پوتین به دنبال جا انداختن ایده جنگ در جامعه است
میلیتاریزه شدن ضمیر روس‌ها
در طول هشت سال گذشته، دولت روسیه این ایده را ترویج کرده که سرزمین مادری در محاصره دشمنان قرار گرفته است. دولت روسیه این مفهوم را از طریق نهادهای ملی مانند مدارس، ارتش، رسانه‌های خبری و کلیسای ارتدکس از صافی گذرانده است. دولت حتی این احتمال را مطرح کرده که کشور ممکن است همان‌طور که در برابر نازی‌ها در جنگ جهانی دوم از خود دفاع کرد، دوباره مجبور شود دست به چنین کاری بزند. اکنون در حالی که روسیه سربازان خود را در مرز اوکراین جمع کرده و ترس غربی‌ها را از تهاجم قریب‌الوقوع برانگیخته است، «نظامی شدن» (میلیتاریزه شده) مداوم جامعه روسیه در زمان ولادیمیر وی.پوتین ناگهان ظاهر شده است و به‌نظر می‌رسد بسیاری را به این باور رسانده که ممکن است جنگی در راه باشد. «دیمیتری آ.موراتوف» سردبیر روزنامه روسی که امسال جایزه صلح نوبل را دریافت کرد، در همین ماه در سخنرانی خود در اسلو گفت: «مقامات فعالانه ایده جنگ را دامن می‌زنند. مردم به اندیشه احتمالی جنگ دارند عادت می‌کنند.»
پوتین، رئیس‌جمهور روسیه روز سه‌شنبه درحالی‌که در جمع رهبران نظامی روسیه سخن می‌گفت، تاکید کرد که روسیه خواهان خونریزی نیست؛ اما آماده است تا به آنچه او رفتار تهاجمی غرب در منطقه توصیف کرد با «اقدامات نظامی- فنی» پاسخ دهد. درحالی‌که هیچ تب و تاب جنگی شدیدی وجود ندارد، اما نشانه‌های زیادی وجود دارد که نشان می‌دهد دولت در حال افزایش آمادگی خود برای درگیری است. بر اساس اهداف یک برنامه چهارساله ۱۸۵میلیون دلاری که امسال از سوی کرملین مطرح شد، قرار است شاهد افزایش شدید «آموزش وطن‌پرستانه» روس‌ها باشیم؛ از جمله طرحی برای جذب حداقل ۶۰۰ هزار کودک حدود ۸ سال برای پیوستن به صفوف «ارتش جوانان یونیفرم‌پوش». بزرگسالان از طریق تلویزیون دولتی شست‌وشوی مغزی یا تلقین می‌شوند؛ جایی‌که برنامه‌های سیاسی- برنامه‌ای که «مسکو.کرملین.پوتین» » نامیده می‌شود- محرک روایت یک کودتای فاشیستی در اوکراین است و بر این اساس، غرب هم کمر همت برای ویرانی روسیه بسته است.
همه با خاطره تقریبا مقدس پیروزی اتحاد جماهیر شوروی در جنگ جهانی دوم متحد شده‌اند؛ خاطره‌ای که دولت برای شکل دادن به هویت یک روسیه پیروزمندی که باید یک‌بار دیگر آماده به دست‌گیری سلاح باشد، استفاده می‌کند. «الکسی لوینسون» رئیس تحقیقات اجتماعی- فرهنگی در مرکز لوادا که یک نهاد نظرسنج مستقل در مسکو است، این روند را «میلیتاریزه شدن ضمیر روس‌ها» می‌نامد. در بررسی‌های منظم این مرکز، ارتش در سال ۲۰۱۸ به قابل اعتمادترین نهاد کشور تبدیل شده بود؛ به‌گونه‌ای‌که حتی از رئیس‌جمهور پیشی گرفت. امسال، سهم روس‌هایی که می‌گویند از جنگ جهانی می‌ترسند به بالاترین سطح در نظرسنجی‌های مربوطه از سال ۱۹۹۴ به این‌سو رسیده است؛ یعنی ۶۲درصد. لوینسون هشدار داد که این به آن معنا نیست که روس‌ها از فتح سرزمینی خونین اوکراین استقبال خواهند کرد، بلکه به این معناست که بسیاری در پذیرش اینکه روسیه در یک رقابت موجودیتی با دیگر قدرت‌ها گرفتار شده خو گرفته‌اند؛ باوری که در آن استفاده از زور عریان یک احتمال است. جشن پیروزی اتحاد جماهیر شوروی بر آلمان نازی در جنگ جهانی دوم - که از آن به‌عنوان «جنگ بزرگ میهنی» در روسیه یاد می‌شود - مهم‌ترین نقش را در این خوگرفتگی ایفا کرده است. کرملین به جای ترویج فرهنگ یادآوری قهرمانی شوروی و ۲۷ میلیون «انسان» و «جان» از دست‌رفته، روایت جنگ جهانی دوم را برای شرایط امروز به‌کار می‌گیرد و روسیه را بار دیگر در معرض تهدید دشمنانی قرار می‌دهد که قصد نابودی آن را دارند.
