مطلع شده است.

از دیدگاه محمد عبدالسلام، سخنگوی انصارالله یمن ارسال پهپادهای جاسوسی به حریم هوایی صنعا یک اقدام متجاوزانه بوده و نشان‌دهنده عدم احترام کشورهای ائتلاف عربی به آتش‌‌بس است. اگر پهپادهای یمن بر فراز حریم هوایی کشورهای ائتلاف عربی به پرواز درمی‌‌آمد، مواضع سازمان ملل و طرف‌‌های دیگر متفاوت بود. کشورهای عضو ائتلاف عواقب چنین اقدامات متجاوزانه‌‌ای را برعهده دارند. شورای عالی سیاسی یمن در نشست اخیر خود اعلام کرده تمدید آتش‌‌بس در گرو ارزیابی مرحله فعلی است؛ یعنی میزان پایبندی ائتلاف متجاوز به مفاد آتش‌‌بس فعلی که دوم ژوئن (۱۲ خرداد) به پایان می‌‌رسد و مواردی که در این آتش‌‌بس برای کاهش دردها و رنج‌‌های مردم یمن در نظر گرفته‌شده مانند گشایش راه‌های مواصلاتی در استان تعز و سایر استان‌ها.

عربستان علیه حوثی‌‌ها همه راه‌ها را امتحان کرده، آنها را بمباران کرده، تلاش کردند نظرشان را بخرند و با آنها مذاکره کنند؛ ولی هیچ کدام از این روش‌ها جواب نداده است. در نتیجه، سعودی‌‌ها هم اکنون به‌‌دنبال یک رویکرد امنیتی برای حفظ مرزهایشان و تمرکز دفاع در مرزهای یمن هستند. بن‌سلمان تصمیم گرفته رویکرد بازتری داشته و با حوثی‌‌ها مذاکره کند. ریاض بعد از آنکه آتش‌‌بس به‌دست‌آمده از سوی سازمان ملل برقرار شد با ژست بشردوستانه تصمیم گرفت برای جلوگیری از بحران‌‌های مرتبط با فاجعه اقتصادی و غذایی در یمن، کمکی به ارزش ۳میلیارد دلار در اختیار بانک مرکزی یمن قرار دهد تا از پول ملی یمن حمایت شود.