نشست پاشینیان و علی‌یف به میزبانی پوتین برگزار شد
دیدار سوچی بدون توافق رسمی
در این نشست طیف گسترده‌ای از مسائل از جمله کاهش تنش میان دو کشور، طرح‌هایی برای گشایش مرزها و پیوندهای حمل‌ونقلی و آزادی زندانیان ارمنی که از سوی آذری‌ها به اسارت گرفته شدند، مورد بحث قرار گرفت. در بیانیه مشترک سه کشور آمده است: «ما توافق کردیم که تلاش‌‌‌های مشترک با هدف تسریع راه‌حل‌‌‌های ممکن برای مسائل باقی‌‌‌مانده از بیانیه‌‌‌های ۹ نوامبر ۲۰۲۰ و ۱۱ ژانویه ۲۰۲۱ را افزایش دهیم.» ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه در این خصوص گفت: «در پایان این نشست سه‌جانبه، بار دیگر از رئیس‌جمهور آذربایجان و نخست‌وزیر ارمنستان به خاطر توافق برای سفر به روسیه و گفت‌وگو در خصوص وضعیت کنونی درباره حل و فصل مسائل قره‌باغ و در کل منطقه، تشکر کنم. ما باید از همان ابتدا این را بگوییم، امروز بسیار سازنده کار کردیم، این یک تحلیل عمیق از وضعیتی بود که امروز ایجاد شده است.» رئیس‌جمهور روسیه تصریح کرد: «می‌‌‌خواهم یادآوری کنم که ما در خصوص شماری از موضوعاتی که من آنها را کلیدی می‌‌‌دانم به توافق رسیده‌‌‌ایم. نخستین آنها ایجاد سازوکارهایی برای مرزبندی و تحدید حدود است که توافق کردیم تا پایان سال‌جاری این کار را انجام دهیم. امیدوارم هر چه زودتر این اتفاق بیفتد و هیچ مانعی برای ایجاد این سازوکارها وجود ندارد.»
پوتین پس از این دیدار گفت: «ما با جزئیات زیادی در مورد مسائل اقتصادی و توسعه روابط اقتصادی و مهم‌تر از همه، به عنوان اولین گام، در مورد رفع انسداد کریدورهای حمل‌ونقل صحبت کردیم. این موضوع درباره راه‌آهن و ارتباطات جاده‌ای نیز صدق می‌کند. فکر می‌‌‌کنم در اینجا باید از معاونان نخست‌وزیر سه کشور که مدت زیادی است روی این موضوعات کار کرده‌اند، قدردانی کنیم.» رئیس‌جمهور روسیه، مذاکرات خود با علی‌یف و پاشینیان را مفید و به‌موقع توصیف و ابراز امیدواری کرد که توافقات آنها رعایت شود. وی پس از مذاکرات سه‌جانبه در سوچی گفت: «مایلم تاکید کنم که این دیدار کاملا مفید و به‌موقع بود. من هدیه‌‌‌ای برای دوستان ارمنی و آذربایجانی دارم؛ این یک شاخه زیتون است که نماد صلح و رفاه است. بسیار امیدوارم که توافقات امروز رعایت شود و شرایطی را برای گام‌‌‌های بعدی در جهت عادی‌سازی روابط در قفقاز جنوبی ایجاد کند.»
«کوسرتا» گزارشگر اوراسیانت، تصریح کرد: پوتین ابتدا به صورت چهره به چهره با علی‌یف دیدار کرد و سپس پاشینیان به آنها پیوست. سپس پوتین بدون حضور علی‌یف با پاشینیان گفت‌وگو کرد. آن بخش از مذاکراتی که عمومی شده نشان می‌دهد که پوتین در یک سوی میز نشسته و علی‌یف و پاشینیان در کنار هم و روبه‌روی پوتین قرار گرفته‌اند. با وجود تنش‌های روزافزونی که میان دو کشور رقیب وجود دارد اما پوتین تلاش داشت تا جنبه مثبت تحولات را ببیند. او این واقعیت را برجسته کرد که ۵۳هزار آواره ارمنی به دنبال این درگیری به کشور خود بازگشتند؛ همچنین ۲هزار نیروی صلح‌بان روسی در منطقه ناگورنو- قره‌باغ حضور دارند و با هر دو طرف در حال همکاری‌اند و «درگیری‌های نظامی تمام‌عیار رخ نداده است.» به نوشته این گزارشگر، رهبران آذربایجان و ارمنستان اگرچه از نقش صلح‌بانان روسی تمجید کردند اما این تمجید آمیخته با نارضایتی و انتقاد هم بود. به طور مثال، ارمنی‌ها از شکست این صلح‌بانان در جلوگیری از فشار بر آذربایجان سخن گفتند و آذری‌ها هم از این سخن گفتند که این نیروها مانع از این تسخیر بقیه این سرزمین از سوی آذربایجان شدند (اگرچه علی‌یف بارها از «موقتی» بودن این نیروها سخن