به نوشته «تروئیانوفسکی- نچپورنکو- هاپکینز» گزارشگران نیویورک‌تایمز، پوتین در سخنرانی سالانه «روز پیروزی» خود در سال جاری پس از یک رژه نظامی عظیم، به دشمنان بی‌نام و کنونی روسیه اشاره کرد؛ دشمنانی که در حال استفاده مجدد از «نظریه» نازی‌ها مبنی بر «توهم منحصر به فرد بودن خود» هستند. هفته گذشته در تلویزیون دولتی، یک مجری برنامه خبری تهدیدهای تحریمی علیه روسیه را از سوی کسانی که «نمی‌دانند چگونه مردمی را که بیش از ۲۰ میلیون نفر از مردان، زنان و سالمندان و بچه‌های خود را در جنگ گذشته از دست داده‌اند، بترسانند» به سخره گرفت. روی برچسب معروفی که روی سپر یک خودروی دوران جنگ جهانی دوم نوشته شده، آمده است: «ما می‌توانیم دوباره این کار را انجام دهیم». لوینسون گفت: «یک جابه‌جایی‌ای در تقابل امروزه با بلوک ناتو در حال رخ دادن است.» در یک ساعتی غرب مسکو، کلیسای جامع نیروهای مسلح روسیه سال گذشته افتتاح شد. نمای بیرونی آن به رنگ سبز ارتشی است و کف آن از سلاح‌ها و تانک‌های ضبط‌شده از آلمان هیتلری ساخته شده است. شیشه‌های رنگی قوسی دارای نشان و مدال هستند.
در یکی از یکشنبه‌های اخیر، کلیسا و موزه و پارک همراه آن مملو از بازدیدکنندگان بود. گروهی از دانش‌آموزان کلاس پنجم مدرسه نظامی «سووروف» در توور، با پوشیدن یونیفورم‌های خود، قبل از حرکت به سمت موزه، در دو صف به صورت ردیف ایستادند. مربی آنها گفت که برای دانش‌آموزان در سال اول مدرسه نظامی مهم است که درباره پیشینیان خود بیاموزند. رهبر آن قسمت که از ذکر نام خود امتناع کرد، گفت: «ما نیز کمی تبلیغات انجام می‌دهیم.» آن سوی محوطه کلیسا، بازدیدکنندگان در میان سنگرهای پوشیده از برف در خط مقدم شبیه‌سازی‌شده قدم می‌زدند. اندکی آن‌سو‌تر، در زیر گنبد سر به فلک کشیده کلیسا، کودکان می‌توانستند اطراف یک ماکت مینیاتوری از یک تانک جنگی بچرخند. «آلینا گرنگولم» درحالی‌که پسر ۲ساله‌اش با کمک پدرش از یک مخزن یخی بالا می‌رفت، گفت: «همه بچه‌ها باید به اینجا بیایند و از همین سنین پایین به تاریخ علاقه‌مند شوند.»
