روابط ترکیه با قطر راهبردی است؟
در جریان این سفر ۱۵ موافقت‌نامه همکاری میان دو کشور به امضا رسید. ۱۲توافق‌نامه همکاری در حضور سران دو کشور و ۳توافق‌نامه توسط وزرا در موضوعات بانکی، فرهنگی و گردشگری، بلایای طبیعی، دانشگاهی، بهداشت و پزشکی، استانداردسازی، دیپلماسی و اوقاف و امور اسلامی امضا شد. شاخص‌های رسمی نشان می‌دهد طی سال‌های اخیر روابط ترکیه و قطر شاهد رشد پرشتابی بوده است. طبق آمارها، طی سه سال گذشته مبادلات تجاری میان دو کشور به‌میزان ۱۳۶درصد افزایش یافته است. ترکیه در سال ۲۰۱۷ دفتری را برای تشویق سرمایه‌گذاری قطر در خاک ترکیه افتتاح کرد. تاکنون این دفتر موفق شده ۱۷۹ شرکت قطری را جذب کند. این شرکت‌ها اکنون در بازارهای ترکیه مشغول به فعالیت هستند و حجم سرمایه‌گذاری قطر در ترکیه در سال ۲۰۱۹ به‌رقم ۲۲ میلیارد رسید.
قطر در بخش‌های گردشگری، ساختمانی، کشاورزی و صنایع غذایی ترکیه سرمایه‌گذاری می‌کند. در سال ۲۰۲۰ میلادی ۴۴۷ شرکت در بورس ترکیه حضور داشتند که شامل بانک‌های سرمایه‌گذاری، توسعه، تجاری و موسسات واسطه‌ای، شرکت‌های ساختمانی، صنایع پزشکی و غذایی و دیگر شرکت‌هایی است که با ارز ترکیه فعالیت دارند. در جریان این سفر دو کشور تعهد کردند که برای مدیریت فرودگاه بین‌المللی کابل به‌صورت مشترک فعالیت کنند.
اکنون تنها گزینه اردوغان حفظ و تداوم حاکمیت خود در انتخابات ۲۰۲۳ است. برای این منظور باید به اقتصاد کشور سر و سامان ببخشده و کاری کند تا پول وارد جیب انتخاب‌کنندگان شود. ایده فروش ارز از طریق بانک مرکزی برای پایین نگه‌داشتن نرخ ارز، با شکست روبه‌رو شده و اکنون اجازه داده‌اند لیر ترک به سقوط آزاد ادامه دهد. به‌منظور کاهش واکنش مردم یا حداقل انتخاب‌کنندگان خودشان، عملیات روانی جدید آغاز کرده و آن را «جنگ رهایی بخش اقتصادی» می‌نامد.
سفر رسمی رئیس‌جمهوری ترکیه به قطر و پیامدهای این سفر در سیاست خارجی نشان می‌دهد رئیس‌جمهور ترکیه به‌رغم تصویر سازش‌ناپذیرش در سیاست داخلی، در سال‌های اخیر در سطح بین‌المللی هماهنگ‌تر شده و دور جدید روابط با قطر و امارات از نظر اقتصادی، سیاسی، منطقه‌ای و تحکیم موقعیت آنکارا در سیاست خارجی حائز اهمیت است.
آنکارا تلاش دارد به‌تدریج از نقش خود در خاورمیانه فاصله بگیرد که نمونه آن استقبال گرم از محمد بن‌زاید آل‌نهیان، ولیعهد امارات است که حتی متهم به تامین مالی کودتای ۱۵ جولای در آنکارا است. آنکارا که در بحران اقتصادی به‌سر می‌برد، اکنون نه به‌عنوان «برادر بزرگ» بلکه به‌عنوان یک «شریک همکاری اقتصادی» به منطقه باز‌گردد. سرمایه‌گذاری ۱۰میلیارد دلاری امارات در ترکیه را که در جریان سفر بن‌زاید به آنکارا نهایی شد، می‌توان «پیش پرداخت» این همکاری دانست. امارات قبلا نیز با امضای یکسری توافق‌نامه با انگیس و اسرائیل نیز قول سرمایه‌گذاری ۱۰میلیارد دلاری داده بود. در پی دیدار اردوغان با ولیعهد امارات، سرمایه‌گذاری ۱۰میلیارد دلاری امارات در ترکیه وعده داده شد. این سرمایه‌گذاری در دوره‌ای که ترکیه به‌دلیل کاهش ۳۰ درصدی ارزش لیر ترک در ۲ ماه گذشته، با کمبود منبع مالی خارجی جدی مواجه است، مطرح شد. هدف قطر و امارات از سرمایه‌گذاری در ترکیه، بهره‌مند شدن از دارایی‌های اقتصادی ارزان‌قیمت و آمادگی برای دوره پس از اردوغان است.