گفت اما در برابر پوتین هرگز این کلمه را بر زبان جاری نکرد. علی‌یف در دیدار چهره به چهره با پوتین گفت: «امیدواریم نقش این نیروهای حافظ صلح در سال آینده ادامه یابد و به نتایج خوب منتج شود»). پوتین هم گفت که این نشست سه‌جانبه به «احیای» شرایط منطقه اختصاص داشت «تا مردم بتوانند احساس امنیت کرده و فعالیت‌های اقتصادی را به صورت نرمال انجام دهند تا اقتصاد با روندی رو به بهبود توسعه یابد.» گزارشگر اوراسیانت همچنین نوشت: گمانه‌زنی‌هایی پیش از این نشست وجود داشت که سه طرف توافقات مضاعفی را - غیر از آن بیانیه رسمی برای کاهش تنش و تعیین حدود مرزی- امضا خواهند کرد. اگرچه چنین نشد اما قرار شد که طرح‌هایی برای پیوندهای حمل‌ونقلی میان دو کشور در نظر گرفته شود. به نوشته این گزارشگر، طرفین سندی را امضا کردند که می‌گفت دو کشور «برای ایجاد کمیسیون دوجانبه برای تعیین حدود مرزی» همکاری خواهند کرد و بنا به خواست طرفین، امکان مشورت از طرف روسی هم میسر است. پوتین گفت که «خیلی زود» به توافقاتی بر سر حمل‌ونقل دست خواهند یافت و تاکید کرد که روسیه در این مساله نفع دارد. پس از این دیدار سه‌جانبه، پاشینیان هم اعلام کرد که دو کشور برای توافق در زمینه حمل‌ونقل «بسیار نزدیک شده‌اند» اما توضیح بیشتری در مورد جزئیات نداد. او از «سازنده بودن» نشست خبر داد و افزود: «در مورد مسائل مختلفی صحبت و موضع خود را در مورد بسیاری از مسائل روشن کردیم.» به نوشته گزارشگر اوراسیانت، رهبران آذربایجان و ارمنستان قرار است بار دیگر در ۱۵ دسامبر زیر لوای اتحادیه اروپا با هم دیدار کنند. تاریخ این دیدار البته بسیار زودتر از دیدار پوتین با این دو رهبر اعلام شده بود. بسیاری از تحلیلگران می‌گویند تعجیل روس‌ها برای برگزاری این نشست (که چهار روز زودتر از موعد برگزار شد) به این دلیل بود تا روسیه تا حد امکان بر این دو کشور اعمال کنترل کند که مبادا در نشست ۱۵ دسامبر کنترل اوضاع از دست روس‌ها خارج شود. آخرین نشست میان این دو رهبر هم در ۱۱ ژانویه در مسکو و با حضور پوتین بود. رویترز نیز در گزارش ۲۶ نوامبر در همین رابطه نوشت: در جنگی که سال گذشته میان آذربایجان و ارمنستان رخ داد ۶۵۰۰ نفر کشته شدند. نشست سه‌جانبه‌ای که میان پوتین، علی‌یف و پاشینیان رخ داد ۱۰ روز پس از درگیری مرگبار مرزی میان دو کشور بود. این گزارش می‌نویسد: آذربایجان در نبرد ۱۰ روز پیش و در نبرد سال گذشته پیروز میدان شد و در نشست سه‌جانبه سوچی نیز با اعتماد نفس و دست پر حضور یافت. با این حال، هنوز وضعیت حقوقی ناگورنو-قره‌باغ و ارمنی‌هایی که در آنجا زندگی می‌کنند نامشخص است. تخمین زده می‌شود که حدود ۱۵۰هزار ارمنی در این منطقه ساکن باشند. پوتین که مشتاق است با وساطت خود بتواند میان این دو کشور مصالحه برقرار کند به احساسات ملی‌گرایانه و گذشته روس‌ها متوسل شد. «مسکو تایمز» در گزارش ۲۶ نوامبر خود نوشت: رئیس‌جمهور روسیه پس از برگزاری نشست‌های جداگانه با رهبران این دو کشور گفت: «ما قرن‌ها بخشی از یک دولت متحد بودیم. ما پیوندهای عمیق تاریخی داریم.» او به این وسیله سعی داشت رهبران دو کشور را متقاعد به کنار گذاشتن اختلافات خود کند. به نوشته «مسکو تایمز»، پوتین تصریح کرد: «هر چه تماس‌ها بیشتر باشد، بهتر است.» به نوشته این پایگاه اینترنتی، باکو و آنکارا به شدت در تلاشند تا از طریق نخجوان به طور مستقیم به یکدیگر وصل شوند. آنها اکنون چشم به سیونیک دوخته‌اند تا با اشغال آن نه تنها مرز ایران با ارمنستان قطع شود بلکه ارتباط ترکیه - آذربایجان مستقیم‌تر و بدون نیاز به ایران یا ارمنستان باشد.