به تازگی در مسکو، بیش از ۶۰۰ نفر از سراسر روسیه برای یک انجمن دولتی با هدف ترویج میهن‌پرستی در بین جوانان گرد هم آمدند. «سرگئی کرینکو» معاون قدرتمند ستاد کارکنان پوتین از شرکت‌کنندگان به‌دلیل انجام این «کار مقدس» تمجید کرد. یک هفته بعد و در یک رویداد منطقه‌ای، دو «داوطلب پیروزی» درباره برنامه‌های خود برای آموزش دانش‌آموزان دبیرستانی درباره پیروزی روسیه در جنگ جهانی دوم صحبت کردند. در نظرسنجی لوادا که هفته گذشته منتشر شد، ۳۹درصد از روس‌ها گفتند که جنگ بین روسیه و اوکراین یا اجتناب‌ناپذیر است یا بسیار محتمل. نیمی از آنها گفتند که ایالات متحده و ناتو در افزایش اخیر تنش‌ها مقصر هستند و کمی بیش از ۴ درصد - در تمام گروه‌های سنی - گفتند که روسیه مقصر است. این اعتقاد در سراسر جامعه که روسیه متجاوز نیست، منعکس‌کننده یک ایدئولوژی اساسی است که تاریخ آن به دوران شوروی بازمی‌گردد: اینکه روسیه فقط در نبردهای دفاعی می‌جنگد. دولت حتی برای فیلم‌هایی که این موضوع را بررسی می‌کنند، پول اختصاص داده است: در ماه آوریل، وزارت فرهنگ حکم کرد که «پیروزی‌های تاریخی روسیه» و «ماموریت صلح‌بانی روسیه» از جمله موضوعات اولویت‌دار برای تهیه‌کنندگان فیلم‌هایی است که به دنبال بودجه دولتی هستند.
«آنتون دولین» منتقد روسی سینما گفت: «در حال حاضر، این ایده مطرح و دامن زده می‌شود که روسیه کشوری صلح‌دوست است که همواره در محاصره دشمنان است. این با برخی حقایق در تناقض است؛ اما اگر آن را در سینما نشان دهید و آن ایده را وارد زمان جنگ بزرگ میهنی کنید، همه ما فورا طرحی را دریافت می‌کنیم که از دوران کودکی برای همه آشنا است.» در تلویزیون دولتی روسیه، این روایت که اوکراین در کنترل نئونازی‌هاست و به‌عنوان صحنه‌ای برای تهاجم غرب مورد استفاده قرار می‌گیرد، از زمان انقلاب غرب‌مدارانه در کی‌یف در سال ۲۰۱۴، استعاره رایجی بوده است. پس از انقلاب، روسیه شبه‌جزیره اوکراین را ضمیمه خاک خود کرد. کریمه به جنگ در شرق اوکراین دامن زد و پیام‌ها درباره روسیه به‌عنوان یک «دژ محاصره‌شده» را تشدید کرد. برخی از تحلیلگران نگرانند که این لفاظی‌های فزاینده زمینه‌ای را برای آنچه روسیه به‌عنوان مداخله دفاعی برای محافظت از امنیت خود و روسی‌زبانان در اوکراین مطرح می‌کند، ایجاد کند. «یوگنی پوپوف» نماینده جدید پارلمان و مجری یک برنامه سیاسی محبوب در تلویزیون دولتی، در مصاحبه‌ای گفت که ریتینگ (رده‌بندی) او در هفته‌های اخیر افزایش یافته است. او گفته بود: «تنش در حال افزایش است». پوپوف با اشاره به مناطق جدایی‌طلب در اوکراین که صدهاهزار نفر تابعیت روسیه را دریافت کرده‌اند، گفت: «من فکر می‌کنم که اکثر مردم روسیه تنها در صورتی موافق خواهند بود که ما از مردم روسیه که در این مناطق زندگی می‌کنند دفاع کنیم.» اما کرملین همچنان اصرار می‌ورزد. انگیزه کرملین برای افزایش «آموزش میهنی» شامل تامین مالی برای گروه‌هایی مانند Vympel است.سازمان «میهن‌پرستانه نظامی» حدود ۱۰۰ شعبه در سراسر کشور دارد و مسابقات مهارتی اخیر را در شهر «ولادیمیر» برگزار کرد که روز پنج‌شنبه به پایان رسید.