در جریان نشست خبری مشترک وزیر خارجه ترکیه با همتای قطری خود و در پاسخ به سوال خبرنگار رویترز درباره بحران اقتصادی ترکیه مدعی شد: «شما یک وضعیت بسیار تیره و تار درباره اقتصاد کشور ما ترسیم کردید؛ به‌گونه‌ای‌که گویا اقتصاد ترکیه کاملا شکست خورده و سقوط کرده است. این دیدگاه صحت ندارد. وقتی به شاخص‌ها نگاه می‌کنیم، اقتصاد ترکیه به لحاظ رشد در ردیف‌های اول دنیا قرار دارد. نه فقط در بین کشورهای سازمان همکاری و توسعه اقتصادی بلکه در بین سایر کشورها هم در ردیف اول قرار دارد. موسسات بین‌المللی نیز تخمین‌های خود درباره نرخ رشد ترکیه را به‌روزرسانی کردند. مشکل ناشی نوسانات ارزی و کاهش ارزش لیر ترک در برابر دلار و یورو است. این نوسانات موقتی هستند و به‌ثبات خواهند رسید.»
بعضی از منابع خبری ادعا کردند اردوغان رئیس‌جمهور ترکیه قصد داشته است در چارچوب سفر خود به قطر با بن‌سلمان، ولیعهد عربستان که به‌طور همزمان مشغول انجام سفرهای دوره‌ای در منطقه بوده دیدار کند که به‌دلیل عدم تطابق برنامه‌های طرفین، این دیدار برنامه‌ریزی نشد. روابط آنکارا و ریاض پس از قتل جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار منتقد عربستان در سرکنسولگری این کشور در استانبول، قطع شده بود. پس از واکنش ترکیه به این اقدام، تحریم‌های غیررسمی‌کالاهای ترکیه در عربستان آغاز شد. اخیرا علائمی مبنی بر تمایل دو کشور برای عادی‌سازی روابط دیده می‌شود. وزیر خارجه قطر در نشست خبری مشترک با همتای ترک خود تاکید کرد: «زمان‌بندی سفر بن‌سلمان و اردوغان به قطر «تصادفی» بوده است.»
آنکارا که تا یک دهه پیش درباره به صفر رساندن مسائل با همسایگانش به خود می‌بالید، در سال ۲۰۱۳ در روابط خود با همسایگان دچار مشکل شد؛ اما این روزها به‌نظر می‌رسد ترکیه مایل به احیای روابط خود با دیگر کشورهاست. دلایل تسریع در روندعادی‌سازی روابط با قطر می‌تواند «تغییرات ژئوپلتیک، تاثیر همکاری ترکیه و قطر در منطقه، شکست مشارکت امارات و عربستان، شکست حفتر و آتش‌بس مورد حمایت لیبی، دوری دولت آمریکا از امارات، کاهش تنش در خاورمیانه، افغانستان و قفقاز و عادی‌سازی روابط بین ترکیه و کشورهای منطقه باشد. انزوا در سیاست خارجی یکی از دلایل دیگر ترکیه برای عادی‌سازی روابط با کشورهای منطقه است. انزوای ترکیه در شرق مدیترانه در سایه تحولاتی نظیر نزدیک شدن نظامی امارات و عربستان به یونان و تلاش‌های بخش یونانی‌نشین قبرس همراه با اسرائیل و مصر است.
